Projekty konstytucji

[Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz]

Ja to sądzę, że podszywanie się pod inną osobę także jest poważną sprawą. Wyobraźmy sobie na przykład, że ktoś się podaje za dawnego mieszkańca czy nawet władcę. No, to by było poważne.

[Sebastian von Tauer]

Ja to sądzę, że podszywanie się pod inną osobę także jest poważną sprawą. Wyobraźmy sobie na przykład, że ktoś się podaje za dawnego mieszkańca czy nawet władcę. No, to by było poważne.

Jest to jednak łatwe do sprawdzenia (po koncie), więc może być wyłapane stosunkowo szybko. Jak nagle przyjdzie ktoś o pana imieniu, tylko że z kolorem czarnym zamiast czerwonego, z 1 napisanym postem i bez przynależności do jakichkolwiek grup szybko zostanie wyłapany. Proponuję dodać zapis w tym wypadku "wieży górnej lub dolnej".

Zastanawiam się też, czy nie dodać, że w wypadku zasądzenia wieży dolnej sąd może orzec dodatkowo - jeśli uzna to za stosowne - bana na czas odbywania kary.

[Dominik Ostrogski]

Interesujące projekty Mości Książę. Widać, że trochę pochylił się Pan nad naszym prawem.
Jestem pod wrażeniem.

[Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz]

Ja to sądzę, że podszywanie się pod inną osobę także jest poważną sprawą. Wyobraźmy sobie na przykład, że ktoś się podaje za dawnego mieszkańca czy nawet władcę. No, to by było poważne.

Jest to jednak łatwe do sprawdzenia (po koncie), więc może być wyłapane stosunkowo szybko. Jak nagle przyjdzie ktoś o pana imieniu, tylko że z kolorem czarnym zamiast czerwonego, z 1 napisanym postem i bez przynależności do jakichkolwiek grup szybko zostanie wyłapany. Proponuję dodać zapis w tym wypadku "wieży górnej lub dolnej".

Zastanawiam się też, czy nie dodać, że w wypadku zasądzenia wieży dolnej sąd może orzec dodatkowo - jeśli uzna to za stosowne - bana na czas odbywania kary.

Ja jednak sądzę, że, wyobraźmy sobie sytuację, przybywa ktoś uważający się za jakiegoś władcę czy mieszkańca dawnego, który nie ma tutaj konta, przynajmniej na obecnym forum. Mogłoby to być czasem trudne do weryfikacji. Ale też uważałabym takie przestępstwo za jednak poważne.

Co do orzekania o banie w czasie odbywania kary, ja to bym połączył z karami: śmierci, banicji i wieży dolnej. Z tym że to ostatnie byłoby czasowe.

Tyle że właśnie, uważam, że odbywający karę powinien mieć możliwość kontaktowania się z wymiarem sprawiedliwości.

[Sebastian von Tauer]

Tyle że właśnie, uważam, że odbywający karę powinien mieć możliwość kontaktowania się z wymiarem sprawiedliwości.

Dlaczego? Wyrok jest odbywany, gdy stanie się prawomocny, zatem jeśli miały być złożone mocje czy odwołania od wyroku to już były złożone (lub nie, bo skazany uznał, że nie mają sensu). W jakim celu on miałby się kontaktować?

[Miguel de Catalan]

Osoba zbanowana ma chyba możliwość napisania
e-maila, zatem jakaś forma kontaktu istnieje...

[Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz]

W zasadzie, może i to nie być potrzebne. Nie wiem.

[Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz]

Mości Książę Kanclerzu,

Kontynuuję zatem.

1. Rozumiem, że rezygnujemy z istnienia Trybunału Głównego, pomimo że Trybunały Główne historycznie istniały?

KONSTYTVCYJA SEYMOWA Z DNIA XXIX MIESIĄCA IX ANNO DOMINI MMXX O SĄDACH

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

[...]

CZĘŚĆ CZWARTA
KSIĘGI SĄDOWE

VI
A żeby była jasność, jakie zapisy w księgach sądowych można zamieszczać, poniżej przedstawiamy ich listę. A to jeno zaznaczamy, że każdy wpis do księgi wagę prawną ma i nie można go unieważnić ani dokonać w nim zmian bez zgody woźnego. Woźny ma obowiązek dokonania wpisu.

2. Zmieniłbym to na: Woźny ma obowiązek dokonania wpisu, o który ktoś wnioskuje, chyba że nie został spełniony wymagany przez prawo warunek. Czy jakoś tak.

Lista wpisów, które może poczynić zawsze każda osoba, jest następująca:
1) oblata: wszelkie akty prawne, tj. testamenty, umowy kupna-sprzedaży, pożyczki, zastawy, dzierżawy itp. mocy prawnej nabierają dopiero, gdy zostaną oblatowane, tzn. umieszczone w księgach grodzkich. Oblatowanie dokumentu kosztować ma 100 DPL, z czego 50 trafia do skarbca królewskiego, 50 zaś przyjmuje woźny, który wpisu dokonał;
2) protestacja: jest to oficjalna skarga mówiąca o złamaniu przez dowolną osobę, przebywającą na terenie Rzeczypospolitej prawa. Protestację może złożyć zarówno poszkodowany, jak i dowolny świadek łamania prawa. To jeno warujemy, że protestacja zawierać musi opis dokonanych zbrodni oraz wskazanie winowajcy. Na mocy protestacji musi zostać wszczęty proces karny;
3) nagana szlachectwa i innej godności: jest to specjalny wpis, w którym delator (zgłaszający) informuje sąd o tym, że osoba, która za szlachcica jest uważana, nie jest nim, lub że powinna szlachectwo utracić. Przy tym delator ma obowiązek określenia tego, z jakiej przyczyny szlachcic, wobec którego stosuje się naganę, miałby szlachectwo utracić (tj. podaje się za szlachcica mimo braku nobilitacji, nieaktywność przez okres, po którym szlachectwo należy odebrać itp.) . Wniesienie nagany zapoczątkowuje proces o naganę szlachectwa. Naganiać można także inne urzędy, tytuły czy godności, do których osoba, która nimi dysponuje, prawa nie ma.

3. Tutaj tylko zauważyłem chyba nieuzasadnione wstawienie przecinka przed lub i spację przed kropką.

Poza nimi są także wpisy, które składać można jeno w określonych sytuacjach, a które wpisuje się do ksiąg sądowych wyższej instancji, to znaczy:
5) apelacja: to jest odwołanie. Apelację złożyć może strona uczestnicząca w procesie, która jest niezadowolona względem wyroku, jaki zapadł. Naznaczamy na złożenie apelacji okres tygodnia.

4. Zmiana, którą proponuję:
Naznaczamy na złożenie apelacji okres tygodnia, licząc od dnia wydania wyroku, od którego strona się odwołuje. Czy coś takiego.

Po apelacji wstrzymana jest egzekucja wyroku,

5. Może lepiej: wstrzymywana.

ważnym zaś jest wyrok sądu wyższej instancji. Od postanowień sądu grodzkiego apelować można we wszystkich przypadkach. Od wyroku trybunalskiego odwoływać się do sądu królewskiego można tylko wtedy, gdy w trybunale skazano szlachcica na śmierć. Na podstawie apelacji, o ile jest ona złożona o czasie i w sprawie odpowiedniej, musi być wszczęty ponowny proces w sądzie instancji wyższej.
6) mocja: jest to tzw. nagana sędziego. Mocję może złożyć strona postępowania, która uznała, że proces był przeprowadzany z pogwałceniem procedur, lub że sędzia czy deputat sądzi nieuczciwie, w sposób stronniczy. Po złożeniu mocji wstrzymywane jest sądzenie pierwotnej sprawy, zamiast tego w sądzie instancji wyższej wszczynany jest proces nagany sędziego.

6. Czy na pewno przed lub powinien być przecinek?

7) wznowienie procesu: można wnieść o wznowienie procesu w sytuacji, gdy na jaw wyjdą nowe okoliczności danej sprawy lub gdy odnajdą się nowe, a istotne dla sprawy dokumenta. Na podstawie wniosku o wznowienie procesu przeprowadzana jest rozprawa w sądzie wyższej instancji o wznowienie procesu.

7. Czy dotyczy to każdej sprawy, niezależnie od jej wagi i przynależności kompetencji konkretnym sądom?
8. Czy czas po wyroku na złożenie tego wpisu jest nieograniczony?

CZĘŚĆ PIĄTA
PRZEBIEG PROCESU

I.
Proces jest wszczynany na podstawie odpowiedniego wniosku, wpisanego do księgi sądowej.

II.
Kanclerz wielki wyznacza sędziego/deputata oraz woźnego, którzy mają zajmować się sprawą (chyba że proces toczony jest w ramach sądu królewskiego, wtedy wyznacza się tylko woźnego). To jednak warujemy, że sędzia/deputat ni woźny nie może być spokrewniony z żadną ze stron. Jeśli jest to konieczne ze względu na wagę rozprawy lub jej zawiłość, można wyznaczyć woźnego generalnego oraz pomagającego mu woźnego pomocniczego.

III.
Sędzia/deputat po nominacji do sprawy wyznacza termin rozprawy.w

9. Tutaj jakieś w. Ale to ściśle techniczna sprawa.
10. Czy termin nie powinien być w jakiś sposób tutaj zastrzeżony? Na przykład od tygodnia do miesiąca czy coś takiego.

IV.
Woźny zaś po nominacji dokonuje oględzin miejsca zbrodni i zabezpiecza materiały (poprzez np. screeny), które następnie przedstawia sądowi w trakcie rozprawy. Wyniki oględzin wpisuje się do ksiąg sądowych.

11. Nie mam pewności, czy screeny to odpowiednie słowo do prawa odnoszącego się do prawa staropolskiego.
Być może jednak, słowo to oznacza to, czym to jest. Ale może lepiej ująć to naszymi słowami, to jest zrzut ekranu czy coś takiego.
12. Czy czas, który ma woźny, jest ograniczony, czy raczej zależy to od potrzeb i decyzji sądu, i nie ma sensu tego tutaj regulować raczej?

V.
Woźny dostarcza obu stronom, za pomocą prywatnej wiadomości oraz wklejając w wątek majątków ziemskich (o ile strony takowe posiadają) pozew, to jest informację o wszczęciu sprawy wraz z podanym terminem rozprawy.

13. Czy wklejając, czy wstawiając? Sprawa to niezbyt znacząca, ale można by to jeszcze rozważyć.

VI.
Po otrzymaniu pozwu, dowolna ze stron może wnieść o dylację, tj. odroczenie rozprawy na dalszy termin (np. w celu znalezienia dowodów lub aby mieć czas na wyleczenie z choroby itp.). Zgodę na dylację musi wyrazić sędzia/deputat/kanclerz (w wypadku sądu królewskiego). Informacja o dylacji i zgodzie na nią lub odmowie musi znaleźć się w księgach sądowych.

14. W przypadku zastępstwa za kanclerza, należy przez kanclerza rozumieć w tym punkcie „przewodniczącego składu orzekającego”, jak rozumiem? Czy nie powinno to być tutaj też zawarte? Czy może rozumie się to samo przez się?
15. O takim wpisie do ksiąg nie było wcześniej mowy. Czy nie powinno to być umieszczone w miejscu mówiącym o typach wpisów do ksiąg sądowych?

VII.
Rozprawę o oznaczonym czasie otwiera sędzia. W trakcie rozprawy strona może sama występować we własnym imieniu, czynić to przy wsparciu palestranta lub nie być wcale obecna na procesie, powierzając troskę o swą sprawę palestrantowi. Rozprawa dzieli się na następujące części, zaś za porządek w ich następowaniu odpowiada woźny:
1) otwarcie rozprawy przez sędziego/deputata/kanclerza;
2) wezwanie do polubownego załatwienia sporu, tj. do zawarcia pokoju między stronami, jeśli obie strony chętne do tego będą, rozprawę kończy się bez dalszych kroków.
3) indukta – strona wnosząca pozew przedstawia sądowi przepisy prawne oraz fakty, na podstawie których wysuwa roszczenie wobec pozwanego;
4) replika – strona pozwana przedstawia swoją wersję zdarzeń i korzystne dla siebie przepisy prawne i interpretacje;
5) relacja woźnego – woźny zdaje sądowi sprawę z dokonanych oględzin.
6) dowód – po wysłuchaniu obu stron oraz woźnego sędzia zarządza przeprowadzenie przez pozwanego dowodu, czyli przedstawienia dowodów (świadków, dokumentów itd.), które mają wykazać jego racje.
7) przeciwdowód – po dowodzie dokonanym przez pozwanego, powód dokonuje przedstawienia dowodu.

VIII.
Jeśli okaże się, że zebrane materiały są nazbyt skromne, by wydać wyrok w danej sprawie, lub

16. Czy tu winien być przecinek?

gdy istnieje podejrzenie, że nie wszystkie fakty ujrzały światło dzienne, sędzia/deputat/kanclerz

17. Znów kwestia zastępstwa kanclerza.

wstrzymuje obrady i nakazuje woźnemu dokonanie skrutynium, czyli śledztwa, podczas którego ten ma ustalić dodatkowe fakty i dotrzeć do nowych świadków. W takim razie rozprawę wstrzymuje się, a następnie, po zakończeniu skrutynium (którego wyniki wpisywane są do księgi sądowej),

18. A, czyli rozprawa sądowa ma własny wpis w księdze sądowej! Rozumiem.
W takim jednak razie, czy nie powinno to być zawarte przy przepisach dotyczących ksiąg sądowych?

wznawia – wznowienie rozprawy zaczyna się od podpunktu 4 punktu VII, tj. relacji woźnego.

19. Jest to podpunkt 5, a nie 4.

Jeśli strony przez ten czas poczyniły nowe ustalenia, może być znów przeprowadzony dowód i przeciwdowód.

IX.
Po tak przeprowadzonym procesie sędzia/deputat lub sąd królewski (poprzez tajne głosowanie swych członków) musi jak najszybciej wydać wyrok – rozstrzygnąć o winie lub niewinności pozwanego oraz określić karę, na jaką ten zostaje skazany. Wyrok wpisywany jest przez woźnego do ksiąg sądowych

20. Czy czas ten nie powinien być tu określony, w przepisach? Żeby nie było przeciągania procesu. Choć jest tu mowa o tym, że musi to nastąpić jak najszybciej. Ale wydaje się to być dla mnie mało konkretne. Ale być może, to przesada.
21. Czy wpis księgowy o wyroku ma być odrębnym wpisem, czy wchodzić w skład wpisu o rozprawie?
22. Czy wyrok powinien być ogłoszony w postaci podobnej jak pozew, czy to zbyteczne, a właściwe tylko w przypadku wyroków zaocznych?
23. Brakuje kropki na końcu zdania.

X.
Po procesie woźny odpowiedzialny jest za egzekucję wyroku, tj. doprowadzenie do tego, by został on wykonany odpowiednio.

XI.
A to jeszcze stanowimy, że w trakcie procesu każda zaangażowana weń osoba, to jest sędzia/deputat, woźny, powód, pozwany, palestranci oraz świadkowie przysięgać przed swymi pierwszymi wypowiedziami mają, iż działać podczas rozprawy będą uczciwie.

24. Czy sędziów królewskich ma to nie dotyczyć?
25. Jak ma brzmieć rota przysięgi?

XII.
A jeśli strona jakowa na postępowaniu nie stawiła się, można poczekać na nią, nie dłużej jednak jak trzy dni. Po tym czasie proces ma być kontynuowany, a wyrok ma być wydany zaocznie. Od wyroku zaocznego przysługuje apelacja w ciągu miesiąca. O wyroku zaocznym woźny winien powiadomić stronę w ten sam sposób, co w wypadku pozwu.

26. Czy trzy dni to nie za krótko trochę?
27. A jeśli po określonym czasie strona się pojawi, to czy nie powinna móc uczestniczyć dalej w rozprawie?

CZĘŚĆ SZÓSTA
DOWODY

I.
Aby rzecz sądzić sprawiedliwie sędzia winien kierować się dowodami, mając na uwagę ich jakość oraz hierarchię.

28. Proponuję wstawić przecinek po sprawiedliwie.
29. Chyba na uwadze.

II.
A hierarchia dowodów przedstawia się w sposób następujący:
1) dokumenty: to jest pisma oblatowane, wszelkie wypowiedzi pisemne, uwiecznione za pomocą screenów

30. Ponownie, sprawa tego słowa.

lub linków. Im więcej jest dokumentów i im są one wagi cięższej (tj. oblata idzie przed umową nieoblatowaną itd.), tym lepiej dla strony;
2) zeznania świadków: jeśliby pism nie było lub nie sposób by się do nich dostać, poświadczyć mogą świadkowie, a to zapisujemy, że im więcej świadków, tym twardszy oni dają dowód.

31. Sędzia nie powinien mieć względu na osobę, zatem nie można uznawać pewnych ludzi za bardziej wiarygodnych, a innych za mniej? Pewnie tak.

3) przysięga: jeśliby ani pism, ani świadków jakowyś wydarzeń

32. Jakowyś czy jakowychś?

nie sposób było przedstawić na rozprawie, ostatnim dowodem jest przysięga składana uroczyście przed sądem.

III.
A to warujemy sobie, iż sąd orzekać ma rację przy tej stronie, która po pierwsze: dowody wyżej stojące w hierarchii przedstawiła, po drugie: jeśliby dowody miały to samo miejsce w hierarchii, dowody większej wagi przedstawiła, po trzecie: większą ich liczbę dała.

IV.
A jeśliby doszło do sytuacji, gdy strony obie jedynie przysiąc potrafią za swymi racjami i nijakich innych dowodów nie dają, sprawa ma być zakończona bez wyroku. Rozpocząć ją na nowo można za pomocą aktu wznowienia procesu, wniesionego do sądy

33. Literówka.

przez jedną ze stron, która posiadła nowe dowody.

V.
A jeśliby doszło do niejasności w dowodzeniu, to jest dowód okazałby się wątpliwej jakości, niejasny lub istniało by

34. Rozdzielnie czy łącznie?

podejrzenie jego sfałszowania, sędzia ma prawo orzec upadek dowodu, to jest oddalić go i nie brać pod uwagę.

CZĘŚĆ SIÓDMA
ZAKOŃCZENIE

I.
Konstytucję tę Seym Walny wpierw uchwali, a pieczęć królewska mocy jej nada.

35. Czy konstytucja ma wejść w życie z chwilą przypieczętowania? Może powinno się dać trochę czasu na zmianę struktury na forum i przygotowanie ksiąg?
36. Jak rozumiem, wzór ksiąg sądowych powstanie w toku praktyki albo też zostanie wykorzystany historyczny sposób zapisu?
37. Czy jeśli chodzi o przestępstwa, to nadal sprawy takie mają być rozstrzygane na wniosek pozywajacego, niezależnie kim by był? Państwo nie bierze sądownie w obronę osób poszkodowanych przez przestępstwo?
38. Czy może wystąpić sytuacja, gdzie stroną w sprawie jest jakaś instytucja państwowa, czy nawet król oficjalnie w swojej funkcji, bądź kancelaria królewska?
39. Czy stronami mogą być tylko osoby fizyczne?

Dziękuję bardzo, Mości Książę.
Szanuję Waszą pracę.
Przedstawiłem swoje pytania i uwagi. Proszę wybaczyć te uwagi o charakterze techniczno-interpunkcyjnym itp., ale chciałbym, by nie było tu nawet takich błędów.

Dziękuję i oczekuję odpowiedzi.

PS. We wstępie, w punkcie drugim, proponuję zamienić osoby zagraniczne na cudzoziemcy.

PPS.
Czy czas na złożenie mocji nie powinien być ograniczony, podobnie jak przy apelacji?
Czy tydzień na złożenie apelacji jest spokojnie wystarczający?

1) Nie, nie ma tego w planach. W XVII wieku coś takiego nie istniało, jak pan pewnie czytał, w punkcie omawiającym przebieg procesu jest zapis, że obie strony przedstawiają korzystną dla siebie interpretację prawa i sędzia rozsądza, gdzie racja. Jeśli ktoś zaś uzna, że wprowadzane jest prawo, które jest niezgodne z prawem wyższego rzędu, może wnieść przeciw temu protestację i sąd rozsądzi czy jest zgodne czy nie. Zastanawiam się tylko, czy nie dopisać w sprawie protestacji przeciw prawu, że również można składać apelację do sądu królewskiego o to.

Ale w jakiej instancji by protestacja przeciw prawu była normalnie rozpatrywana?

23) Jak jest napisane:

Kanclerz wielki wyznacza sędziego/deputata oraz woźnego, którzy mają zajmować się sprawą

Co zaś do wątpliwości z nadaniem i odebraniem statusu sędziego, to wie pan, trochę jak z prawem jazdy: wydaje je jedna instytucja (prezydent miasta) a odbiera druga (sąd). Nie położymy przecież na króla obowiązku, by przeprowadzał egzaminy. Pragnę zauważyć, że w wojsku jest podobnie: Hetman Wielki mianuje na stopnie a nie król. Nie wiem, czy słusznym jest dopisywać, iż funkcji sędziego pozbawić może kanclerz, bałbym się, że w takim wypadku w rękach kanclerza byłoby jednak za dużo władzy.

Niech zatem prawo do pozbawienia stanowiska leży w gestii Króla.

[Sebastian von Tauer]

Panie Michale:

1) jak i sądy bartne, kapturowe, kapturowe, asesorskie, dominalne, leńskie i wiele innych. Nie ma co mnożyć bytów nad potrzeby. W realnej Rzplitey istniały różne trybunały, Koronne i Litewskie, główne i skarbowe. U nas jest to po prostu bezprzymiotnikowy trybunał.

2) to, że "o który ktoś wnioskuje" jest oczywiste, nie ma co sztucznie wydłużać zapisów konstytucji, resztę dodałem.

3) spacje usunąłem, przecinek powinien się tam znaleźć;

4) dodałem "[...] od zapadnięcia wyroku", nie ma bowiem co wydłużać tekstu;

5) zbędna kosmetyka, nie wnosząca nic;

6) przecinek zmienił miejsce - powinien być po lub.

7) a czemu nie?

8) tak, przecież jeśli odnalezione zostaną dokumenty, na których podstawie ktoś, kto został infamisem, mógłby zostać zrehabilitowany (okaże się np., że to nie on dokonał zarzucanego czynu, a kto inny), to chyba i w pięć i w dziesięć lat po wyroku warto oczyścić imię takiej osoby;

9) poprawione;

10) dopisałem;

11) zrzut ekranu faktycznie brzmi lepiej;

12) oczywistym jest, że ogranicza go data procesu;

13) "wstawić" też nie brzmi fortunnie, zmieniłem na "dopisując post z pozwem";

14) rozumie się;

15) wymienione są wpisy, które (prócz oblaty) zapoczątkowują kolejne procesy, proszę zauważyć, że o wpisie z oględzin miejsca zbrodni też nie ma mowy, dylacja zaś odbywa się wewnątrz pojedynczego procesu i na jej podstawie nie jest wszczynane nowe postępowanie, proszę zobaczyć, że wpisu woźny nie można nie dokonać, jeśli zaś wpisalibyśmy tu dylację, oznaczałoby to, że zawsze jest konieczność jej akceptacji (gdyż z przymusu byłaby wpisywana przez woźngo do ksiąg) - sędzia jednak moze dylację odrzucić;

16) tak, bo jest to wtrącenie;

17) jak w punkcie 14;

18) do ksiąg sądowych woźny wpisuje relację z całego procesu, dodałem zdanie o tym w miejscu, gdzie wymienione są rodzaje wpisów;

19) zmieniłem;

20) trudno stwierdzić, ile zajmie skrutynium, stąd brak podania czasu;

21) jeśli chodzi o kwestie techniczne, co i jak robić, to przeprowadzimy proces pokazowy, gdzie wejdę w rolę woźnego i dokonam wzorcowych zapisów, na ten moment wyobrażam sobie to tak, że będzie dział księgi i poszczególne wątki dotyczyć będą konkretnych spraw, ale jeszcze muszę to przemyśleć;

22) można przemyśleć to, by woźny ogłosił wyrok tworząc wątek (lub pisząc post w jednym, zbiorczym wątku) np. w dziale danej ziemi (Korony, Litwy itp.) lub w karczmie - pierwotnie wyroki, które miały dojść do większej rzeszy odbiorców ogłaszano na rynkach miejskich - stąd np. infamisa zwano wywołańcem, gdyż został on "wywołany" na rynku;

23) dodana;

24) przeoczenie, dopisałem,

25) nie jest konkretna, to raczej jak z rotą wygłaszaną na początku sejmów, tym "ja, XY, o takim tytule, stawiam się na sejm, który wtedy a wtedy w tym a tym miejscu obradować raczył";

26) jest to czas krótki, ale wpływa na sprawność sądzenia, by to zrekompensować, jest czterokrotnie dłuższy czas na apelację;

27) słuszne pytanie, co jednak w takim razie? Rozprawę zacząć od nowa, czy jak? Co panowie myślą?

28) tak, jest on potrzebny;

29) tak;

30) zmienione,

31) tak, ale:

V.
A jeśliby doszło do niejasności w dowodzeniu, to jest dowód okazałby się wątpliwej jakości, niejasny lub istniało by podejrzenie jego sfałszowania, sędzia ma prawo orzec upadek dowodu, to jest oddalić go i nie brać pod uwagę.

32) brakuje "ch";

33) poprawione;

34) niepotrzebna spacja;

35) by móc to przygotować, dobrze by było, by konstytucja była w mocy;

36) już o tym wspominałem;

37) proces jest wszczynany tylko na mocy wpisu dokonanego przez poszkodowanego lub świadka, tak, jak było w historii;

38) zasadniczo tak, co do kancelarii - raczej nie jako instytucja, ale jako osoby ja tworzące tak;

39) tak:

Pod sądy podlegają jednako mieszczanie, duchowni, osoby zagraniczne popełniające czyny zabronione na terenie Rzeczypospolitej oraz szlachcice. Wyłączeni spod ich jurysdykcji są chłopi, nad którymi w wypadku złamania prawa pan ma pełne prawo sądowe. W wypadku braku pana wobec chłopów kanclerz i król mogą postanowić, co uznają za stosowne.

nic nie ma o żadnych instytucjach, w wypadku instytucji, należy pozwać jej przewodniczącego lub wszystkich/wybranych członków i sąd rozsądzi, czyja jest wina;
można też wnosić protestacje przeciw pewnemu działaniu (niezgodnemu prawu z dokumentami wyższego rzędu itp.), bez podawania winowajcy - w takim wypadku sąd winien rozstzygnąć, czy ktoś powinien być za to ukarany, czy nie;

PS
40) poprawiłem;

PPS)
41) można to rozważyć, jednak proszę pamiętać, że to, iż sędzia np. brał łapówkę może wyjść na jaw dopiero po kilku latach i głupio by było, jakby czas na mocję już upłynął i nic nie dałoby się z tym zrobić;

42) wydaje mi się że tak, ale jeśli panowie sądzą inaczej, można się zastanowić;

43) w takiej, jak i inne - sądach grodzkich najpierw, potem apelacje w trybunałach i do sądu królewskiego;

44) ok.

[Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz]

Mości Książę Kanclerzu,

Kontynuuję.

7) Może racja.

8) Rozumiem.

10) Dobrze. Teraz jest:

III.
Sędzia/deputat po nominacji do sprawy wyznacza termin rozprawy, to jednak warujemy, że nie powinna ona odbyć się później, niż 30 dni od nominacji sędziego.

Odbyć się zmieniłbym na rozpocząć się.

11) dobrze

12) A, tak. Rzeczywiście. Znaczy się, w czasie rozpoczęcia rozprawy już powinien mieć wszystko zebrane.

13) dobrze

14) no dobrze, może tak.

15) w porządku

18) dobrze;


20) nie mam do końca pewności, ale możliwe, że chodziło mi o czas wydania wyroku; a sądzę, że może można by wyznaczyć po jakim czasie od zakończenia procesu sąd winien wydać wyrok.

21) Rozumiem, dobrze.
Co do wyglądu ksiąg, ja sobie to wyobrażałem, że to będzie wątek i wszystko będzie jeden pod drugim, jak to w księgach bywa.
Chyba że zostanie uznane za słuszniejsze, by jednak to pisać w oddzielnych wątkach. Ale nie mam pewności.

22) Nie mam pewności. Może w karczmie? Chyba że lepiej w dziale danej ziemi.
Ale sądzę, że może to też być dobry pomysł.

24) dobrze, ale też, myślę, że i pozostałych członków sądu królewskiego winno to dotyczyć.

25) może się coś wypracuje w toku praktyki albo za czyimś przykładem.

26) może tak, w końcu termin był wcześniej wyznaczony.
Ano, wydłużenie czasu na apelację czterokrotnie jest właściwe.

Tak się zastanawiam... może słusznym by było też powiadamianie przez PW o terminie rozprawy, w razie gdyby ktoś nie zauważył? (W Księstwie Sarmacji też podobnie w sądzie w odpowiednich momentach jest wymóg oznaczenia w poście lub poinformowania przez Pocztę Konną przynajmniej oskarżonego.
A, zaraz. Widzę już, że się informuje według cz. V, art. V.

27) Nie mam pewności. I sądzę, że jest to tutaj jedna z ważniejszych kwestii do rozważenia.


29) teraz trzeba by jeszcze usunąć ogonek

30) dobrze
myślę jednak, że można by dodać po pismach oblatowanych, a przed wszelkimi wypowiedziami pisemnymi, jeszcze pisma nieoblatowane.

31) A, rozumiem.

32) tak

35) rozumiem, może i racja;

37)

proces jest wszczynany tylko na mocy wpisu dokonanego przez poszkodowanego lub świadka, tak, jak było w historii;

Na wikipedii, co do prawa sądowego polskiego średniowiecza, co do prawa karnego (https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_s%C ... rawo_karne)
pod tytułem Rodzaje przestępstw są rozróżnione przestępstwa ścigane z urzędu i ścigane z oskarżenia prywatnego. Czy to o czymś mogłoby jednak świadczyć?

38) rozumiem, może i tak

39) Może tak, rozumiem.

40) Dobrze. To jeszcze trzeba by tam poprawić popełniające na popełniający.

41) Rzeczywiście, racja. Ale gdyby nie ograniczyć czasu na złożenie mocji, to i tak po upływie czasu na apelację wyrok będzie prawomocny? Nawet jak będzie można go podważyć poprzez mocję na sędziego złożoną?

42) możliwe, że tydzień by wystarczył. Chyba że ktoś twierdzi inaczej?

43) Na pewno? Bo nie mam pewności. Jednak protestacja przeciw prawu to innego rodzaju kwestia niż proces przeciwko komuś.

---

Mam jeszcze takie uwagi:
45) w cz. I, art. II cudzoziemcy są uznani jako oddzielna grupa. Co jeśli cudzoziemiec byłby chłopem? A może jednak jest to zastanawianie się bez sensu.

46) w cz. II, art. I powinno być napisane, że rodzaje sądów są trzy, a nie cztery;

47) Nie mam też pewności, czy tam sądy i trybunały powinny być w liczbie mnogiej?

48) zamiast sądów sejmowych powinny być sądy królewskie/sąd królewski;

47) czy w cz. II, art. IV nie powinno być napisane, że wyrok sądu królewskiego jest ostateczny (nie licząc ewentualnych mocji czy wznowienia procesu)?

48) w III II brakuje spacji

49) Ponadto palestrant sądowy musi także czynić wykładnię prawa. Może ma obowiązek?

50) W III III Poza tym obowiązkiem woźnego jest dodałbym przecinek;

51) W III V:
Jeśli brak jest deputatów, król może powierzyć prowadzenie sprawy sędziowskiej kanclerzowi lub podkanclerzemu. Co oznacza sformułowanie sprawa sędziowska i czy jest ono właściwe?

52) W IV V:

V.
Każda osoba ma prawo wglądu do ksiąg sądowych, każda też osoba przebywająca na terenie Rzeczypospolitej ma prawo do poczynienia w księgach grodzkich zapisu.

Czyli chłopi także?

53) W IV VI:
Poza tym w księga notuje się także

Brakuje liter;

54) A to jeno zaznaczamy, że każdy wpis do księgi wagę prawną ma i nie można go unieważnić ani dokonać w nim zmian bez zgody woźnego.
Czy woźny powinien móc wprowadzać zmiany do ksiąg? Czy chodzi tylko o zmiany w odpowiednich przypadkach?

55) W IV VI 1):
Nie mam pewności, czy powinno się to nazywać aktami prawnymi. Czy akty prawne nie są raczej aktami tworzenia prawa przez władzę?

56) Brakuje mi w IV VI protestacji wobec prawa.

57) W IV VI:
5) apelacja: to jest odwołanie. [...] Ja bym to sformułował: apelacja: to jest odwołanie od wyroku.

58) W IV VI 6):
Czy nie powinno zostać stwierdzone, że w razie stwierdzenia przez sąd wyższej instancji, że sędzia był stronniczy lub sąd działał z pogwałceniem procedur, proces winien być przeprowadzony jeszcze raz, a w razie uznania sędziego i sądu za niewinnych, podtrzymany zostaje wyrok czy jego egzekucja lub sądzenie pierwotnej sprawy trwa dalej? Nie wiem, czy gdzieś zostało to zawarte.

59) Po złożeniu mocji wstrzymywane jest sądzenie pierwotnej sprawy, zamiast tego w sądzie instancji wyższej wszczynany jest proces nagany sędziego.
Jeśli wyrok został już wydany, to chyba nie można mówić o wstrzymaniu sądzenia pierwotnej sprawy?
Raczej wtedy można by powiedzieć o wstrzymaniu jego egzekucji.

60) W IV VI:

7) wznowienie procesu: można wnieść o wznowienie procesu w sytuacji, gdy na jaw wyjdą nowe okoliczności danej sprawy lub gdy odnajdą się nowe, a istotne dla sprawy dokumenta.

Może zamiast o dokumentach, wystarczyłoby napisać ogólniej, o dowodach w sprawie?

61)

Na podstawie wniosku o wznowienie procesu przeprowadzana jest rozprawa w sądzie wyższej instancji o wznowienie procesu.

A co, jeśli już nie ma wyższej instancji?

62) W V II:

Kanclerz wielki wyznacza sędziego/deputata oraz woźnego, którzy mają zajmować się sprawą (chyba że proces toczony jest w ramach sądu królewskiego, wtedy wyznacza się tylko woźnego). To jednak warujemy, że sędzia/deputat ni woźny nie może być spokrewniony z żadną ze stron.

Dodałbym tu też zapis o składzie sądu królewskiego, którego przecież też to chyba winno dotyczyć.

63) W V VII:
tj. do zawarcia pokoju między stronami, jeśli obie strony chętne do tego będą, rozprawę kończy się bez dalszych kroków.
Proponuję wstawić średnik zamiast pierwszego przecinka.

64) Czy sąd może umorzyć sprawę? A, widzę możliwość w VI IV.

65) W VI II 1):
Czy dokumenty mają być uwiecznione jedynie za pomocą zrzutów ekranu lub linków?
Czy nie mogłoby być jeszcze innej możliwości?

66) Proponuję też, w ramach ujednolicenia, na końcu punktu 1 postawić kropkę.

67) Jak rozumiem, księgi będą prowadzone normalnie w wątkach. Wobec tego, zastanawiam się, czy jest to dość bezpieczne? W końcu, każdy administrator i moderator mający dostęp do moderacji czy edycji tego działu, mógłby zmieniać treść. A wcześniejszej treści możliwe, że nie udałoby się już odzyskać.

68) Czy woźny nie mógłby też za opłatą wydawać odpisów wyroków czy też innych dokumentów? Czy to raczej zbyteczne, skoro do wszystkiego mamy tu dostęp?

Dziękuję bardzo, na razie chyba tyle.

Może niedługo się zajmę dokładniej tym drugim projektem.

PS. [godz. 20.04]
69. Jak ma wyglądać tajne głosowanie członków sądu królewskiego? Jak ma przebiegać?