Dział II: Wykład IV: Gotyk

b. Katedra Architektury

Dział II: Wykład IV: Gotyk

Postprzez Michał apo Zep » 28 lut 2012, 22:13

Z połową wieku XII, wkraczamy w epokę gotyku, a raczej stopniowo przechodzimy do zupełnie nowej formy, która stopniowo zaczęła wypierać romanizm. Nowe pomysły architektoniczne, sprawiły, że świątynie gotyckie wydawały się o wiele lżejsze i smuklejsze od romańskich, pomimo że były wiele większe.

Pierwszą innowacją, wręcz rewolucją, było wprowadzenie sklepień krzyżowo-żebrowych, które pozwoliły na znaczne podniesienie sufitu do góry. W przeciwieństwie dla sklepień łukowatych, którymi cechował się romanizm, sklepienia krzyżowo-żebrowe były o wiele wytrzymalsze na nacisk, co otwierało przed architektami wiele możliwości. Jedną z form takich sklepień są także sklepienia gwiaździste, które zachwycają szwajcarską wręcz precyzją. Dzięki zastosowaniu tzw. łuków przyporowych, stawianych przy ścianie na zewnątrz świątyni, możliwe było wydłużenie pionowe (wertykalne) ściany i umieszczenie wysokiego witrażu. Charakterystycznym dla epoki, może być również użycie łuków ostrych, choć spotykane były również łuki rzymskie, np.: w katedrze w Chartres (Francja).

Sklepienie gwiaździste:
Obrazek

Sklepienie sieciowe:
Obrazek

Sklepienie krzyżowo-żebrowe:
Obrazek

W gotyku dominował plan podłużny z nawą centralną i nawami bocznymi oddzielonymi od centralnej za pomocą filarów lub ścian. Często stosowano układ halowy, w którym wszystkie nawy były tej samej wysokości, a nie jak dotychczas, gdy boczne były niższe i pokryte osobnym dachem. W wielu świątyniach, zauważalny jest również portal, tj. ozdobne wejście, nad którym widnieje rozeta, czyli okrągły witraż. Taki układ, zauważalny jest chociażby w katedrze Notre Dame.
Obrazek

Przykładem poniekąd świeckiej architektury, jest z pewnością twierdza w Malborku, ta w której schroniły się resztki zakonu krzyżackiego w 1410, kiedy to Władysław Jagiełło pokonał Urlicha von Jungingena pod Grunwaldem. Wspaniałość gotyckiej konstrukcji, połączona z niemiecką precyzją, uniemożliwiły królowi zdobycie zamku. Także Toruń, ze swoimi kamienicami może być przykładem gotyckiego geniuszu. Choć wiele z tych kamienic ma dziś znaczące wpływy renesansu, czy baroku, ich źródła sięgają jednak gotyku. To dzięki właśnie architektonicznym rozwiązaniom, na ograniczonej przez mury powierzchni Torunia, mogły powstawać wąskie, ale wysokie budowle mieszkalne. Trudno się z tym pogodzić, ale Krzyżacy zawdzięczali swoją pozycję w dużej mierze swoim gotyckim twierdzom, przez co gotyk był z pewnością solą w oku wielu następców korony Polski. Stąd trudno Nam się z tą epoką „zaprzyjaźnić”.

Malbork:
Obrazek
Obrazek

Toruńska kamienica:
Obrazek

Pocieszającym może być jednak fakt, że gotyk wydał duże plony, także i na naszej, polskiej ziemi. Długo nie trzeba szukać, aby przekonać się jak wiele gotyku nas otacza. Piękna wawelska katedra zamkowa, będąca dumą narodową Polaków, urzeka swoim gotyckim pięknem. Idąc dalej, w tym samym Krakowie napotkamy Kościół Mariacki, z jednym z niewielu zachowanych hełmów gotyckich, tj. zwieńczeń wieży. Widoczny jest on na tej wyższej, z której rozbrzmiewa hejnał mariacki. Kolejny jest z pewnością barbakan krakowski, który przez lata stanowił ważny element fortyfikacji Krakowa. Przenosząc się do Gdańska, napotkamy słynnego żurawia, który jest największym gotyckim dźwigiem portowym w Europie.Wymieniać można bez końca: Katedra Poznańska, Katedra Gnieźnieńska, Katedra Wrocławska, Katedra Mariacka w Gdańsku, Archikatedra św. Jana Chrzciciela w Warszawie, na dawnych ziemiach polskich stały także potężne polskie twierdze: w Haliczu, Łucku, Trembowli.
Katedra Wawelska:
Obrazek
Katedra Mariacka:
Obrazek
Żuraw Gdański:
Obrazek

Ważnym elementem zdobnictwa architektonicznego gotyku, są maswerki, czyli kamienne zdobienia górnej części łuków okiennych, czy witraży. Składały się one z geometrycznych figur, nawiązujących do kształtów przyrody i po części je odwzorowując. Maswerki są częstym motywem, wykorzystywanym nawet we współczesności. Przykładem może być filmowa wersja zamku w Hogwarcie, który takowych maswerków ma wiele.
Obrazek

Podsumowując, gotyk, poprzez swoją innowacyjność i techniczną doskonałość jak na możliwości średniowiecza, przyczynił się w dużym stopniu, do kształtowania historii Europy. Rozliczne twierdze, stawiane na terenie Europy przez potężnych królów, były na owe czasy bardzo ciężkim orzechem do zgryzienia dla wrogich wojsk. Jednakże to wymusiło dynamiczny rozwój nauki pod względem wojskowości. Gdyby nie te twierdze, jak Malbork, czy Kraków, to wiele machin oblężniczych by nigdy nie powstało. Napędzało to całe koło gospodarcze i technologiczne, co udowadnia, że architekturę można nazwać „Motorem rozwoju nauki, techniki i kultury”. Niegdyś nazywano ją nawet „ królową wszystkich sztuk”. Dzięki swoim innowacyjnym rozwiązaniom, jak sklepienia krzyżowo-żebrowe i gwiaździste, łuki przyporowe, łuki ostre, gotyk osiągnął tak znakomitą formę. Ważne jest także zdobnictwo, portale, maswerki czy rozety.
(-) Michał apo Zep
Książę Surmenii



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 902
Dołączył(a): 25 gru 2011, 05:22
Lokalizacja: Warszawa
Medale: 3
Order Virtuti Militari II (1) Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal Bene Merentibus (1) (1)
Wykształcenie: wyższe

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do b. Katedra Architektury

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość