Albrecht Dürer
Napisane: 11 gru 2015, 00:24
Albrecht Dürer (ur. 21 maja 1471 w Norymberdze, zm. 6 kwietnia 1528 tamże) – niemiecki malarz, grafik, rysownik i teoretyk sztuki, uważany za najwybitniejszego artystę niemieckiego renesansu.
Ojciec Dürera, również Albrecht, urodził się w węgierskiej wsi Eytas. W roku 1455 przybył do Norymbergi, gdzie zajął się złotnictwem. W 1467 ożenił się z Barbarą Holper, córką swojego mistrza. Z osiemnaściorga dzieci, Albrecht był trzecim. Jego brat, Hans Dürer, również poświęcił się sztuce, pracując na dworze króla Zygmunta Starego w Krakowie. Albrecht Dürer (ojciec), kształcił syna w złotnictwie już od wczesnej młodości. Ponieważ ojciec uczył się swego fachu u mistrzów niderlandzkich, stąd młody Albrecht od początku poznał sztukę wypływającą z tradycji Jana van Eycka i Rogera van der Weyden, ponadto zaznajomił się z techniką rytu, co miało ważny wpływ na jego dalszy rozwój artystyczny. W latach 1485–1490 terminował u norymberskiego malarza Michaela Wolgemuta. Od Wielkanocy 1490 do Zielonych Świątek 1494 wędrował Dürer przez Górną Nadrenię. Była to pierwsza z trzech wielkich podróży jego życia, której dokładna droga nie jest znana. Niewykluczone, że udał się później do Niderlandów bądź Westfalii czy Palatynatu, nim w 1491 zatrzymał się w Alzacji, a nie spotkawszy już w Colmarze zmarłego 2 lutego 1491 Martina Schongauera, wybitnego grafika, powrócił do Bazylei, gdzie korzystał z gościny brata Schongauera, Georga. Jesienią 1493 Dürer opuścił Bazyleę i przybył do Strasburga. Jego pobyt w tym mieście jest udokumentowany m.in. drzeworytem w Opus speciale Missarum Grüningena, wydanym w listopadzie 1493. Najwyraźniej jakiś czas potem został wezwany do powrotu do domu, gdyż po 18 maja 1494 był już w Norymberdze, gdzie 7 lipca 1494 poślubił piękną i zamożną Agnes Frey (zm. 1539), córkę norymberskiego mieszczanina. W ciągu następnych lat, do 1500, namalował akwarelą serię małych pejzaży – inspiracją do nich była rodzinna Norymberga oraz podróż do Wenecji, którą rozpoczął jesienią 1494, a zakończył w maju 1495.
Dürer usamodzielnił się w roku 1497. Jesienią 1505 udał się w drugą podróż do Wenecji, gdzie działali już wówczas najwięksi mistrzowie szkoły weneckiej: Tycjan, Giorgione, Palma il Vecchio, a przede wszystkim Giovanni Bellini, który najbardziej wpłynął na artystę.
O ile już wcześniej jego pierwsze studia, jego praca i talent nauczyły go cenić wartość poprawności i wierności rysunku rzeczywistości, tutaj olśniła go niesamowita głębia i potencjał kolorystyki. Niemieccy kupcy w Wenecji zamówili dla tamtejszego kościoła św. Bartłomieja duży obraz Matki Boskiej Różańcowej, nabyty później za pokaźną kwotę przez cesarza Rudolfa II, który przekazał go do Klasztoru Strachowskiego. Przedstawia on ukoronowanie Madonny przez dwóch aniołów. Maria podaje Cesarzowi wieniec z róż, Dzieciątko Jezus – Papieżowi, zaś św. Dominik i liczni aniołowie – zgromadzonym wokół ludziom. W poważnie zniszczonym poprzez przemalowania obrazie widać wyraźnie wpływy weneckie.
Jakkolwiek w Wenecji Dürer zyskał rozgłos, a rada miejska była skłonna zapłacić 200 dukatów za roczny pobyt w mieście, późną jesienią roku 1506 opuścił Włochy i udał się w podróż powrotną do domu.
Albrecht Dürer pracował na zlecenie cesarza Maksymiliana I. W latach 1511-1513 namalował reprezentacyjne portrety cesarskie dla Norymbergi; są one wyjątkowo niepodpisane. Za ich pomocą miasto chciało otwarcie podbudować swoje prawo przechowywania insygniów władzy. Karol Wielki został przedstawiony w szacie cesarskiej, z mieczem w prawej ręce i jabłkiem królewskim w lewicy; Cesarz Zygmunt zaś – odwrotnie.
W tych latach Dürer opublikował, nie licząc mniejszych drzeworytów i miedziorytów, trzy większe serie ksylografów, świadczące o bogatej inwencji artysty i należące do najwybitniejszych dzieł norymberskiego mistrza: Mała Pasja, Duża Pasja oraz Żywot Marii. Eksperymentował też z suchą igłą (na miedzi). Tak powstały Św. Weronika (1510), Mąż Boleści i Św. Hieronim w pracowni (obydwie grafiki z 1512).
Od tego czasu w twórczości Dürera przeważają drzeworyty i miedzioryty; rzadziej maluje obrazy. Z tych ostatnich znany jest mały obraz pochodzący z roku 1512, przedstawiający Maryję z nagim Dzieciątkiem trzymającym nadgryzioną gruszkę. W tym samym roku powstają w przeważającej mierze małe grawiury, a wśród niech – trzecia Pasja. Mniej więcej w tym czasie Dürer otrzymał list od swego mecenasa, cesarza Maksymiliana, w sprawie obrony grafik przed imitacjami.