Uniwersytet JagiellońskiWydział Architektury i BudownictwaData: 29.07.2012
Temat wykładu: Charakterystyka architektury bizantyjskiej
Autor: mgr Cesare de Medici
Promotor: prof. dr hab. net. Franciszek Ferdynand I von Habsburg-Lothringen Radziwiłł
Architektura bizantyjska narodziła się w raz z przeniesieniem stolicy Imperium Rzymskiego do Konstantynopola. Była silnie związana z późniejszym Cesarstwem Bizantyjskim. Póki ono istniało to styl ten się rozwijał, a było na mapach kilkanaście wieków (od 330 r. do 1453 r.) Nurt silnie czerpał ze wzorców rzymskich, wczesnochrześcijańskich, hellenistycznych oraz orientalnych (głównie perskich). Wpływy tegoż stylu sięgały daleko poza Cesarstwo aż na tereny dzisiejszej Rosji, Bułgarii, Grecji, Gruzji, Armenii, Serbii.
W historii stylu bizantyjskiego wyróżnia się trzy etapy:
- wczesnobizantyjski (330 – 843);
- średniobizantyjski (867 -1204);
- późnobizantyjski (1261 -1453).
Typowymi przykładami dzieł architektury bizantyjskiej są bazyliki. Budowano je z cegły na planie krzyża greckiego. Z zewnątrz nieotynkowane, zdobione licznymi wnękami oraz mozaikami. Największym osiągnięciem architektonicznym wprowadzonym tam była kopuła na kwadracie. Podtrzymywały ją cztery łuki, które opierały się na masywnych kolumnach. Wnętrza zdobiono licznymi mozaikami, malowidłami w postaci fresków, ikonami. Kolory dominujące to złoto, zieleń, granat, czerwień. Przykładem takiego budownictwa jest kościół Hagia Sophia w Stambule. Świątynia została wzniesiona w latach 532 – 537 za panowania Cesarza Justyniana Wielkiego. Budynek łączy w sobie cechy bazyliki podłużnej i budynku na planie koła. Wnętrze składa się z trzech naw. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków, kościół zamieniono na meczet i dobudowano cztery minarety.
Hagia Sophia od zewnątrzPrzekrój szkicowy
Głowice kolumn bizantyjskich były bardziej dekoracyjne niż kolumn rzymskich.
Wznoszono także wielkie pałace oraz domy dla bogatych obywateli, których konstrukcja i układ pomieszczeń przypomina budowle syryjskie i perskie. Przykładem takiej budowli był Pałac Cesarski w Konstantynopolu. W jego skład wchodziły sale tronowe, prywatne apartamenty cesarskie, biblioteka, łaźnie, hipodrom, pałac służący jako przystań morska oraz wiele innych. Niestety żaden taki zabytek nie zachował się do naszych czasów.
Podsumowując architektura bizantyjska była ściśle związana z Cesarstwem Bizantyjskim. Cechowała ją dekoracyjność, przepych, wybujała kolorystyka, bogactwo form. Najwspanialszymi przedstawicielami tego typu budownictwa są Bazylika św. Marka w Wenecji oraz opisana wyżej świątynia Hagia Sophia.
Bazylika św. Marka od zewnątrz