Starostwo Spiskie

Starostwo Spiskie

Postprzez Henryk Horoch » 14 maja 2011, 17:48

Starostwo Spiskie

Obrazek


Zastaw spiski to umowa zawarta dnia 8 listopada 1412 w Zagrzebiu między królem węgierskim i niemieckim Zygmuntem Luksemburskim a królem Polski Władysławem Jagiełłą. Zastaw Lubowli, Podolińca i Gniazd oraz 13 miast spiskich stanowił zabezpieczenie zwrotu pożyczki, której Jagiełło udzielił Zygmuntowi. Pożyczona została kwota 37 000 kop groszy praskich, czyli ówcześnie około 7,5 tony czystego srebra. Pieniądze te pochodziły głównie z odszkodowań wojennych wypłaconych Polsce przez Krzyżaków. Pożyczka miała zostać zwrócona w tej samej wysokości i w tym samym miejscu, gdzie ją wypłacono – na węgierskim wówczas zamku w Niedzicy.
W skład zastawu weszły tereny należące wcześniej (od X wieku do połowy XIII wieku) do Polski, w tym miejscowości należące wcześniej do ziemi sądeckiej: Lubowla wraz z zamkiem, Podoliniec i Gniazda oraz 13 miast spiskich wraz z przynależnymi do nich terenami: Biała Spiska, Lubica, Matejowce, Nowa Wieś Spiska, Poprad, Spiska Sobota, Wierzbów, Straże, Ruszkinowce, Wielka, Spiskie Podgrodzie (ale bez spiskiego zamku), Spiskie Włochy, Twarożne, i 15 wsi. Z zastawionych terytoriów utworzono starostwo spiskie z siedzibą w Zamku Lubowlańskim, składające się z dominium lubowlańskiego (które potraktowano jako ziemie odzyskane. W jego obręb oprócz Lubowli wchodziły jeszcze Podoliniec i Gniazda wraz z okolicami), oraz 13 miast spiskich, z których część stanowiła enklawy na terenie Węgier.
Jednym z pierwszych starostów spiskich był w latach 1420-1428 Zawisza Czarny z Garbowa, najsłynniejszy polski rycerz. Najdłużej starostwo spiskie spoczywało w rękach rodu Lubomirskich, dla których stało się jednym z głównych źródeł finansowej potęgi.
Pozostałe przy Węgrzech miasta Spiszu utworzyły Prowincję XI Miast Spiskich, której głównym ośrodkiem był Spiski Czwartek. Posiadały one szeroką autonomię, ale szybko zaczęły tracić na znaczeniu i już w 1465 stały się częścią "państwa spiskiego", którego właścicielem był pan na Zamku Spiskim.
Skutkiem zastawu było przyłączenie tych terytoriów do Polski, najpierw na czas dopóki pożyczka nie zostanie spłacona, ale gdy Węgry kilkadziesiąt lat później (bez spłacenia pożyczki) podjęły próbę odzyskania zastawionych miast, wyrokiem sądu papieskiego, który odbył się we Wrocławiu w 1489, tereny te zostały przyznane na stałe Polsce i pozostały w jej granicach.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: STAROSTWO SPISKIE

Postprzez Henryk Horoch » 15 maja 2011, 12:43

Lubowla
Stara Lubowla, stolica Starostwa Spiskiego

Obrazek

Lubowla jest jednym z najstarszych miast obecnego Spisza. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1292, z czasów sporu polsko-węgierskiego o południowe tereny ziemi sądeckiej. Wykorzystując stan anarchii na Węgrzech księżniczka Kinga, dążąca do zacieśnienia związków Spisza z Polską, obsadziła ten teren swoimi wojskami, które stacjonowały tam aż do śmierci księżniczki w 1292. Potem jednak teren obecnego północnego Spisza, wcześniej będący częścią ziemi sądeckiej, został włączony do Węgier. W 1364 król Ludwik nadał Lubowli prawa miejskie i obdarzył miasto wieloma przywilejami. W 1412, na mocy umowy zawartej w Lubowli, miasto to, należące do ziemi sądeckiej, weszło wraz z miastami spiskimi w skład tzw. zastawu spiskiego – miast zastawionych przez Zygmunta Luksemburczyka Władysławowi Jagielle. Zamek lubowelski ustanowiono siedzibą polskiego starosty spiskiego. Pod rządami polskich królów miasto rozkwitało, prowadząc handel z Polską. Było miejscem wielu spotkań i rokowań między władcami Polski i Węgier. 11 kwietnia 1556 miasto dotknął katastrofalny pożar, oszczędzając jedynie 6 domów. W latach 1655-1661 na zamku lubowelskim były ukryte polskie klejnoty koronne.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: STAROSTWO SPISKIE

Postprzez Henryk Horoch » 16 maja 2011, 17:49

Zamek w Lubowli
Siedziba Starostwa Spiskiego

Zamek w Lubowli został zbudowany na początku XIV wieku przez węgierskiego magnata Omodeja Abo. Na kartach jego historii w kolejnych latach wpisali się członkowie znaczących węgierskich i polskich rodów szlacheckich – Drugethów, Kmitów, Lubomirskich, Zamoyskich. Zamek gościł węgierskich i polskich królów – Zygmunta Luksemburskiego, Marię, Władysława Jagiełłę, Jana Albrechta, Jana Kazimierza, Jana Sobieskiego. W latach 1655–1661 na zamku zostały ukryte polskie klejnoty koronnne.

Obrazek

Do najcenniejszych obiektów zamkowych należy wieża zamkowa (bergfrid), z której rozpościera się piękny widok na Tatry i Trzy Korony w Pieninach. Na dzisiejszy wizerunek zamku znacząco wpłynęła duża przebudowa w stylu renesansowym po pożarze w roku 1553, zainicjowana przez polskiego króla Zygmunta Augusta. Z tego okresu pochodzą: wielki pałac renesansowy oraz zachodni bastion. Ostatnia większa przebudowa była prowadzona od roku 1642 dzięki spiskiemu staroście Stanisławowi Lubomirskiemu. Na zamku przybyły między innymi obiekty barokowe – kaplica, pałac oraz bastiony: wejściowy i wschodni.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: STAROSTWO SPISKIE

Postprzez Henryk Horoch » 16 maja 2011, 18:25

Miasta Starostwa Spiskiego


Biała Spiska

Obrazek

Powstanie Białej Spiskiej związane jest z przybyciem na Spisz niemieckich osadników. Główna fala niemieckiego osadnictwa miała miejsce po najeździe tatarskim (1241), choć pierwsze grupy Niemców przybyły na te tereny już wcześniej. Osiedli oni na terenie między istniejącym już od XII w. węgierskim zamkiem granicznym Strážky (Eur), a słowiańską osadą Stragan, później przemianowaną na Bušovce. Osada została założona nad rzeką Białą (Bela) i Niemcy zapożyczyli słowiańską nazwę rzeki, dla nazwy swojej wsi – Bela. Pierwszym źródłem pisanym wspominającym miasto, jest pochodząca z 1263 roku umowa węgierskiego króla Beli IV, wzmiankująca granice obszaru zamieszkanego przez Niemców z Białej (Teutonici de Bela). W 1271 roku węgierski król Stefan V, nadał niemieckim miastom na Spiszu – między innymi Białej Spiskiej – prawa miejskie, stały się one wtedy wolnymi miastami królewskimi. Miasto należało do Związku Sasów Spiskich. W 1344 zmieniono nazwę związku na Związek 24 Miast Królewskich. Podobnie jak pozostałe miasta związku, Biała Spiska miała swój własny samorząd z burmistrzem na czele. Pierwszym znanym burmistrzem jest Tylo pełnił on tę funkcję w (od?) 1279 roku.
W 1412 roku węgierski król Zygmunt Luksemburski wziął u Władysława Jagiełły pożyczkę na wojnę z Wenecją, pod zastaw trzynastu miast – w tym Białej Spiskiej. W 1535 roku, król Zygmunt I Stary przyznał Białej Spiskiej przywilej do organizowania cotygodniowego jarmarku (w każdą niedzielę). Było to bardzo ważne wydarzenie, które przyczyniło się do rozwoju miasta. W 1607 roku, król Zygmunt III Waza dodał przywilej do organizowania rocznie dwóch dużych targów, w dzień świętego Antoniego (17 stycznia) i w dzień świętego Mateusza (21 września). Rozwój miasta zaowocował postawieniem kilku ważnych budowli m.in.: Kościoła Świętego Walentego (XIII wiek, zniszczony w XVIII wieku), Kościoła Świętego Antoniego Anachorety (Pustelnika) (XIII wiek), ratusza (XVI wiek), plebanii (XVI wiek), szkoły parafialnej (XVII wiek), a także dużej ilości kamienic, potem wielokrotnie przebudowywanych. Biała Spiska nigdy nie otrzymała przywileju wybudowania murów miejskich. Podczas wojen miasto było jednak tymczasowo fortyfikowane,



Podoliniec

Podoliniec pierwotnie należał do Polski i znajdował się w granicach ziemi sądeckiej, później (na kilkadziesiąt lat, do roku 1412) włączony został do Węgier. Pierwsza pisemna wzmianka o Podolińcu pochodzi z roku 1235, zawiera ją skarga biskupa krakowskiego na duchownych węgierskich, którzy bezprawnie zaczęli pobierać dzisięcinę z miejscowego kościoła, który wraz z okolicą znajdował się wówczas jeszcze w granicach diecezji krakowskiej. W 1244 książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy udzielił prawo lokacji Podolińca krakowskiemu rycerzowi Henrykowi. W 1292 miejscowość otrzymała prawa miejskie, a później, w połowie XIV wieku miejscowość dostała się we władanie Węgier. W 1412 roku Zygmunt Luksemburski nadał jej prawa wolnego miasta królewskiego. W tym samym roku Podoliniec wraz sąsiednimi miastami oraz 13 miastami spiskimi wszedł w skład tzw. zastawu spiskiego przekazanego Polsce.

Obrazek



Spiskie Włachy

Obrazek

Rejon miasta od X wieku do I połowy XI w. znajdował się w granicach Polski, zapewne na terenie kasztelanii spiskiej wzmiankowanej w dokumentach polskich i węgierskich. Później, w II połowie XI wieku obszar ten zajęli Węgrzy. Miejscowość ta wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1243 w dokumencie króla węgierskiego Beli IV. Nazwa miejscowości związana jest z działalnością Walonów z pogranicza Belgii i Francji, a nie jak często mylnie się sądzi Wołochów.
Od 1412 miasto z okolicą weszło w skład tzw. zastawu spiskiego, zostało włączone do Polski i stało się częścią starostwa spiskiego.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: STAROSTWO SPISKIE

Postprzez Henryk Horoch » 16 maja 2011, 18:39

Miasta Starostwa Spiskiego


Nowa Wieś Spiska

Obrazek

Okolice Spiskiej Nowej Wsi były zasiedlone już w neolicie. Osadnictwo słowiańskie istniało tu już w czasach państwa wielkomorawskiego. Na obszarze dzisiejszego miasta leżała prawdopodobnie znana skądinąd słowiańska osada Iglov. Osada ta została zniszczona i opuszczona podczas najazdów mongolskich, ale później została zasiedlona ponownie przez ocalałych dawnych mieszkańców. W jej sąsiedztwie w połowie XIII wieku powstała osada saskich kolonistów Neudorf (Villa Nova). Dzisiejsza Spiska Nowa Wieś powstała z połączenia obu wsi.
Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1268. W XIV wieku miasto stało się ośrodkiem górnictwa, rzemiosła i handlu (największy plac targowy na ówczesnych ziemiach słowackich). W 1380 miasto uzyskało uprzywilejowany status wolnego królewskiego miasta górniczego. W latach 1412-1769 w wyniku zastawu spiskiego miasto z okolicami należało do Polski i znajdowało się pod władzą królów polskich, stanowiło część starostwa spiskiego.

Obrazek



Spiskie Podgrodzie

Obrazek

Po raz pierwszy wzmiankowane w 1249, prawa miejskie otrzymało w roku 1271. Od 1412 miasto wchodziło w skład starostwa spiskiego.
Jak wskazuje nazwa, było osadą na podgrodziu Zamku Spiskiego, w następnych wiekach rozwijało się niezależnie od niego. Pohradie jest najstarszą osadą niemiecką na Spiszu, założoną przez Sasów w XII wieku za panowania Gejzy II. Do ok. 1133 kasztelania spiska miała być posagiem Judyty, córki Bolesława Krzywoustego. W średniowieczu słynęło z cechów rzemieślników, zwłaszcza sukienników i rzeźników, a w późniejszym okresie także szewców. Od 1456 miało prawo do urządzania targów, które odbywały się w czwartki. W 1667 odnotowano w mieście aż 16 cechów, a wyroby ze Spiskiego Podgrodzia był znane na całym Spiszu i w okolicznych krajach.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: STAROSTWO SPISKIE

Postprzez Henryk Horoch » 16 maja 2011, 19:33

Miasta Starostwa Spiskiego


Poprad

Obrazek

Okolice dzisiejszego Popradu były zasiedlone od czasów najdawniejszych. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1256, do połowy XIII wieku Poprad znajdował się w granicach Polski. Prawdopodobnie po najazdach tatarskich w I połowie XIII wieku wkroczyli tam Węgrzy, którzy na zniszczone przez najazdy tereny sprowadzili osadników narodowości niemieckiej. Założyli oni nową osiedlę, dzisiejszy Popradu który niebawem uzyskał prawa miejskie. Miasto w 1412 zostało zastawione królowi polskiemu w ramach tzw. zastawu spiskiego, co przyczyniło się do jego rozwoju. Poprad był część polskiego starostwa spiskiego.

Obrazek




Spiska Sobota

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z XIII wieku, ale prawdopodobnie została założona wcześniej (pod koniec XII w. ?), jako osada handlowa na szlaku z Węgier do Polski. Po najazdach tatarskich wyludnione okolice zajęli koloniści z Niemiec, których potomkowie aż do XVIII stanowili większość mieszkańców, a później, do II wojny światowej, najliczniejszą mniejszość (w 1921 – 43%, w 1940 – 11%). Za patrona niemieccy koloniści przyjęli św. Jerzego (stąd niemiecka nazwa Georgenberg), pod takim wezwaniem wzniesiono też kościół, którego początki sięgają 1273 r.
W późniejszych wiekach Spiska Sobota przeżywała okres prosperity. Razem z kolonistami przybyli wytrawni rzemieślnicy; działało kilkanaście cechów, funkcjonował wodociąg, łaźnie, sierociniec, a całość otaczały fortyfikacje. Przywileje miejskie Spiska Sobota uzyskała już w 1271, a w XVI wieku otrzymała prawo organizowania targów, które, zgodnie z nazwą, odbywały się w sobotę. W 1412 miasto w ramach zastawu spiskiego weszło w skład starostwa spiskiego.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)


kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Dział kultury

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość

cron