Re: Państwowe Akwarium Morskie w Królewcu
Napisane: 03 kwi 2011, 17:52
Ośmiornica Octopoda
Rząd głowonogów. Zamieszkują wyłącznie morza pełnosłone, zwłaszcza rejony raf koralowych. Pojawiły się w kredzie. Znanych jest 289 gatunków ośmiornic. Ośmiornice są zwierzętami o zróżnicowanej wielkości wahającej się od 1,5 centymetra do 5 metrów długości i 50 kg wagi(Ośmiornica olbrzymia). Posiadają osiem ramion, u których podstawy rozpięta jest błona. Na ramionach znajdują się, ułożone w jeden, bądź dwa rzędy, pozbawione trzonków przyssawki. Narządy te zbudowane są z komory zewnętrznej (infundibulum, lejek) której mięśnie przylegają do powierzchni chwytanego obiektu oraz wewnętrznej (acetabulum) której mięśnie kurcząc się generują podciśnienie. Każda z przyssawek posada mięśnie pozwalające na obrót o 360° względem ramienia oraz receptory (chemoreceptory; proprioreceptory). Poza zwojami nerwowymi ramienia posiadają również zwoje nerwowe przyssawki co pozwala na pracę częściowo niezależną od właściwego mózgu.
Oprócz przyssawek występują niekiedy także cirri – brodawkowate, bądź czułkowate wyrostki. Jedno z ramion przekształcone jest zazwyczaj w hektokotylus. Muszla ośmiornic jest albo silnie zredukowana, albo nie występuje wcale. Nie posiadają narządów świetlnych i nie mają pancerza. Jajowody mają zazwyczaj parzyste. Po bokach ciała płaszcz tworzy niekiedy płetwy. Woreczek czernidłowy jest częstokroć zredukowany.
Układ krwionośny ośmiornic jest prawie zamknięty. Krew wlewa się do zatok krwionośnych w bardzo niewielkim stopniu. Występują naczynia włosowate. Krew krąży w dwóch obiegach: dużym (serce-ciało-serce) i małym (serce-skrzela-serce). Serce ośmiornic znajduje się w worku osierdziowym. Jest jednokomorowe, z dwoma przedsionkami. Ośmiornica posiada dodatkowo dwa serca skrzelowe pomagające wtłoczyć krew do skrzeli.
Ośmiornica posiada dwie rogowe szczęki, przypominające dziób papugi, służące do rozgryzania twardych powłok mięczaków. Znajdują się w nich zęby umieszczone na języku. Gruczoły ślinowe wydzielają silnie toksyczny jad, którego działanie w przypadku ukąszenia jest niebezpieczne dla ludzi. Układ nerwowy ośmiornic jest silnie scentralizowany. Większość zwojów zlała się w jedną masę otaczającą przewód pokarmowy. Jest ona osłonięta chrzęstną puszką. Mózg ośmiornic swoją sprawnością dorównuje nawet mózgom niektórych ssaków i ptaków.
Krab Brachyura
Krótkoodwłokowy skorupiak z rzędu dziesięcionogów (Decapoda).
Kraby są najliczniejszą (opisano 10500 gatunków) grupą dziesięcionogów, u której pierwsza para odnóży krocznych przekształciła się w szczypce. Wielkość ciała bardzo zróżnicowana, o rozpiętości odnóży od kilku milimetrów (Pinnotheres pisum) do prawie 4 m (japoński krab pacyficzny).
Głowotułów jest szeroki, okrągławy lub trapezowaty, okryty twardym pancerzem (karapaks). Czułki obu par silnie skrócone. Odwłok zredukowany, krótki i wąski, podwinięty pod głowotułów. Brak uropodiów, odnóża odwłokowe służą do podtrzymywania jaj (pleopodia) lub jako narządy kopulacyjne (gonopody). Kraby są bardzo zwinne. Mogą poruszać się do przodu, do tyłu lub bokiem. Chelipedy (szczypce) nie są wykorzystywane w lokomocji. Większość gatunków nie potrafi pływać, ale członkowie rodziny Portunidae wykazują tę zdolność, a zwłaszcza kalinek błękitny (Callinectes sapidus), który jest najlepszym pływakiem spośród skorupiaków. Kraby zasiedlają wszystkie typy środowisk morskich na wszystkich głębokościach, oraz środowiska słodkowodne i lądowe. Większość żyje w ciepłych morzach, nieliczne zasiedliły wody słodkie i zimne morza, natomiast w tropikach wiele gatunków żyje w wilgotnych środowiskach lądowych, wracając do morza tylko na okres rozrodu.
Otwór gębowy otoczony przydatkami położony jest na brzusznej stronie ciała. Kraby mogą być padlinożercami, rośliożercami, żywić się detrytusem lub polować. Ich ofiarami często padają duże bezkręgowce. Szczypce krabów wykazują przystosowanie do przeważającej diety danego gatunku. Przykładowo, wiele krabów ma szczypce różniące się rozmiarem – jest to przystosowanie do polowania na mięczaki – duże chelipedy służą do kruszenia skorupy ofiary, zaś małe – do cięcia. Gatunki detrytusożerne, np. z rodzaju Uca filtrują muł przydatkami gębowymi. Krótki przełyk prowadzi do żołądka podzielonego na przestronną część wpustową i mniejszą część odźwiernikową, oddzieloną zastawką. W części wpustowej występują oskórkowe zęby, które mechanicznie rozdrabniają pokarm. Ich praca regulowana jest zestawem mięśni otaczających żołądek. Część odźwiernikowa ma połączenie z dużym gruczołem trzustkowo – wątrobowym, wydzielającym enzymy trawienne. Do wnętrza gruczołu przechodzi tylko rozdrobniny pokarm, który jest następnie trawiony i wchłaniany. Materiał niedostatecznie rozdrobniony przechodzi przez jelito i jest wydalany przez odbyt.
Piranie piraje
Grupa kilkunastu rodzajów ryb kąsaczokształtnych (Characiformes) klasyfikowanych w randze podrodziny Serrasalminae lub rodziny Serrasalmidae, obejmująca gatunki słodkowodnych, w większości drapieżnych ryb, zamieszkujących wody Ameryki Południowej, głównie dorzecza największej rzeki tego kontynentu – Amazonki. Stanowiska niektórych gatunków znane są również z obszarów zlewiska Orinoko i La Plata. Piraniowate są szeroko rozprzestrzenione, zajmują różnorodne siedliska. Osobniki wypuszczone na wolność mogą się rozmnażać nawet w polskich wodach. Z powodu bardzo ostrych zębów, grupowego atakowania ofiary i dużej żarłoczności, w powszechnej opinii piranie uważane są za najgroźniejsze drapieżniki wód słodkich Ameryki Południowej. Piranie opiekują się swoim potomstwem. Są poławiane jako ryby jadalne, ich mięso jest dostępne w sprzedaży w lokalnych marketach. Do bardziej znanych gatunków należy pirania Natterera (Pygocentrus nattereri), czasami opisywana pod nazwą pirania czerwona (Serrasalmus altus), Pygocentrus piraya oraz pirania kropkowana (Serrasalmus rhombeus). Oprócz właściwych piranii do piraniowatych zaliczane są ryby określane nazwą pacú, roślinożerne płaskoboki (Metynnis), płaszczynki (Mylossoma) oraz żywiący się łuskami ryb łuskożer (Catoprion mento).
Dwa gatunki piranii zostały opisane jako potencjalnie niebezpieczne dla ludzi – Pygocentrus piraya i Pygocentrus nattereri. Większość właściwych piranii odżywia się głównie chorymi rybami i padliną, spełniając w biocenozach Amazonki, Orinoko i La Platy funkcję "sanitariuszy". Niektóre gatunki odżywiają się natomiast pokarmem roślinnym, w sytuacji braku pokarmu i dużego zagęszczenia populacji mogą jednak atakować stadami większe ryby lub małe i duże kręgowce. Bardzo często też wyjadają rybakom ryby z sieci. W niektórych krajach Ameryki Południowej istnieje tzw. problem piranii, które zagrażają bezpieczeństwu ludzi pracujących na rzece. W Brazylii wprowadza się specjalne strefy ochronne, w celu zabezpieczenia zażywających kąpieli osób przed atakami piranii. Należy jednak pamiętać, że dotychczas nie odnotowano żadnego potwierdzonego przypadku zgonu z powodu ataku tych ryb. Piranie, podobnie jak rekiny, reagują na krew znajdującą się w wodzie, nawet w bardzo dużym rozcieńczeniu. Drażniąco działają również sygnały dźwiękowe (np. ruchy pływaka) i wzrokowe (np. jaskrawe barwy). Rany zadawane przez piranie są bardzo głębokie i bolesne oraz silnie krwawią. Krajowcy twierdzą, że odstraszająco na piranie działają wyciągi i maści z niektórych gatunków roślin tropikalnych, którymi kąpiący się nacierają ciało, ale prawdopodobnie po prostu ataki piranii na duże zwierzęta i ludzi są statystycznie bardzo rzadkie.
Rząd głowonogów. Zamieszkują wyłącznie morza pełnosłone, zwłaszcza rejony raf koralowych. Pojawiły się w kredzie. Znanych jest 289 gatunków ośmiornic. Ośmiornice są zwierzętami o zróżnicowanej wielkości wahającej się od 1,5 centymetra do 5 metrów długości i 50 kg wagi(Ośmiornica olbrzymia). Posiadają osiem ramion, u których podstawy rozpięta jest błona. Na ramionach znajdują się, ułożone w jeden, bądź dwa rzędy, pozbawione trzonków przyssawki. Narządy te zbudowane są z komory zewnętrznej (infundibulum, lejek) której mięśnie przylegają do powierzchni chwytanego obiektu oraz wewnętrznej (acetabulum) której mięśnie kurcząc się generują podciśnienie. Każda z przyssawek posada mięśnie pozwalające na obrót o 360° względem ramienia oraz receptory (chemoreceptory; proprioreceptory). Poza zwojami nerwowymi ramienia posiadają również zwoje nerwowe przyssawki co pozwala na pracę częściowo niezależną od właściwego mózgu.
Oprócz przyssawek występują niekiedy także cirri – brodawkowate, bądź czułkowate wyrostki. Jedno z ramion przekształcone jest zazwyczaj w hektokotylus. Muszla ośmiornic jest albo silnie zredukowana, albo nie występuje wcale. Nie posiadają narządów świetlnych i nie mają pancerza. Jajowody mają zazwyczaj parzyste. Po bokach ciała płaszcz tworzy niekiedy płetwy. Woreczek czernidłowy jest częstokroć zredukowany.
Układ krwionośny ośmiornic jest prawie zamknięty. Krew wlewa się do zatok krwionośnych w bardzo niewielkim stopniu. Występują naczynia włosowate. Krew krąży w dwóch obiegach: dużym (serce-ciało-serce) i małym (serce-skrzela-serce). Serce ośmiornic znajduje się w worku osierdziowym. Jest jednokomorowe, z dwoma przedsionkami. Ośmiornica posiada dodatkowo dwa serca skrzelowe pomagające wtłoczyć krew do skrzeli.
Ośmiornica posiada dwie rogowe szczęki, przypominające dziób papugi, służące do rozgryzania twardych powłok mięczaków. Znajdują się w nich zęby umieszczone na języku. Gruczoły ślinowe wydzielają silnie toksyczny jad, którego działanie w przypadku ukąszenia jest niebezpieczne dla ludzi. Układ nerwowy ośmiornic jest silnie scentralizowany. Większość zwojów zlała się w jedną masę otaczającą przewód pokarmowy. Jest ona osłonięta chrzęstną puszką. Mózg ośmiornic swoją sprawnością dorównuje nawet mózgom niektórych ssaków i ptaków.
Krab Brachyura
Krótkoodwłokowy skorupiak z rzędu dziesięcionogów (Decapoda).
Kraby są najliczniejszą (opisano 10500 gatunków) grupą dziesięcionogów, u której pierwsza para odnóży krocznych przekształciła się w szczypce. Wielkość ciała bardzo zróżnicowana, o rozpiętości odnóży od kilku milimetrów (Pinnotheres pisum) do prawie 4 m (japoński krab pacyficzny).
Głowotułów jest szeroki, okrągławy lub trapezowaty, okryty twardym pancerzem (karapaks). Czułki obu par silnie skrócone. Odwłok zredukowany, krótki i wąski, podwinięty pod głowotułów. Brak uropodiów, odnóża odwłokowe służą do podtrzymywania jaj (pleopodia) lub jako narządy kopulacyjne (gonopody). Kraby są bardzo zwinne. Mogą poruszać się do przodu, do tyłu lub bokiem. Chelipedy (szczypce) nie są wykorzystywane w lokomocji. Większość gatunków nie potrafi pływać, ale członkowie rodziny Portunidae wykazują tę zdolność, a zwłaszcza kalinek błękitny (Callinectes sapidus), który jest najlepszym pływakiem spośród skorupiaków. Kraby zasiedlają wszystkie typy środowisk morskich na wszystkich głębokościach, oraz środowiska słodkowodne i lądowe. Większość żyje w ciepłych morzach, nieliczne zasiedliły wody słodkie i zimne morza, natomiast w tropikach wiele gatunków żyje w wilgotnych środowiskach lądowych, wracając do morza tylko na okres rozrodu.
Otwór gębowy otoczony przydatkami położony jest na brzusznej stronie ciała. Kraby mogą być padlinożercami, rośliożercami, żywić się detrytusem lub polować. Ich ofiarami często padają duże bezkręgowce. Szczypce krabów wykazują przystosowanie do przeważającej diety danego gatunku. Przykładowo, wiele krabów ma szczypce różniące się rozmiarem – jest to przystosowanie do polowania na mięczaki – duże chelipedy służą do kruszenia skorupy ofiary, zaś małe – do cięcia. Gatunki detrytusożerne, np. z rodzaju Uca filtrują muł przydatkami gębowymi. Krótki przełyk prowadzi do żołądka podzielonego na przestronną część wpustową i mniejszą część odźwiernikową, oddzieloną zastawką. W części wpustowej występują oskórkowe zęby, które mechanicznie rozdrabniają pokarm. Ich praca regulowana jest zestawem mięśni otaczających żołądek. Część odźwiernikowa ma połączenie z dużym gruczołem trzustkowo – wątrobowym, wydzielającym enzymy trawienne. Do wnętrza gruczołu przechodzi tylko rozdrobniny pokarm, który jest następnie trawiony i wchłaniany. Materiał niedostatecznie rozdrobniony przechodzi przez jelito i jest wydalany przez odbyt.
Piranie piraje
Grupa kilkunastu rodzajów ryb kąsaczokształtnych (Characiformes) klasyfikowanych w randze podrodziny Serrasalminae lub rodziny Serrasalmidae, obejmująca gatunki słodkowodnych, w większości drapieżnych ryb, zamieszkujących wody Ameryki Południowej, głównie dorzecza największej rzeki tego kontynentu – Amazonki. Stanowiska niektórych gatunków znane są również z obszarów zlewiska Orinoko i La Plata. Piraniowate są szeroko rozprzestrzenione, zajmują różnorodne siedliska. Osobniki wypuszczone na wolność mogą się rozmnażać nawet w polskich wodach. Z powodu bardzo ostrych zębów, grupowego atakowania ofiary i dużej żarłoczności, w powszechnej opinii piranie uważane są za najgroźniejsze drapieżniki wód słodkich Ameryki Południowej. Piranie opiekują się swoim potomstwem. Są poławiane jako ryby jadalne, ich mięso jest dostępne w sprzedaży w lokalnych marketach. Do bardziej znanych gatunków należy pirania Natterera (Pygocentrus nattereri), czasami opisywana pod nazwą pirania czerwona (Serrasalmus altus), Pygocentrus piraya oraz pirania kropkowana (Serrasalmus rhombeus). Oprócz właściwych piranii do piraniowatych zaliczane są ryby określane nazwą pacú, roślinożerne płaskoboki (Metynnis), płaszczynki (Mylossoma) oraz żywiący się łuskami ryb łuskożer (Catoprion mento).
Dwa gatunki piranii zostały opisane jako potencjalnie niebezpieczne dla ludzi – Pygocentrus piraya i Pygocentrus nattereri. Większość właściwych piranii odżywia się głównie chorymi rybami i padliną, spełniając w biocenozach Amazonki, Orinoko i La Platy funkcję "sanitariuszy". Niektóre gatunki odżywiają się natomiast pokarmem roślinnym, w sytuacji braku pokarmu i dużego zagęszczenia populacji mogą jednak atakować stadami większe ryby lub małe i duże kręgowce. Bardzo często też wyjadają rybakom ryby z sieci. W niektórych krajach Ameryki Południowej istnieje tzw. problem piranii, które zagrażają bezpieczeństwu ludzi pracujących na rzece. W Brazylii wprowadza się specjalne strefy ochronne, w celu zabezpieczenia zażywających kąpieli osób przed atakami piranii. Należy jednak pamiętać, że dotychczas nie odnotowano żadnego potwierdzonego przypadku zgonu z powodu ataku tych ryb. Piranie, podobnie jak rekiny, reagują na krew znajdującą się w wodzie, nawet w bardzo dużym rozcieńczeniu. Drażniąco działają również sygnały dźwiękowe (np. ruchy pływaka) i wzrokowe (np. jaskrawe barwy). Rany zadawane przez piranie są bardzo głębokie i bolesne oraz silnie krwawią. Krajowcy twierdzą, że odstraszająco na piranie działają wyciągi i maści z niektórych gatunków roślin tropikalnych, którymi kąpiący się nacierają ciało, ale prawdopodobnie po prostu ataki piranii na duże zwierzęta i ludzi są statystycznie bardzo rzadkie.