Miasta Królestwa Korony Polskiej

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 24 maja 2011, 15:32

Czchów

Obrazek

Ślady najdawniejszego osadnictwa w rejonie miasta sięgają czasów państwa wielkomorawskiego. Z osadnictwem czeskim niekiedy jest wiązana nazwa miasta, występująca w dokumentach od XIII w. także w formie Czechou, Cechou, Cehiov. Według Długosza wśród najdawniejszych mieszkańców przeważali Niemcy, jeńcy wzięci do niewoli w czasie wojen Bolesława Chrobrego z cesarstwem. W roku 1280 odbyło się tu spotkanie księżnej Kingi z księciem Leszkiem Czarnym, w asyście biskupa krakowskiego i innych dostojników w celu rozwiązania konfliktu między książętami. W wystawionym na tym zjeździe dokumencie Czchów określony jest jako wieś biskupa krakowskiego. Datowany na 1288 roku dokument, przyznaje prawa do Czchowa benedyktynom tynieckim. Mimo iż dokument jest czasem uznawany za falsyfikat, to miejscowość rzeczywiście należała do benedyktynów w końcu XIII wieku, gdyż z ich rąk przeszła w ręce panującej dynastii, na początku XIV wieku.
W 1327 r. istniała już w Czchowie królewska komora celna. W 1333 odziedziczyła go wraz z ziemią sądecką Jadwiga, wdowa po Władysławie Łokietku, a po jej śmierci w 1339 Kazimierz Wielki. Za jego panowania miasto zostało opasane murem obronnym, a przywilej wystawiony w Krakowie 24 listopada 1355 przeniósł je z lokacji na prawie średzkim na magdeburskie. Nie jest pewne kiedy Czchów otrzymał prawa miejskie, we wspomnianym dokumencie zmiany prawa lokacyjnego, wspomniane jest, że prawa miejskie miał już dawno. W czasie lustracji w 1765 wójt z burmistrzami zeznali, że odnośny dokument im zgorzał.
Prawdopodobnie w tym samym czasie powstał na wzgórzu wznoszącym się nad miastem niewielki zamek dla obrony tutejszej komory celnej i szlaku handlowego. Trzonem zamku w Czchowie była starsza jeszcze, romańska obronna wieża mieszkalna. W 1357 król potwierdził miastu immunitet sądowy, wkrótce Czchów był już stolicą powiatu sądowego, kasztelanią mniejszą i starostwem niegrodowym. Tu odbywały się roki sądu ziemskiego krakowskiego i połączone z tym zjazdy szlachty. W 1433 otrzymał prawo urządzania jarmarku, w 1489 kolejnego, a w 1565 Zygmunt August wyznaczył Czchów na miejsce stałych jarmarków przygranicznych.
Korzystne położenie miasta przy głównych szlakach handlowych prowadzących z Czech i Węgier do Polski, przywileje królewskie i stałe jarmarki zapewniały rozwój miasta. O bogactwie dawnego Czchowa świadczyć może, założenie przy poparciu Tomasza z Bochni, komornika żup bocheńskich, w roku 1545 miejskich wodociągów i kanalizacji.
W 1501 na czchowskim rynku został ścięty za gwałcenie przymierza , Eliasz, syn Piotra Aarona, hospodara wołoskiego, ostatni z dynastii Bohdanidów. W XVI i XVII w. działał w Czchowie zbór unitariański a przez pewien czas mieszkał też przywódca ruchu, włoski reformator religijny Faust Socyn.
Na początku XVII wieku w Czchowie urodził się artysta malarz Florian Benedyktowicz, osiadły później i zmarły w Nowym Sączu w 1649.
Od połowy XVII wieku rozpoczął się upadek znaczenia i bogactwa miasta. Przyczyną były zmiany szlaków handlowych, wylewy Dunajca, zwiększane świadczenia na rzecz króla i starostwa i klęski wojenne. W 1662 z 10 łanów na których osadzone było miasto pozostało po powodziach sześć, a liczba mieszkańców wynosiła 500 osób. W 1690 po zniszczeniach powodziowych pozostało 36 domów. Dawny zameczek stracił swe wojskowe znaczenie, pełniąc już tylko rolę więzienia.

Obrazek




Warka

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z XIII wieku. Warka otrzymała prawa miejskie między 1302 a 1321, ponieważ w 1321 Książę Trojden I, potwierdził fakt istnienia miasta Warka. Miasto rozwijało się głównie jako ośrodek produkcji piwa oraz dzięki handlowi.
W 1478 roku, Książę mazowiecki Bolesław V, nadał Warce przywilej zastrzegający wyłączność dostaw tamtejszego piwa na swój dwór i sprzedaży w piwnicy warszawskiego ratusza. Przywilej ten został potwierdzony przez księcia w roku 1483. XVI wiek to okres dalszego rozkwitu miasta. O wysokim rozwoju piwowarstwa w Warce świadczy liczba piwowarów wykazana w lustracji dóbr królewskich. Wynika z niej, że w roku 1577, w Warce zamieszkiwało 30 piwowarów. Dla porównania, w znacznie większej Warszawie, było w tym czasie 38 mistrzów piwowarskich. Warka była wówczas drugim co do wielkości ośrodkiem piwowarskim w Księstwie Mazowieckim, a warzone tam piwo doceniane było m.in. przez takie osobistości ówczesnej Europy jak papież Klemens VIII .W czasie potopu szwedzkiego, regimentarz Stefan Czarniecki pobił w 1656 w bitwie pod Warką wojska szwedzkie.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 24 maja 2011, 18:11

Zbąszyń

Obrazek

Najstarszy przekaz o Zbąszyniu pochodzi z 1231 roku, a prawa miejskie otrzymał już przed rokiem 1311. Do schyłku XIV w. Zbąszyń był własnością książęcą i królewską. W XV w. król Władysław Jagiełło, podarował miasto wojewodzie mazowieckiemu Janowi Głowaczowi. Rodzina jego przyjęła nazwisko Zbąskich. W pierwszej połowie XV w. Zbąszyń, będący we władaniu Abrahama Zbąskiego, stał się ważnym ośrodkiem husytyzmu w Wielkopolsce. Od 1613 roku Zbąszyń jest własnością rodu Ciświckich, którzy dokończyli budowę potężnej twierdzy, której pozostałości zachowały się do dziś w parku miejskim. W 1700 roku miasto stało się własnością rodu Garczyńskich

Obrazek



Parczew

Obrazek

Parczew należy do najstarszych miast Lubelszczyzny, osada o tej nazwie istniała już w XII wieku. Prawa miejskie otrzymał Parczew w 1401 z rąk Władysława Jagiełły i wkrótce zaczął się szybko rozwijać. Rozkwit miasta nastąpił głównie dzięki położeniu na pograniczu ziem Polski i Litwy, oraz na szlaku komunikacyjnym łączącym Wilno z Krakowem. W 1413 na zjeździe w Horodle, Parczew został wyznaczony na miejsce zjazdów polsko-litewskich sejmów. Stał się odtąd ważnym ośrodkiem życia politycznego kraju. Tu gościli kolejno wszyscy królowie z dynastii Jagiellonów i tu zapadło dla obu krajów wiele ważnych ustaleń. Ostatni sejm parczewski odbył się w 1564 za Zygmunta Augusta.
Parczew był siedzibą starostwa niegrodowego. Jako miasto warowne posiadał trzy bramy: Lubelską, Chełmską i Łomaską. Tuż obok miasta wznosiła się królewska rezydencja zwana Zamkiem. Na rynku stał Ratusz, miasto posiadało dwie łaźnie, cztery młyny i kilka browarów. Miało też prawo składu na sól. W XVI wieku znajdowały tu się trzy kościoły, cerkiew i synagoga, a także szkoła i szpital. Wraz z wygaśnięciem dynastii Jagiellonów następuje zanik świetności Parczewa. W czasach panowania ostatniego króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego, miasto zaczęło dźwigać się z upadku. Wzrosła liczba mieszkańców, nastąpiło ożywienie rzemiosła i handlu. W Parczewie miało odbyć się zawarcie unii polsko-litewskiej, jednak z powodu pożaru zamku parczewskiego, unia została przeniesiona do Lublina.

Obrazek



Będzin

Obrazek

Początki osadnictwa na terenie Będzina sięgają pradziejów. W IX w. na miejscu obecnego zamku na nadprzemszańskim wzgórzu wzniesiono gród obronny, który strzegł prastarego szlaku handlowego z Kijowa przez Kraków na Śląsk i do Norymbergi. Najstarsza wzmianka o wsi Będzin pochodzi z 1301 roku. W latach czterdziestych XIV w. powstaje miasto na prawie polskim (na pewno miasto istniało w 1349 roku.). Kazimierz Wielki na miejscu grodu wzniósł kamienną warownię, a osadę targową 5 sierpnia 1358 roku podniósł do rangi miasta na na prawie niemieckim (prawo magdeburskie) i otoczył ją kamiennymi murami. Pierwszym znanym wójtem był Hinko zwany Ethiopusem. Miasto swój największy rozkwit przeżywało w epoce jagiellońskiej (XVI w.), dzięki licznym przywilejom królewskim (np. prawo składu soli z 1484). W 1565 roku Zygmunt August zezwolił na organizację pięciu targów rocznie, których tradycja przetrwała do dziś. W 1589 roku na będzińskim zamku toczyły się rokowania polsko-austriackie w związku z roszczeniami Maksymiliana do korony polskiej, zakończone podpisaniem traktatu bytomsko-będzińskiego. W XVI w. istnieje już zorganizowana gmina żydowska z synagogą, łaźnią i kirkutem poza murami miejskimi (ob. Zawale). W 1655 roku miasto i zamek niszczy najazd szwedzki, Będzin przeżywa najpoważniejszy upadek gospodarczy.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Miasta Królestwa Korony Polskiej

Postprzez Henryk Horoch » 24 maja 2011, 19:08

Łuków
Pierwsze wzmianki pochodzą z 1233 roku, w Łukowie istniała małopolska kasztelania o strategicznym, nadgranicznym znaczeniu. W połowie XIII w. Bolesław Wstydliwy osadził w Łukowie templariuszy i wystarał się o utworzenie biskupstwa misyjnego. Jednak wskutek interwencji Krzyżaków diecezja łukowska formalnie istniała tylko w latach 1254–1257 – papież cofnął pełnomocnictwo niedawno mianowanemu biskupowi, Bartłomiejowi z Pragi.
Miasto było wielokrotnie niszczone: przez Prusów, Tatarów, Jaćwingów i Litwinów. Dopiero zawarcie w 1385 roku unii polsko-litewskiej dało względne uspokojenie sytuacji. W 1369 roku Kazimierz Wielki nadał Łukowowi prawa wolnego miasta. W 1403 roku Władysław Jagiełło "dodał" Łukowowi prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim. Poważną przeszkodą dla rozwoju Łukowa były częste pożary. Z zachowanych do naszych czasów przekazów źródłowych wiadomo, że miasto uległo poważnym zniszczeniom w latach 1517, 1528 i 1533 . W Łukowie istniała także parafia prawosławna na potrzeby tutejszych Rusinów, po Unii brzeskiej w 1596 roku przekształcona w greckokatolicką.
Największy rozkwit miasto przeżywało w XVI i pierwszej połowie XVII wieku. Łuków słynął z targów i produkcji sukna. Wojna polsko-szwedzka w XVII wieku przynosi upadek miasta. W latach 1763–1793 urząd vicesregenta grodu łukowskiego sprawował Grzegorz Chromiński herbu Lubicz.
Ożywienie gospodarcze przyniósł dopiero wiek XVIII – Łuków ponownie stał się kasztelanią, jednak korzystną passę przerwał pożar w 1782 roku, w wyniku którego liczba mieszkańców zmniejszyła się z ponad 3000 do 1 644.

Obrazek




Czeladź

Obrazek

Miasto powstało w XIII wieku, dość wcześnie otrzymało prawa miejskie i od 1238 r. wymieniane jest jako miasto. W latach 1443-1790 wchodziło w skład księstwa siewierskiego. Było ważnym ośrodkiem wydobycia węgla kamiennego (kopalnia "Czeladź").

Obrazek



Środa

Obrazek

Dokładna data lokacji Środy pozostaje dziś nieznana, ale powszechnie przyjmuje się, że nastąpiła ona pomiędzy 1253 a 1281. Choć nie zachował się dokument lokacyjny można dziś domniemywać, że lokacja nastąpiła na tzw. "prawie magdeburskim".
Środa lokowana była na "korzeniu", bez wpływu poprzedzającej sieci osadniczej. Pozwoliło to od samego początku rozplanować miejsce położenia rynku i sieć ulic. Nie bez wpływu na lokację pozostawała topografia terenu oraz układ szlaków komunikacyjnych, istniejących od zarania w pobliżu osady handlowej. Lokacja miasta, którego centrum stanowił plac o bokach 70 m nastąpiła w odległości ok. 550 m na zachód od dawnej osady. Wzniesienie na północ od placu zajęła drewniana fara miejska, a wzgórze sąsiednie – zamek starosty, którego istnienie datuje się w dokumentach pisanych dopiero na okres walk z Krzyżakami w 1333 roku. Założenie miejskie obwarowano murem, którego istnienie potwierdzone jest w dokumentach dopiero w 1411 roku, przypuszczać jednak należy, że ufortyfikowanie grodu nastąpiło już pod koniec XIII stulecia, wraz z przejmowaniem funkcji militarnych Giecza. W obrębie murów zlokalizowany był także kościół pw. św. Krzyża wraz z klasztorem dominikańskim, którego fundatorem (wzmianka z 1418 r.) był biskup chełmski Jan z Opatowca. Miasto posiadało trzy bramy położone na głównych szlakach, za którymi rozwinęły się przedmieścia: pyzdrskie z kościołem św. Idziego, poznańskie z kościołem szpitalnym pw. św. Ducha i Wszystkich Świętych z kościołem pod tym wezwaniem.
W konsekwencji odbytego w roku 1253 w Gieczu wiecu dzielnicowego Środa znalazła się, jako tzw. królewszczyzna wraz z całą kasztelanią giecką w księstwie gnieźnieńsko-kaliskim, należącym do Bolesława Pobożnego. Zarządcą królewszczyzny był starosta tenutowy, spośród których najbardziej znanymi byli m.in. A. Pampowski z Pępowa h. Gozdawa (?-1510), dyplomata i dworzanin królewski oraz H. Gostomski h. Nałęcz (około 1555–1609), wojewoda poznański, początkowo aktywny protestant, od 1589 r. równie aktywny katolik, orędownik jezuitów, dworzanin Zygmunta Augusta i Zygmunta III Wazy, rotmistrz królewski, twórca sandomierskiego Collegium Gostomianum.

Obrazek

Fundatorem nowej fary, zbudowanej w latach 1423–28, niemalże natychmiast podniesionej do rangi kolegiaty, był Władysław Jagiełło. Jednonawowe, murowane założenie z prezbiterium zostało później powiększone o trzy kaplice, dwie nawy boczne i masywną wieżę. Z 1422 r. pochodzą wzmianki o kolegiackiej szkole.
Dopiero co lokowane i urządzone miasto doznało pierwszej poważnej dziejowej katastrofy 28 VII 1331 r., za sprawą jednego z zagonów krzyżackich, który splądrował i spalił miasto.
Położona centralnie w obszarze dawnych województw kaliskiego i poznańskiego Środa od 1419 r. aż do rozbiorów była stałym miejscem sejmików ziemskich dla tych województw, a pierwszy odnotowany w annałach sejmik w Środzie odbył się w 1378 roku. Położenie miasta zapewniało każdemu szlachcicowi równe szanse w dotarciu na zjazd. Po unii lubelskiej sejmik w Środzie był jednym z około siedemdziesięciu partykularnych sejmików szlacheckich I Rzeczypospolitej, spośród których właściwie tylko średzki i krakowski dysponowały realną siłą polityczną i prestiżem. W sejmikach mógł brać udział każdy szlachcic, a przedmiotem obrad były sprawy żywotnie interesujące stan szlachecki, a więc de facto sprawy państwa. Miejscem obrad było wnętrze i teren przykościelny kolegiaty.

Obrazek

W 1622 roku królewszczyzna obejmowała miasto z przedmieściami i folwarkiem Pólko oraz 6 wsi. Od lokacji miasta do połowy XVI w. liczba mieszkańców wzrastała stopniowo do ok. 2 tys. osób, co stawiało Środę w randze miast małej i średniej wielkości. Wraz z rozwojem demograficznym miasta rosła także liczba rzemieślników i uprawiających rolę mieszczan, stanowiących ekonomiczne podstawy jego rozwoju. Pod koniec XVI w. warstwę produkcyjną stanowiło 98 rzemieślników[20], stanowiących równocześnie trzon rady miejskiej, wśród których byli m.in. rzeźnicy, szewcy i szynkarze. Już w początku XV wieku działał w obrębie murów miejskich młyn napędzany końmi, a od początku XVI w. spotyka się wzmianki o wiatrakach rozlokowanych na przedmieściach. W XVII wieku do Środy należały dwie wsie: Ruszkowo i Zielniki, które dostarczały część dochodów miejskich.
Pomyślny rozwój miasta, trwał nieprzerwanie do czasu potopu szwedzkiego, kiedy to wojska Karola Gustawa kilkukrotnie przechodziły przez Środę. Szacuje się, że w trakcie potopu zagładzie, w wyniku spalenia lub rozebrania na opał, uległo około 65% domów w granicach miasta i około 100% w niektórych wsiach. Liczba ludności miasta spadła wg różnych szacunków o 40-60%

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Poprzednia strona

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Dział kultury

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość