Wilno

Lietuvių Archyvas

Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 17 lut 2011, 22:59

WILNO
znajduje się na Pojezierzu Wileńskim, nad Wilią, u ujścia Wilejki.

Obrazek

Herb Wilna

Prace archeologiczne wykazują, że już w X wieku na terenie Wilna znajdowała się osada zamieszkała przez ludzi.

Obrazek

Wielki książę Gedymin

Pierwsza pewna wiadomości o mieście pochodzi dopiero z 1323 z listu Giedymina do papieża Jana XXII. W latach 1323 – 1795 Wilno było stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego. W XIV wieku w Wilnie działał chór katedralny oraz kapela na dworze książęcym. W 1387 powstał cech muzyków. W czasie rządów Olgierda nastąpił w 1365 roku najazd Krzyżaków na Wilno podczas którego spłonęła większość zabudowy. Następny najazd Krzyżaków miał miejsce w 1383 roku. Po oblężeniu ponownie zdobyli miasto i je spalili. Przełomowym rokiem dla Wilna był rok 1387. Wielki książę litewski i król polski Władysław Jagiełło w tym właśnie roku w konsekwencji zawartej unii z Polską w Krewie w 1385 r. zorganizował w Wilnie uroczystość Chrztu Litwy, oraz w tym samym roku nadał mu prawa miejskie magdeburskie, zaczął sprowadzać osiedleńców, a w roku następnym ustanowiono katolicką diecezję wileńską na której czele stanął biskup Andrzej Jastrzębiec. Wilno rozwijało się dynamicznie. Jesienią 1390 roku Krzyżacy wraz z księciem Witoldem ponownie spalili miasto. Ponowny najazd na Wilno miał miejsce w 1394 roku.
W 1413 roku król Jagiełło ustanawia w Wilnie województwo wileńskie.
Także po śmierci Witolda, który zmarł w 1430 roku, Wilno pozostało siedzibą wielkich książąt litewskich. Po okresie walk wenętrznych za rządów księcia Świdrygiełły i Zygmunta Kiejstutowicza wielkim księciem litewskim został w 1440 roku syn Jagiełły, Kazimierz Jagiellończyk, który nadał miastu kolejne prawa i przywileje. Dla Wilna nastał długotrwały okres pokoju.
W 1441 roku Kazimierz Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie. W latach 1503-1522 wybudowano dookoła miasta mury obronne. Najświetniejszy okres w dziejach miasta to czasy panowania ostatnich Jagiellonów. Powstała wówczas mennica, arsenał, młyny, most na Wilejce, liczne szpitale i pałace. Pracowali tu architekci i rzeźbiarze włoscy. W XVI wieku miasto stało się ważnym ośrodkiem budowy organów.

Obrazek

Organy w Kościele Jana Chrzciciela

Wilno stało się miastem wielu narodowości. W 1579 roku król Stefan Batory założył Akademię, która stała się zalążkiem Uniwersytetu Wileńskiego. Miasto było otwarte i gościnne dla Żydów. Działała tu jedna z najwybitniejszych szkół talmudycznych na świecie.

Obrazek

Plan Wilna z 1576 roku

Rozwój miasta poważnie zahamował wielki pożar w 1610 roku. W 1634 w Wilnie wystawiono pierwszą operę. Była to Il ratto di Helena, której kompozytorem przypuszczalnie był Marco Scacchi. W 1639 roku miały miejsce zamieszki na tle religijnym; Kalwini zostali zmuszeni do opuszczenia miasta. W dniu 7 sierpnia 1655 w trakcie wojny polsko-rosyjskiej po zajęciu miasta, w którym schroniła się okoliczna ludność z wielu grodów, Rosjanie wymordowali około 25 tysięcy ludzi. Pożary w stolicy Litwy trwały przez 17 dni.

Obrazek

Panorama Wilna

Podczas wojny północnej Wino bardzo ucierpiało. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej, w nocy z 22/23 kwietnia 1794 doszło w Wilnie do walk, w trakcie których wyparto z miasta Rosjan. Jednak po paru miesiącach Rosjanie zajęli miasto. W 1795 miasto znalazło się w zaborze rosyjskim i stało się stolicą guberni. Podczas wojen napoleońskich w 1812 Wilno było stolicą profrancuskiego Rządu Wielkiego Księstwa Litewskiego. W grudniu 1812 Wilno znowu zajęli Rosjanie.
W XIX wieku Wilno było miejscem rozwoju licznych polskich organizacji patriotycznych Po powstaniu listopadowym z 1831 r. Rosjanie zamknęli uniwersytet.

Obrazek

Uniwersytet w Wilnie

W 1827 powstał pierwszy stały zespół operowy, wystawiający głównie repertuar włoski, a w latach 1835–1844 działał niemiecki zespół operowy. Od 1861 sytuacja w mieście stawała się coraz bardziej napięta, gdy podczas polskich pochodów patriotycznych kozacy zaatakowali manifestacje. Wybuchło powstanie styczniowe, podczas którego w okolicy Wilna trwały zacięte walki. Według spisu ludności z 1897 r., w Wilnie Litwini stanowili 2% ludności, a Polacy 31-39%.
W grudniu 1862 uruchomiono Kolej Warszawsko-Petersburską, której Wilno stało się ważnym węzłem.

Obrazek

Widok Wilna w na początku XX wieku

W 1906 z inicjatywy Alfonsa Parczewskiego powstało Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, a w 1912 Tadeusz Wróblewski założył Bibliotekę Wróblewskich w Wilnie.
W latach 1915-1918 Wilno było pod okupacją Niemiecka. Po ustąpieniu Niemców rozgorzał polsko-litewski konflikt o Wilno. Podczas wojny 1920 miasto zostało zdobyte dwukrotnie przez Armię Czerwoną. Sowieci uciekając w 1920 roku przekazali Wilno Litwinom. Piłsudski zdecydował się na nietypowe rozwiązanie problemu. Aby zająć Wilno posunął się do podstępu. Zlecił gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, dowódcy Litewsko-Białoruskiej Dywizji Piechoty, upozorować "bunt" i wkroczyć do Wilna. 9 października 1920 oddziały Żeligowskiego weszły do miasta. Proklamowano utworzenie państwa, tzw. Litwy Środkowej. 20 lutego 1922 jej parlament (Sejm Wileński) przyjął uchwałę o włączeniu Litwy Środkowej do Polski.

Obrazek

Mapa Wilna w okresie międzywojennym

Wilno stało się stolicą województwa. W dniu 19 września 1939 Wilno zajęły wojska radzieckie, a w dniu 26 października 1939 roku Sowieci przekazali miasto Litwinom, lecz 15 czerwca 1940, ponownie je zajęli. 14 lipca 1940 zaczęły się wywózki na Syberię. W czasie wojny prześladowania i deportacje objęły ok. 35 tys. mieszkańców Wileńszczyzny, głównie polskiego pochodzenia. 22 czerwca 1941 Niemcy zbombardowali miasto, a kilka dni później je zajęli. W 1941 w egzekucjach przeprowadzonych przez Niemców oraz grupę kolaborujących z nimi Litwinów zorganizowanych w oddział specjalny W dniu 7 lipca 1944 skoncentrowana pod miastem polska Armia Krajowa rozpoczęła atak na Wilno. W kilka dni po nadejściu Armii Czerwonej NKWD aresztowało wszystkich polskich żołnierzy i oficerów oraz wydarło Wilno z rąk polskich. Następnie już znacznie okrojoną terytorialnie Litwę razem z Wilnem włączono do Związku Radzieckiego i po 1944 większość polskich mieszkańców została przesiedlona. Od tego czasu w Wilnie zaczęli masowo osiedlać się Litwini i Rosjanie.

Obrazek

Panorama Wilna

Ruchy niepodległościowe zapoczątkowane w czerwcu 1988 przez Litewski Ruch na Rzecz Przebudowy nasiliły się w 1990, a w styczniu 1991 doszło do starć pod wieżą telewizyjną. Od 17 września 1991 Wilno jest stolicą niepodległej Litwy.
Obrazek

Wilno, panorama starego miasta
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 18 lut 2011, 21:26

KOMPLEKS ZAMKOWY W WILNIE

Obrazek

Kompleks zamków w Wilnie wg grafiki z 1530 r.

Kompleks składał się z zamków: Górnego, Dolnego i Krzywego. Zamki Wileńskie były kilkakrotnie atakowane przez Krzyżaków XIV wieku. W 1390 roku Krzyżacy zdołali zdobyć i zniszczyć Krzywy Zamek znajdujący się na górze Pilkasis i nigdy nie został odbudowany. Po raz pierwszy zamki zostały całkowicie zdobyte i zniszczone przez wojska moskiewskie w 1665 roku. Następnie straciły swoje znaczenie i zaczęły popadać w ruinę.

Obrazek

Kompleks zamkowy w Wilnie w okresie największej świetności

Obrazek

Zamek Górny i Dolny w Wilnie wg litografii z XIX wieku


ZAMEK GÓRNY

Obrazek

Górny Zamek w Wilnie wg litografii XVI wieku (2, 4, 7)

Wzgórze, które ma 48 metrów wysokość i 110 – 120 metrów długości, otoczone rzekami, było doskonałym miejscem na budowę zamku i założenie osady.
Wykopaliska archeologiczne wskazują, iż już w epoce neolitu na szczycie wzgórzu zwanego dzisiaj Górą Zamkową a wcześniej Turza, mieściła się osada. W IX wieku wzgórze zaczęto wzmacniać konstrukcjami z drewna i kamienia i zostało ono otoczone drewnianymi wałami. W X wieku zbudowano drewniany zamek, a w XIII wieku murowany zamek z wieżami.

Obrazek

Zamek Górny w Wilnie w dniu dzisiejszym

Zamek był otoczony kamiennym murem długości około 300 m z trzema potężnymi basztami; od południowego skraju góry zbudowano budynek mieszkalny o przestronnych, sklepionych komnatach – zwany pałacem, choć nigdy tu się nie mieściła rezydencja książąt. Jako fort o dużych walorach, wykorzystywany był wyłącznie na cele obronne. Zamek w różnych okresach był przebudowywany. Pierwsza wzmianka o Wilnie i jego zamku pochodzi z 1323 roku, w umowie pomiędzy Księciem Gedyminem a zakonem krzyżackim. Rok ten jest uznawany za datę założenia Wilna. Był on nie tylko centrem politycznym Wielkiego Księstwa Litewskiego, ale też częścią kompleksu obronnego. Wraz z zamkami Dolnym i Krzywym zamek Giedymina pomyślnie odparł oblężenia Krzyżaków i ich sojuszników w XIV wieku (oblężenia w : 1365, 1375, 1377, 1383, 1390, 1392, 1394, 1402).

Obrazek

Wieża Gedymina w dniu dzisiejszym

Pierwszy, autentyczny opis Wilna i zamku pochodzi z roku 1413. Gilbert de Lannoy, rycerz i podróżnik, pisze: „…Stanąłem w głównym mieście Litwy, zwanym Wilno, gdzie jest zamek położony bardzo wysoko na piaszczystej górze, otoczony kamieniem, ziemią i murem, a wewnątrz całkiem z drzewa zbudowany. Zstępuje zaś obręb rzeczonego zamku z wierzchołka góry we dwa boki, zamknięty murem aż do dołu, w którym obrębie jest wiele domów objętych. A nie jest miasto zamknięte, ale jest wąskie i długie z góry na dół, bardzo źle zabudowane domami drewnianymi, a są niektóre kościoły z cegły. Rzeczony zaś kasztel na górze jest z drzewa wzniesiony na sposób muru.”


Obrazek

Zamek Górny w średniowieczu

Wielki Książę Witold po pożarze w 1419 roku poddał Zamek Górny zasadniczej przebudowie i rozbudowie, która trwała do 1422. Powstał wtedy okazały gotycki pałac kryty zieloną dachówką. Wielka sala na drugim piętrze miała wymiary 10 x 30 m. Od czasów Aleksandra I Jagiellończyka mieściły się w zamku ludwisarnia i więzienie. W II połowie XVI wieku zamek utracił swe znaczenie na rzecz Zamku Dolnego. Król Zygmunt II August odnowił budynek i umieścił w nim swoją bibliotekę. W latach 1610-1613 służył on jako więzienie. Funkcję obronną po raz ostatni pełnił w czasie wojny w latach 1655-1661. W latach 1660 - 1661 zamek został zajęty przez wojsko kozackie, w czasie odbijania zamku – częściowo zburzony. Potem nie był odbudowany ani wykorzystywany i powoli popadał w ruinę. Zamek odbudowany został częściowo pod koniec XVII wieku. O obronnej funkcji zamku przypomniano także w XIX wieku, kiedy to na rozkaz cara w 1831 roku urządzono tu fortecę. Zatroszczono się też o ruiny zamku Górnego — zburzono basztę południową i pozostałości baszty północnej, mur zachodni oraz północny, umocniono osuwające się wzgórze. Zachowano basztę Gedymina podwyższając ją o drewnianą nadbudówkę. Jest ona ośmioboczna, dolne kondygnacje są gotyckie. Po likwidacji fortecy, w 1896 roku, na wzgórze zamkowe wytyczono nową drogę, na zboczach posadzono drzewa, w baszcie zachodniej urządzono kawiarnię. W dwudziestoleciu międzywojennym przeprowadzono kolejne prace konserwacyjne. W 1930 drewnianą nadbudówkę wieży Gedymina zastąpioną ją murowaną. Baszta została częściowo zniszczona w podczas II wojny światowej, a odbudowana w latach 1956 - 1960. Od 1960 roku działa w baszcie muzeum. W roku 1995, po remoncie, odnowiono ekspozycję muzeum.

Obrazek

fragment Zamek Górny

Ze szczytu wieży rozpościera się wspaniała panorama stolicy

Obrazek

Baszta Gedymina w dniu dzisiejszym


ZAMEK DOLNY

Zamek Dolny powstał u stóp Zamku Górnego. W XIII wieku na terenie teraźniejszego Zamku Dolnego znajdowały się drewniane zabudowania. Od XIII – XVII wieku wzniesiono kamienne mury i wieże, które były kilkakrotnie przebudowywane. Większość zabudowań uległa zniszczeniu.
Od 1987 roku na terenie zamku prowadzone były badania archeologiczne, które wykazały, że na terenie Pałacu Władców w średniowieczu znajdowały się zabudowania.

Obrazek

Makieta części Zamku Dolnego

Za panowania Aleksandra Jagiellończyka przebudowano Zamek w stylu późnogotyckim. Zygmunt I Stary przebudował zamek w stylu renesansowym. Przy budowie pracowali architekci: Bartolommeo Berrecci, Bernardino Zanobi de Gianotis i Benedykt Sandomierzanin. Za panowania Zygmunta II Augusta dobudowano w 1544 roku skrzydło zwane Pałacem Nowym. Pracami kierował Giovanni Cini przy udziale Giovanniego Mariii Mosca Padovano i Filippo Bartolommeo da Fiesole. Zamek spełniał rolę pałacu wielkoksiążęcego i rezydencji królów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W 1610 r. podczas pobytu Zygmunta III Wazy pałac spłonął, po czym został odnowiony w stylu manierystycznym. W 1624 r. został przebudowany pod kierunkiem Costante Tencalla w stylu wczesnobarokowym.

Obrazek

Zamek Dolny, widok od placu katedralnego

Zamek w okresie swojej świetności miał kształt nieregularnego pięcioboku z najbardziej reprezentacyjnymi trójkondygnacyjnymi skrzydłami: wschodnim i południowym, przy którym od strony dziedzińca znajdowały się krużganki arkadowe. Cały gmach zwieńczony był renesansową attyką. Po odbudowie, wnętrza skrzydła wschodniego otrzymały wystrój gotycki, skrzydła południowego renesansowy, natomiast skrzydła południowo-zachodniego wczesnobarokowy.

Obrazek

Krużganek arkadowy

Obrazek

Franciszek Smuglewicz - rycina Zamku Dolnego z XVIII wieku - posłużyła do odbudowy Zamku

Zniszczony przez Rosjan w czasie najazdu w latach 1655–1661, nie został odbudowany i popadał w coraz większą ruinę. W 1797 roku rosyjski gubernator Fryzela rozkazał pozostałości Zamku Dolnego rozebrać. Polecenie to zostało zrealizowane w latach 1799 – 1803. Materiał rozbiórkowy został wykorzystany do budowy nowych domów w Wilnie. Zachował się jedynie fragment skrzydła wschodniego sprzedany żydowskiemu kupcowi Abrahamowi Schlossbergowi, który przebudował je na dom mieszkalny w stylu klasycystycznym. Po powstaniu listopadowym budynek przejęły władze carskie, które przekształciły teren w twierdzę.

Obrazek

Dawna baszta Zamku Dolnego

W 2001 roku Sejm Litewski podjął decyzję o odbudowie zamku z przeznaczeniem na siedzibę prezydenta i muzea. Prace budowlane rozpoczęto w 2002 roku, a 17 marca 2004 roku premier Litwy Algirdas Brazauskas i mer Wilna Artūras Zuokas uroczyście wmurowali kamień węgielny. 6 lipca 2009 roku dokonano symbolicznego otwarcia Zamku, w ramach obchodów tysiąclecia pierwszej historycznej wzmianki o Litwie. Koszt odbudowy, początkowo szacowany na trochę ponad 100 mln litów, już przekroczył 176 mln. Nadal trwa wykańczanie i urządzanie wnętrz.

Obrazek

Zamek Dolny, widok ze wzgórza zamkowego
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 21 lut 2011, 17:36

KATEDRA W WILNIE

Obrazek

Katedra wileńska w XIX wieku

W czasach pogańskich czczono tu boga Perkuna. Pierwszą katedrę zbudował tu Książę Mendog po przyjęciu chrztu w 1251. Znalezione pozostałości fundamentów pod dzisiejszą katedrą zdają się to potwierdzać. Najprawdopodobniej po odejściu Mendoga od chrześcijaństwa w 1261 r. budowlę tę zburzono. Po jego śmierci w 1263, znów zaczęto czcić pogańskich bogów. W 1387, kiedy Litwa przyjęła chrzest, Władysław II Jagiełło zbudował nową, gotycką katedrę z pięcioma kaplicami. W 1419 katedra spaliła się, w jej miejscu Wielki Książę Witold zbudował większą. W odbudowanej po raz kolejny katedrze gotyckiej pochowano wielkiego księcia Witolda, a w 1506 r. króla Aleksandra Jagiellończyka. W 1522 katedra została odnowiona.

Obrazek

Kaplica królewska

Po kolejnym pożarze w 1530 katedra została ponownie zbudowana w latach 1534 - 1557 w stylu renesansowym. W 1547 r. w Kaplicy Królewskiej miał miejsce potajemny ślub Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny (później w katedrze pochowanej). Po pożarze w 1610 została odnowiona, dodano dwie wieże od strony zachodniej. Król Zygmunt III Waza podjął dzieło budowy kaplicy św. Kazimierza wg autorstwa Constantina Tencalli, zbudowanej 1623-1636, poświęconej najstarszemu synowi Kazimierza Jagiellończyka, tutaj pochowanemu, patronowi Litwy. Wzorowana na kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, sto lat późniejsza, pięknie dekorowana, wykonana z czarnego i białego marmuru, ozdobiona posągami Jagiellonów, stanowi do dziś ozdobę wileńskiej świątyni. Kolejne zniszczenia katedry przynosiły wojny - z Rosjanami (1655) i Szwedami (1701-1702).

Obrazek

Kaplica Św. Kazimierza

Po kolejnych odbudowach oraz upadku jednej z wież konieczna stała się gruntowna przebudowa świątyni. W 1783 została zrekonstruowana według projektu Wawrzyńca Gucewicza w stylu klasycystycznym. W takim stanie dotrwała do dnia dzisiejszego.

Obrazek

Relikwie w Kaplicy Św. Kazimierza

Obrazek

Fresk "Otwarcie trumny Św. Kazimierza" w Kaplicy Św. Kazimierza

Katedra zachowała trójnawowy układ wywodzący się jeszcze z gotyckiej katedry. Wschodnia fasada ozdobiona jest monumentalnym, sześciokolumnowym portykiem, a u szczytu fasady wznoszą się wspaniałe figury św. Kazimierza i św. Stanisława.

Obrazek

Głowny ołtarz katedry

W głównym ołtarzu znajduje się obraz Franciszka Smuglewicza Zamordowanie św. Stanisława przez Bolesława Śmiałego. Świątynię otacza 11 kaplic, z czego dwie zachowały się z poprzednich kościołów: wyżej wspominana kaplica św. Kazimierza oraz kaplica Wołłowiczowska. Między 1786 a 1792 dodano trzy rzeźby na dachu - św. Kazimierz Jagiellończyk, św. Stanisław i św. Helena. Zostały one usunięte w 1950, powróciły w 1997.

Obrazek

Dach Katedry ze Św. Kazimierzem (patronem Litwy), Św. Heleną (patronem Rosji) i Św. Stanisławem (patronem Polski)

W 1931 r. przy okazji remontu odkryto w podziemiach katedry zapomniane grobowce królewskie (m.in. Aleksandra Jagiellończyka oraz Elżbiety Habsburżanki i Barbary Radziwiłłówny - żon Zygmunta Augusta). Pochowany tu był też m.in. Olbracht Gasztołd (ojciec Stanisława, pierwszego męża Barbary Radziwiłłówny, najbogatszy człowiek na Litwie w swojej epoce), złożono tu też serce Władysława IV Wazy.

Obrazek

Aleksander Jagiellończyk, jedyny król Polski spoczywający w podziemiach katedry

Obrazek

Elżbieta Habsburżanka, pierwsza żona Zygmunta Augusta

Obrazek

Barbara Radziwiłłówna, druga żona Zygmunta Augusta

Obrazek

Serce Króla Władysława IV Wazy

Podczas rządów radzieckich katedra początkowo została przekształcona na magazyn - wysadzono w powietrze figury świętych ze szczytu fasady. Potem odbywały się tutaj koncerty organowe. Nabożeństwa zaczęto ponownie odprawiać tutaj od 1985 r., choć oficjalnie cały czas była to galeria obrazów. W 1989 r. katedra została rekonsekrowana, wkrótce potem odnowiona, odtworzono m.in. posągi na szczycie fasady. Obecnie odprawiane są tam msze tylko w języku litewskim.

Obrazek

Katedra wileńska w dniu dzisiejszym

Obrazek

Katedra wileńska, wejście główne wieczorem
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 25 lut 2011, 14:29

OSTRA BRAMA W WILNIE

W średniowieczu istniał zwyczaj, że we wnękach wież z bramami, nad bramą, umieszczano święte obrazy. Wilno pierwotnie miało pięć bram miejskich, w tym Brama Miednicka zwaną tak od drogi prowadzącej do Miednik. Bramę ta zwano też Ostrą, od nazwy części południowego przedmieścia, które nazywało się Ostry Koniec. Masywna, kwadratowa wieża bramna, wzniesiona wraz z obwodem murów obronnych na początku XVI wieku jest wymieniona w przywileju wydanym mieszczanom wileńskim przez króla Aleksandra Jagiellończyka 6 września 1503 roku.

Obrazek

Widok Ostrej Bramy z zewnątrz, zdjęcie z lat 30 XX wieku

Ze wszystkich bram i murów obronnych do naszych czasów ostała się tylko Ostra Brama, reszta została zniszczona w poprzednich wiekach.
Samą bramę zbudowano w stylu późnogotyckim w latach 1503 – 1514. Była to budowla wzniesiona na planie niemal kwadratu (11,2x10,8 m) o grubości murów dochodzącej do 2 m. W przyziemiu umieszczono sklepiony krzyżowo przelot bramny otwarty na północ i południe otworami zamkniętymi łukiem odcinkowym. Wnęka w elewacji południowej jest wyższa i zawiera szczelinę służącą do opuszczania kraty zamykającej dodatkowo wejście. Wnętrze bramy jest podzielone stropem na dwie kondygnacje.

Obrazek

Widok Ostrej Bramy z zewnątrz


Obrazek

Widok Ostrej Bramy od strony Starówki, widać Kaplicę Matki Boskiej Ostrobramskiej

Na Bramie pierwotnie znajdował się napis w języku polskim. Treść jego ustalił biskup wileński Andrzej Benedykt Kłągiewicz w maju 1828. W tympanonie pod promienistym, wykonanym ze złoconego mosiądzu Okiem Opatrzności znalazła się inwokacja "MATKO MIŁOSIERDZIA", natomiast nad oknami umieszczono jej ciąg dalszy: „POD TWO/JĄ OBRO/NĘ (nad lewym) i „UCIE/KAMY/SIĘ” (nad prawym) co dało łącznie "Matko Miłosierdzia, pod Twoją obronę uciekamy się".
W 1864 roku z obawy przed niepożądanymi reakcjami władz rosyjskich napis zmieniono na łaciński "MATER MISERICORDIAE, SUB TUUM PRAESIDIUM CONFUGIMUS".

Obrazek

Wygląd Kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej w XIX wieku

Po odzyskaniu Wilna przez Polskę zapadła w roku 1932 decyzja o przywróceniu pierwotnego napisu. Nowe litery ze złoconego brązu, zaprojektowane przez Jerzego Hoppena, zamontowano 29 września 1933 roku. Po drugiej wojnie światowej napis ten ponownie usunięto, zastępując łacińskim
Na północnej elewacji Ostrej Bramy znajdowała się pierwotnie nisza. W 1671 lub 1672 staraniem o. Karola od Ducha Świętego dobudowano od strony północnej drewnianą kaplicę. Spłonęła ona w 1711 roku, ale już w roku następnym odbudowano ją jako murowaną. Nie wiadomo dokładnie kiedy został umieszczony w niej cudowny wizerunek Matki Boskiej.

Obrazek

Kaplica w minionych wiekach

Murowana z cegły, otynkowana kaplica została dobudowana do północnej elewacji Ostrej Bramy. Równa jej szerokością, wysokością odpowiada drugiej (wewnętrznej) kondygnacji wieży bramnej. Posadowiona została na arkadowym przęśle tworzącym przedłużenie sieni bramnej. Założona na planie wydłużonego, poziomego prostokąta (10,8x5 m), otrzymała w przęśle środkowym sklepienie krzyżowe, zaś w bocznych kolebkowe

Obrazek

Górna kondygnacja bramy z napisami

Górną kondygnację bramy wieńczy wysoka, pełna attyka, dekorowana wykonanym w narzucie tynkowym reliefowym fryzem, budowanym z elementów niderlandzkiego ornamentu okuciowego. Kompozycja na ścianach północnej i południowej składa się z dwóch aedicul ujętych obeliskami i połączonych wolutami. Pomiędzy nimi umieszczono owalny medalion, podtrzymywany przez wpięte gryfy i wypełniony płaskorzeźbą jeźdźca Pogoni litewskiej.
Jednokondygnacyjna, trójosiowa i płaska fasada kaplicy została zwieńczona trójkątnym, ogzymsowanym tympanonem. Jest podzielona dorycko-toskańskimi pilastrami, pozbawionymi baz. Akcent dominujący fasady stanowią trzy duże, półkoliście zamknięte otwory okienne, pozbawione obramień. Ich dolną część zamyka żeliwna, szczeblinkowa balustrada. Okno środkowe ozdobione jest w dolnej części medalionem z monogramem Maryi. Na balustradach bocznych zachowały się mniejsze medaliony z herbami Korony (okno wschodnie) i Litwy (okno zachodnie).

Obrazek

Ostra Brama z zamkniętymi oknami w Kaplicy

Na kalenicy dwuspadowego dachu, tuż za szczytem naczółka, umieszczono prostokątne, murowane, przezrocze sygnaturki, zwieńczone krzyżem na środkowym postumencie.
W latach 1789-1793 naprzeciwko kaplicy, na potrzeby modlących się, wybudowano klasycystyczną galerię.
W latach 1829-1830 dokonano restauracji kaplicy. Kolejne restauracje miały miejsce w latach 1927-1932 oraz w 1993 przed wizytą Jana Pawła II.

Obrazek

Ołtarz w Kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej

Na początku 2010 rozpoczęto kolejny remont kaplicy w Ostrej Bramie, określony wkrótce jako szkodliwy. W trakcie remontu zostały m.in. zdemontowane zabytkowe drzwi, uszkodzono płytki ceramiczne z 1932 poprzez położenie na nich nowej podłogi, zmieniono poręcze, a schody sprzed ponad 100 lat, zastąpiono nowymi z imitacji granitu.
Pod koniec lutego Departament Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury Litwy zażądał wstrzymania prac remontowych i powołał specjalną komisję, która ma czuwać nad odbudowaniem zniszczeń, oraz ustalić, kto zezwolił na przeprowadzenie takiego remontu.
Państwowa Komisja Dziedzictwa Kulturowego ze swej strony wystosowała list do ministra kultury Remigijusa Vilkaitisa i metropolity wileńskiego kardynała Audrysa Juozasa Baczkisa z apelem o objęcie należytą troską obiektów sakralnych.

Obrazek

Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej

W kaplicy znajduje się pochodzący z XVII wieku obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej inaczej Matki Miłosierdzia. Przez wiernych uważany za cudotwórczy. Jego kult ściśle wiąże się z Ostrą Bramą.

Obrazek

Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej bez srebrnej sukienki

Obraz został umieszczony na bramie na początku XVII wieku. a później przeniesiony do kaplicy, gdzie obecnie się znajduje. Namalowany został na deskach dębowych techniką temperową na podkładzie klejowo-kredowym.. Ma wymiary 200 x 165 cm.
Nie jest znany autor obrazu. Niektórzy przypisują jego autorstwo Łukaszowi – artyście krakowskiemu, który namalował podobny obraz w 1624 dla kościoła Bożego Ciała w Krakowie. Według innych pierwowzorem zarówno obrazu krakowskiego jak i wileńskiego był obraz flamandzkiego malarza Martina de Vosa z ok. 1580.

Obrazek

Twarz Matki Boskiej Ostrobramskiej

Ok. 1671 wizerunek Matki Miłosierdzia zasłonięty został srebrną, złoconą sukienką.
Od 1849 charakterystyczną ozdobę obrazu stanowi sierp srebrnego półksiężyca z wygrawerowanym napisem wotywnym. Dopełnieniem wizerunku Matki Miłosierdzia są dwie korony nałożone jedna na drugą.

Dekretem papieskim z 1927 r. obraz Madonny Ostrobramskiej, któremu nadano nazwę obrazu
Matki Bożej Miłosierdzia, został ukoronowany koronami papieskimi. Uroczystościom koronacyjnym, które odbyły się 2 lipca 1927 roki, nadano najwyższą rangę kościelną i państwową - złote korony nałożył nuncjusz papieski.
W uroczystościach tych uczestniczyli: Prymas Polski ks. abp August Hlond, 28 biskupów i wielu najwyższych dostojników świeckich z Marszałkiem Józefem Piłsudskim i Prezydentem Ignacym Mościckim na czele. (korony te zaginęły w czasie II wojny światowej).

Obrazek

Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Henryk Horoch » 25 lut 2011, 15:40

Widzę, że Wilno pod rządami Pana Kasztelana pięknie się rozwija i z każdym dniem co raz większym świeci blaskiem. :D
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 03 mar 2011, 20:44

UNIWERSYTET WILEŃSKI

Obrazek

Aula Kolumnowa na Uniwersytecie Wileńskim, dziedziniec Skargi

Burzliwe dzieje uniwersytetu w Wilnie rozpoczynają się w 1568 roku., kiedy to szlachta litewska przy poparciu Kościoła katolickiego złożyła prośbę do Wielkiego Księcia Litewskiego o stworzenie kolegium w Wilnie. Już w następnym roku, dzięki zabiegom biskupa wileńskiego Waleriana Protasewicza i jezuitów, utworzone zostało Kolegium Jezuickie posiadające trzy wydziały : nauk humanistycznych, filozofii i teologii. Mieściło się ono w domach zakupionych i darowanych szkole przez biskupa Protasewicza.

Obrazek

Makieta Uniwersytetu z 1579 roku


W 1579 roku król Stefan Batory przeznaczył środki na przekształcenie Kolegium Jezuitów w Wilnie w Akademię i Uniwersytet Wileński Towarzystwa Jezusowego (łac. Academia et Universitas Vilnensis Societatis Jesu). W tym samym roku ustanowienie tej uczelni oficjalnie zaaprobował papież Grzegorz XIII. Oficjalnym językiem wykładowym tej uczelni była łacina, zaś wykładowcami byli uczeni pochodzących z różnych części Europy. Od 1575 r. akademia miała także swoją drukarnię, ofiarowaną przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła. Z czasem zakupiono kolejne kamienice mieszczańskie, które
utworzyły całą dzielnicę uniwersytecką.

Obrazek

Budynki Uniwersytetu

Uczelnia bardzo długo stanowiła jedyną wyższą szkołę na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, a jej największy rozkwit i promieniowanie przypada na pierwszą połowę XVII wieku. Do najbardziej znanych uczonych związanych z jezuickim okresem uczelni należą m.in. Maciej Kazimierz Sarbiewski SI – poeta piszący po łacinie i polsku, Wojciech Wijuk Kojałowicz – polski teolog, który jest autorem pierwszej "Historii Litwy", Marcin Śmiglecki – autor popularnego w całej Europie podręcznika logiki, wykorzystywanego m.in. na uniwersytecie w Oksfordzie. Akademia Wileńska stała się ważnym ośrodkiem kontrreformacji w Wielkim Księstwie Litewskim. W XVIII wieku dzięki polskim jezuitom na uczelni tej opracowano zasady gramatyki i ortografii jęz. litewskiego i rozpoczęto wydawanie pierwszych książek po litewsku. W 1753 roku twórcą i organizatorem nowo otwartego obserwatorium astronomicznego i utworzonego przy nim wydziału fizyki i astronomii stał się Tomasz Żebrowski, po jego śmierci pieczę tą objął Marcin Poczobutt-Odlanicki .

Obrazek

Dziedziniec Uniwersytetu

Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku Akademia została przejęta i zreformowana na uczelnię świecką przez Komisję Edukacji Narodowej. Otrzymała wówczas nazwą "Szkoły Głównej Litewskiej" (analogicznie Uniwersytet Jagielloński został "Szkołą Główną Koronną"); podporządkowano jej szkoły wojewódzkie.

Obrazek

Obserwatorium astronomiczne

Jednym z elementów reformy było rozpoczęcie wykładania po polsku i litewsku na niektórych wydziałach (literatury i historii Polski i Litwy, nauk przyrodniczych i matematycznych). W okresie tym uczelnia nadal posiadała, oficjalnie tradycyjną, łacińską nazwę ""Academia et Universitas Vilnensis" – z której usunięto tylko słowa "Societatis Jesu". Zaczęto ją jednak coraz częściej nazywać w tym okresie Uniwersytetem, a nie Akademią. W okresie od reformy Komisji Edukacji Narodowej do rozbiorów Rzeczypospolitej, uczelnia ta przeżyła krótki okres ponownego rozkwitu. Posiadała ona m.in. najlepszy w Rzeczypospolitej wydział medyczny założony przez sprowadzonego z Wiednia Johanna Petera Franka oraz obserwatorium astronomiczne.

Obrazek

Dziedziniec Poczubatta

Po rozbiorach, uczelnia utraciła na krótko status szkoły wyższej, stając się "Powszechną Szkołą Wileńską", jednakże w 1803 roku odzyskała swój status i za zgodą cara Aleksandra I funkcjonowała pod nazwą Imperatorskiego Uniwersytetu Wileńskiego. Uniwersytetowi zostało podporządkowane szkolnictwo ośmiu guberni zamieszkałych przez prawie 9 milionów ludzi. Był największą szkołą wyższą w państwie rosyjskim.
W okresie aż do powstania listopadowego uczelnia przeżyła kolejny, krótki okres świetności i była najsilniejszą pod względem naukowym uczelnią polską.

Obrazek

Dziedziniec Mickiewicza

Po stłumieniu powstania listopadowego car Mikołaj I w 1832 roku nakazał całkowitą likwidację uczelni, jako karę za udział wielu uczonych i studentów w powstaniu. Z wydziałów uniwersytetu utworzono dwie akademie: Akademię Medyko-Chirurgiczną oraz Akademię Rzymsko-Katolicką Duchowną. Ale i te niebawem zostały zlikwidowane. Większość majątku zlikwidowanego uniwersytetu przeznaczono na uposażenie powołanego w 1834 Uniwersytetu Kijowskiego

Obrazek

Aula Kolumnowa

Uczelnia została ponownie odtworzona dopiero w 1919 roku. Uzyskała wtedy nazwę Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Językiem wykładowym w okresie międzywojennym był język polski. W okresie międzywojennym uczelnia nie dorównała dawnej świetności. Jednym z najlepszych wydziałów była filologia polska.

Obrazek

Wydział Architektury Włoskiej

Po 17 września 1939 roku Wilno zostało zajęte przez wojska rosyjskie, a 28 października miasto wraz z uczelnią przejęły władze Republiki Litewskiej. Wprowadzono po raz pierwszy jako oficjalny język wykładowy język litewski, choć z braku własnych kadr pozostawiono na stanowiskach wielu polskich profesorów, którzy prowadzili zajęcia nadal po polsku. 15 grudnia 1939 roku polska uczelnia została zamknięta przez litewskie władze. Z uniwersytetu w Kownie przeniesiono Wydział Prawa i Wydział Nauk Humanistycznych, zaś rektorem UW został prof. Mykolas Biržiška. Wydziały Uniwersytetu Stefana Batorego - Prawa i Nauk Społecznych, Medycyny, Humanistyczny i Matematyczno-Przyrodniczy działały w podziemiu. W roku 1943 Uniwersytet Wileński został zamknięty przez władze niemieckie, część profesorów aresztowano i zesłano do obozu w Stutthof.

Obrazek

Biblioteka uniwersytecka

Jesienią 1944 roku wznowiono działalność. Uczelnia stała się prowincjonalnym uniwersytetem Związku Radzieckiego, ale nadal z głównym językiem wykładowym litewskim (a niektóre przedmioty w jęz. rosyjskim).
W 1945 roku polskim profesorom i studentom dawnego Uniwersytetu Stefana Batorego nie pozwolono nauczać na swojej macierzystej wileńskiej uczelni. Litwa z Wilnem znalazły się w granicach ZSRR. Kilku profesorów i docentów dawnego Uniwersytetu znalazło się na obczyźnie, którzy utworzyli szkołę malarską. Znakomita większość ocalałej kadry naukowej, administracja i studenci przymusowo wysiedleni z ojczystej ziemi, trafili do Torunia, gdzie powstawał nowy uniwersytet.

Obrazek

Dziedziniec Uniwersytetu, Aula Kolumnowa

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu kontynuuje tradycję Uniwersytetu Stefana Batorego. Do Torunia trafiła też część pamiątek po Uniwersytecie Stefana Batorego.

Obrazek

Plan Uniwersytetu w Wilnie
Legenda:
1.Dziedziniec Wielki
2.Dziedziniec Obserwatorium
3.Dziedziniec Biblioteczny
4.Dziedziniec Sarbievijusa
5.Dziedziniec Daukša‘y
6.Dziedziniec Daukantasa
7.Dziedziniec Arkadowy
8.Dziedziniec Gucevičiusa
9.Dziedziniec Mickiewicza
10.Dziedziniec Stanevičiusa
11.Dziedziniec Sirvydasa
12.Dziedziniec Drukarni
13.Dziedziniec Akademicki
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 09 mar 2011, 10:59

KOŚCIÓŁ ŚW. ANNY W WILNIE

Obrazek

Wejście główne do Kościoła z tyłu Kościól Sw. Franciszka i Św. Bernarda

Kościół znajduje się przy ulicy Maironio (św. Anny) 8, tuż przy brzegu rzeki Wilejki.
Świątynia została wybudowana na przełomie XV i XVI wieku w stylu późnego gotyku gdańskiego.
Fundatorem kościoła był Wielki Książę Litewski Aleksandra Jagiellończyka, jako kaplica św. Anny przy zespole klasztornym bernardynów. Architektem prawdopodobnie był budowniczy miejski z Gdańska, Michał Enkinger, przysłany tu przez radę miejską na prośbę Księcia. Po pożarze w roku 1563 odbudowano zwalone sklepienia. Świątynia była jeszcze kilkakrotnie remontowana. Według opowiadań, Napoleonowi podczas wyprawy na Moskwę tak się spodobał kościół św. Anny, że z chęcią przeniósłby go do Paryża. W 1812 roku na kilka lat kościół zamieniono na magazyn wojskowy. Gruntowny remont przeszedł pod kierunkiem Józefa Piusa Dziekońskiego i Sławomira Odrzywolskiego w latach 1902 - 1904.

Obrazek

Prezbiterium kościoła

Świątynia posiada efektowną, koronkową fasadę, dekorowaną 33 rodzajami ceglanych kształtek. . Kościół posiada wyposażenie neogotyckie, z XIX wieku, jedynie późnobarokowe ołtarze (główny i dwa boczne), zaprojektowane przez Jana Krzysztofa Glaubitza, pochodzą z XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Anny Samotrzeć.
Obok kościoła stoi neogotycka dzwonnica z roku 1874 (arch. Nikołaj Czagin), nawiązująca stylem do późnego gotyku

Obrazek

Kościół Św. Anny wraz z wierzą z tyłu widać Kościól Sw. Franciszka i Św. Bernarda
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 14 mar 2011, 16:57

KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA i ŚW. BERNARDA W WILNIE

Obrazek

Wejście głównie z boku Kościół Św. Anny

Świątynia położona jest przy ulicy Maironio (przed 1945 – św. Anny) 10.
Budowę kościoła i klasztoru rozpoczęli sprowadzeni z Krakowa Franciszkanie obserwanci, zwani potocznie Bernardynami w 1469 roku. Jednak nowo wybudowane budynki trzeba było rozebrać w 1500, gdyż groziły zawaleniem. W 1506 wznowiono prace budowlane, którymi kierował sprowadzony z Gdańska Michal Eukinger. Budowę świątyni wsparł finansowo wojewoda wileński Mikołaj Radziwiłł, a później kardynał Jerzy Radziwiłł.
Około 1520 roku budowla była ukończona i miała formę kościoła halowego, trójnawowego, pięcioprzęsłowego z wydłużonym prezbiterium. Kościół miał początkowo charakter budowli obronnej. Dowodzą tego zbudowane w czterech narożach wieżyczki.
W latach 1560 i 1564 kościół ogarnęły pożary, okazały się więc konieczne dalsze przebudowy. W wyniku prac nawy boczne otrzymały w 1579 roku sklepienia sieciowe i kryształowe a zakrystia – sieciowe. Ówczesna świątynia przetrwała, z niewielkimi zmianami, do naszych czasów.
W 1598 bernardyni otrzymali od papieża Klemensa VIII za pośrednictwem wojewody mińskiego, Jana Paca słynący łaskami obraz Matki Boskiej Budzkiej. W latach następnych przy kościele zbudowano trzy kaplice:
Kaplica św. Michała (1600), ufundowana przez Mikołaja Hlebowicza,
Kaplica Trzech Króli (1632),
Kaplica Pana Jezusa w Piwnicy.
Na dekoracje świątyni znaczne środki wyłożył ród Chodkiewiczów.

Obrazek

Panoram kościoła

W latach 1655-1660 kościół poniósł dotkliwe straty podczas okupacji moskiewskiej Wilna. Odbudowę wsparł hojnie ówczesny wojewoda wileński i hetman wielki litewski Michał Kazimierz Pac. Przesklepiono wtedy kolebką prezbiterium. W 1690 roku zbudowano w kościele ambonę a w w XVIII wieku 14 rokokowych ołtarzy z drewna klonowego, bogato ozdobione rzeźbami. Efektownie prezentował się zwłaszcza ołtarz wielki z 1710 roku, za którym mieścił się chór zakonny z bogato rzeźbionymi stallami. W podobnym stylu zbudowano konfesjonały, balustrady i obramowania portali.

Obrazek

Fasada kościoła

W 1794 roku kościół i klasztor ucierpiały podczas oblężenia i ostrzału Wilna przez Rosjan. Odbudowa świątyni doprowadziła do zmian w wyglądzie jej fasady. Otynkowano ja na czerwono.
W XIX wieku rosyjski architekt N. Czagin dobudował neogotycką dzwonnicę, nawiązującą do dekoracji pobliskiego kościoła św. Anny.
W 1864 roku w ramach polityki niszczenia struktur kościoła katolickiego po stłumionym powstaniu styczniowym władze rosyjskie za rządów Murawiewa skasowały zakon bernardynów. Zakonnicy zostali przeniesieni do Mohylewa i Kretyngi. Sama świątynia natomiast stała się kościołem parafialnym dla nowo utworzonej parafii, a budynki klasztorne zamieniono na koszary dla armii rosyjskiej. W okresie późniejszym znalazł w nich siedzibę Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Wileńskiego.

Obrazek

Wnętrze kościoła

Taki stan rzeczy miał zasadniczo miejsce także w okresie II Rzeczpospolitej – część klasztoru zajmował oddziały Wojska Polskiego, część – wspomniany wydział a część – kilku zakonników, którzy powrócili do Wilna po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
W październiku 1939, gdy Rosjanie przekazali Wilno Litwie, w kościele bernardyńskim powstał ruch oporu przeciwko nowej władzy; kierował nim miejscowy wikariusz, ksiądz Hlebowicz. Stworzona przez niego grupa działała i wówczas, gdy Wilno zdobyli Niemcy a on sam został przeniesiony w głąb Litwy.
Pod koniec lat 40. władze sowieckie zamknęły kościół. Jego cenne wyposażenie zostało zrabowane, a sam kościół ulegał postępującej dewastacji.

Obrazek

Wejście główne do Kościoła Św. Anny i Kościoła Św. Franciszka i Św. Bernarda

Po upadku komunizmu i odzyskaniu w 1990 roku przez Litwę niepodległości podjęto decyzję o przekazaniu kościoła wiernym w 1994 roku a następnie rozpoczęciu remontu kościoła i klasztoru, co jednak okazało się zadaniem niełatwym z uwagi na ogromny zakres zniszczeń samego budynku i straty w wyposażeniu; w kościele stał tylko szkielet ołtarza głównego i organów, ambona oraz zdewastowane stalle zakonne.

Obrazek

Fragment sklepienia

Bryła kościoła, jednego z największych gotyckich kościołów w dawnej Rzeczpospolitej ma 42,2 m długości i 24 m szerokości i jest ta sama co przed wiekami – parter z ostrołukowymi, gotyckimi oknami wspierają przypory. Misterne, rozczłonkowane na fasadach zbudowane zostały w drugiej połowie XVI wieku. Masywne i proste przy apsydzie. Szczyt wieńczący fasadę zachodnią wzniesiono po zniszczeniach 1794; ozdobiony wnękami „ślepych” okien i niszą z freskiem Chrystusa Ukrzyżowanego, autorstwa K. Rusieckiego z połowy XIX wieku. Szczyt flankują dwie ośmioboczne wieżyczki, niejako miniatury gotyckiej dzwonnicy kościoła.

Obrazek

Ołtarz boczny

Wnętrze kościoła jest halowe, podzielone kolumnami na trzy nawy. Zachowało się beczkowe sklepienie prezbiterium z lunetami; w nawach i w kruchcie zachowały się też oryginalne (choć zniszczone) XVI-wieczne sklepienia krzyżowe, gwiaździste i kryształowe; ten ostatni typ sklepienia zachował się też w zakrystii – najstarszym budynku kompleksu, znajdującym się na południowym dziedzińcu kościoła. Średniowieczne sklepienia zachowały się także w dawnym wirydarzu klasztornym, w którym mieści się obecnie Akademia Sztuk Pięknych.
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 21 mar 2011, 20:16

KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA APOSTOŁA O.O. KANONIKÓW REGULARNYCH OD POKUTY W WILNIE

Obrazek

Wejście główne do kościoła

Kościół położony jest przy ulicy Užupio 17 (a przed 1945 – Zarzecznej 25), w dzielnicy Zarzecze na wysokiej skarpie Wilenki. Jest najmniejszym i najmłodszym z zabytkowych kościołów Wilna.

Około 1644 roku wybudowany został niewielki, drewniany kościół dla ojców Kanoników Regularnych od Pokuty, zwanych także markami Zakon zyskał znaczną popularność na ziemi wileńskiej, posiadał swoje opactwo w Widzieniszkach koło Wilna i szereg parafii.
W 1788 roku w miejscu drewnianego kościoła zbudowano kościół murowany, który poważnie ucierpiał podczas Insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Został odbudowany w 1824 w stylu klasycystycznym według projektu Karola Podczaszyńskiego. W 1835 roku, po stłumieniu powstania listopadowego, zakon uległ kasacie a parafię przejęło duchowieństwo diecezjalne. W 1881 roku dobudowano do niego niewielką wieżyczkę - dzwonnicę.
Po wojnie kościół został zamknięty. Mieścił się w nim skład materiałów budowlanych. Od odzyskania przez Litwę niepodległości w 1990 znów funkcjonuje jako obiekt sakralny. Jest kościołem katolickiej wspólnoty białoruskiej Wilnie.
Kościół św. Bartłomieja jest jednonawową, klasycystyczną świątynią, pokrytą spadzistym dachem. Piętrową fasadę wieńczy tympanon, którego główny akcent stanowi duże, półokrągłe okno.

Obrazek

Brama kościelna

Dwukondygnacyjna wieżyczka przykryta jest niewielkim hełmem. Do kościoła prowadzi od ulicy półkoliście sklepiona brama.
We wnętrzu znajduje się pięć drewnianych ołtarzy.

Obrazek

Kościół Św. Bartłomieja na tle wieży zamkowej
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wilno

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 25 mar 2011, 11:10

KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA W WILNIE I KLASZTOR DOMINIKANÓW

Obrazek

Wejście główne do kościoła

Wedle tradycji pierwszy kościół znajdujący się w tym miejscu został ufundowany w czasach Jagiełły i Witolda. W 1501 r. kościół został przez Aleksandra Jagiellończyka przekazany dominikanom. Gotyckie zabudowania spaliły się na początku XVII wieku. Kolejny, barokowy, ale jeszcze nieukończony klasztor został spalony w 1655 roku podczas wojny polsko-rosyjskiej. Kolejna świątynia został wzniesiona w latach 1679–1688, jednak w latach 1726, 1748, 1758 została ona zniszczona przez kolejne pożary.
W 2 połowie XVIII wieku, wzniesiono nową, późnobarokowa świątynię. W odróżnieniu od większości świątyń wileńskich nie była ona nigdy zamknięta i przetrwała jako katolicki obiekt sakralny zarówno czasy zaborów, jak i czasy radzieckie. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku został zwrócona dominikanom z polskiej prowincji tegoż zakonu. Obecnie jest to tzw. kościół polski – jest jedynym, w którym nie sprawuje się liturgii w języku litewskim.

Obrazek

Obraz Jezusa Miłosiernego

W 1948 roku. z zamykanego wtedy kościoła św. Michała został przeniesiony do kościoła św. Ducha obraz obraz Jezusa Miłosiernego. Jest to obraz namalowany w 1934 r. przez wileńskiego artystę Eugeniusza Kazimirowskiego według wskazówek sioatry Faustyny Kowalskiej. Po kilku miesiącach został on jednak wywieziony do wsi Nowa Ruda. W latach 1987–2005, staraniem pracującego wówczas w Wilnie ks. Tadeusza Kondrusiewicza, obraz ten ponownie znalazł się w bocznym ołtarzu w kościele św. Ducha, gdzie stał się celem pielgrzymek. W 2005 r. decyzją metropolity wileńskiego kard. Bačkisa obraz został przeniesiony do kościoła św. Trójcy.

Architektem projektującym świątynię był działający w tym czasie w Wilnie Jan Krzysztof Glaubitz. Ponieważ świątynia jest wciśnięta między zwartą zabudowę ulicy oraz budynek klasztoru, Glaubitz nie mógł wznieść typowej dla wileńskiego baroku dwuwieżowej fasady. Imponujący efekt uzyskał przez zakończenie nawy i transeptu rokokowymi szczytami, a na przecięciu nawy i transeptu usadowił wysoką na 51 metrów kopułę z dwustopniową obudową. Dzięki temu zabiegowi kościół widziany z pewnej odległości, np. w panoramie miasta z jednego ze wzgórz, jest jedną z najbardziej okazałych i charakterystycznych budowli. Od strony ulicy widoczny jest jedynie rokokowy portal z herbem Rzeczypospolitej i Wazów.

Obrazek

Prezbiterium kościoła

Autorem dekoracji wnętrza był Franciszek Ignacy Hoffer. Jest to jednolita, bogata w sztukaterie rokokowa kompozycja. Poszczególne elementy wystroju zdają się wzajemnie przenikać, wypełniając całą przestrzeń świątyni. Na wyposażenie wnętrza składa się 16 rokokowych ołtarzy o znacznych rozmiarach. Główny ołtarz przedstawia Trójcę Świętą: błogosławiący Bóg Ojciec jest umieszczony w górnej części ołtarza, Jezus na krzyżu w centralnej a Duch Święty w postaci gołębicy na dole, nad tabernakulum. Godna zauważenia jest ambona połączona w jedną całość z konfesjonałem. W tylnej części kościoła zachowały się dwa ocalałe z pożarów XVIII-wieczne portrety przedstawiające króla Aleksandra Jagiellończyka oraz jego spowiednika, ks. Korczaka na tle pierwszej, gotyckiej jeszcze świątyni.

Obrazek

Barokowy ołtarz boczny

Na chórze muzycznym kościoła znajdują się organy z 1776 r. sprowadzone z Królewca. Jest to najstarszy zachowany instrument na Litwie. Mają ponad dwieście lat - pochodzą z epoki baroku. Mimo, że są powszechnie uznane jako najbardziej imponujące dzieło Caspariniego, ciągle czekają na renowację. Z powodu złego stanu technicznego używane są okazyjnie.

Obrazek

Zabudowania kościelne

Trójkondygnacyjne, barokowe budynki klasztorne z lat 1749-1776 przylegają do frontowej ściany kościoła, tworząc z nim jedną budowlę. Są one wzniesione na planie kwadratu wokół wewnętrznego wirydarza. W krużgankach klasztornych zachowały się XVIII-wieczne freski. Zakon dominikański został usunięty z Wilna przez Rosjan przed połową XIX wieku., a w pomieszczeniach klasztornych urządzono więzienie, w którym przetrzymywano m.in. uczestników powstania styczniowego. W okresie międzywojennym stały się one siedzibą urzędów miejskich. Obecnie pomieszczenia klasztorne znajdują się w bardzo złym stanie. Pod klasztorem znajdują się rozległe podziemia, które w okresie międzywojennym były dostępne dla zwiedzających
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Następna strona

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Archiwum Litewskie

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość