Mińsk

Lietuvių Archyvas

Mińsk

Postprzez Andrzej Trzaska-Chojnacki » 27 kwi 2011, 11:07

MIŃSK, dawniej MIŃSK LITEWSKI

Obrazek


Herb Mińska

stolica Białorusi, położony jest na południowo-wschodnich stokach Wysoczyzny Mińskiej. Średnia wysokość 220 m n.p.m. Miasta znajduje się w klimacie kontynentalnym ze znacznym wpływem morskiego powietrza znad Atlantyku. W pobliżu Mińska przechodzi dział wód Morza Bałtyckiego i Czarnego. Przez miasto przepływa rzeka Świsłocz, do której w granicach miasta wpada sześć niewielkich rzeczek. Istnieją zalewy: Drozdy, Krynica, Czyżowski oraz Jezioro Komsomolskie.

Obrazek

Pieczęć Mińska

Obecnie większość badaczy toponimii uważa, że nazwa miasta pochodzi od niewielkiej rzeki o nazwie Mieńka (Mień, Mienia), nad którą został założony Mińsk. Niektórzy historycy skłonni są przypuszczać że nazwa rzeczki pochodzi od słowa mień oznaczającego rybę – miętusa. Inni autorzy uważają, że nazwę dał miastu handel, wymiana, miena.
Według podania ludowego założycielem miasta był czarownik-siłacz Mianiesk, który zbudował w miejscu dzisiejszego Mińska swój młyn, w którym mełł mąkę z kamienia.

Obrazek

Wysoki Rynek

Po raz pierwszy wzmianka o Mińsku pojawiła się w 1067 w związku z bitwą nad Niemigą, w której książę połocki Wsiesław Briaczysławicz poniósł klęskę walcząc z koalicją książąt ruskich. Od roku 1101 stolica księstwa została podporządkowana Księstwu Połockiemu.
Od połowy XIII wieku księstwo mińskie było lennem litewskim. Mińsk około roku 1300 został opanowany przez Witenesa i wszedł w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1390 roku król Władysław II Jagiełło ufundował pierwszy kościół farny pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej. Od Unii Horodelskiej w 1413 roku Mińsk był stolicą województwa mińskiego Wielkiego Księstwa Litewskiego i I Rzeczypospolitej.

Obrazek

Wysoki Zamek

W roku 1441 roku król Kazimierz Jagiellończyk nadał Mińskowi oraz innym miastom znaczne przywileje. Znaczny rozwój spowodował, że Mińsk otrzymał od Aleksandra Jagiellończyka prawa miejskie w 1499 roku, a w 1502 roku król wraz ze swoją żoną Heleną przez dwa miesiące przebywał w mieście. W 1505 roku miasto zostało zniszczone przez Tatarów krymskich, a w czasie wojny z Moskwą w 1508 roku nieskutecznie oblężone przez wojska moskiewskie Michała Glińskiego, które następnie zostały zniszczone w bitwie pod Orszą. W 1513 roku otworzono pierwszy szpital. W 1547 roku pożar w znacznym stopniu zniszczył miasto.

Obrazek

Ratusz

Po Unii lubelskiej w 1569 roku, Mińsk wszedł w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1582 roku zbudowano murowany ratusz oraz powstało kolegium zakonu jezuitów. Od 1599 roku co dwa lata, na przemian z Nowogródkiem, w Mińsku odbywała się wiosenna sesja Trybunału Litewskiego.
W czasie wojny z Moskwą, w 1655 roku miasto zajęły wojska moskiewskie. W 1659 roku powstała pierwsza apteka. W maju 1660 roku w mieście obradowali polscy komisarze planujący dalsze posunięcia w wojnie z Rosją. 27 czerwca doszło do bitwy pod Połonką, gdzie wojska Rzeczypospolitej odniosły zwycięstwo, po czym tej samej nocy z 28 czerwca na 29 czerwca Czarniecki wysłał w stronę Mińska 12 chorągwi pod dowództwem Pawła Borzęckiego. Następnie zwycięska armia dotarła do Mińska. W 1664 roku miasto trzy razy odwiedził król Jan II Kazimierz Waza.

Obrazek

Kościół Św. Józefa i klasztor Bernardynów

W 1708 roku, na rozkaz Piotra I, miasto zostało spalone przez Rosjan. W latach 1733 - 1735 miasto okupowała armia rosyjska. W 1773 roku Komisja Edukacji Narodowej utworzyła w mieście „Szkołę akademicką”. Wskutek zagarnięcia w I rozbiorze części wschodnich województw przez Rosję, odbywające się od 1599 roku sesje Trybunału Litewskiego przeniesiono w 1775 roku z Mińska do Grodna co spowodowało dalszą utratę znaczenia przez miasto.

Obrazek

Katedra w Mińsku

Wskutek drugiego rozbioru Rzeczypospolitej 1793 Mińsk znalazł się w granicach cesarstwa rosyjskiego. W 1839 roku władze rosyjskie zlikwidowały Kościół unicki, do którego należała większość mieszkańców miasta.

Obrazek

Kościół Unicki Św. Ducha przerobiony na Cerkiew

W 1918 roku Mińsk został zajęty przez wojska niemieckie. Pod niemiecką okupacją w mieście funkcjonowały podziemne organizacje polskie, m.in. Rada Okręgowa i zajmująca mniej ważną pozycję Rada Polska Ziemi Mińskiej. Pod koniec 1918 roku w Mińsku powstał Związek Zawodowy im. Stanisława Staszica, usiłujący utworzyć polską kooperatywę. Mimo, że był on nieokreślony ideowo, władze okupacyjne dotkliwie go prześladowały.

Obrazek

Synagoga chłodna wybudowana w 1915 roku

Jesienią 1918 roku powstała Samoobrona Ziemi Mińskiej i Grodzieńskiej – polska organizacja wojskowa mająca na celu obronę tych ziem przed bolszewikami. W Mińsku jej organizatorem był gen. Aleksander Bernatowicz.
W styczniu 1919 roku, po wycofaniu się Niemców, miasto przejęli bolszewicy. 5 stycznia 1919 roku Mińsk został ogłoszony stolicą Białoruskiej SRR. W tym okresie polska Rada Okręgowa przekształciła się w Związek Rad i Organizacji Polskich oraz wyłoniła z siebie Komitet Wykonawczy, co wywołało represje ze strony władz sowieckich.
W dniu 8 sierpnia 1919 roku Mińsk został zdobyty przez wojska polskie w toku operacji prowadzonej przez generała Stanisława Szeptyckiego, przy współudziale wojsk wielkopolskich i części „błękitnej armii” generała Hallera. Samo miasto zajęła 2 Dywizja Piechoty Legionów, zaraz po niej wkroczyła 1 Dywizja Strzelców Wielkopolskich. W czasie szturmu miasta Polacy ponieśli bardzo niewielkie straty. Komendantem wojskowym Mińska został płk Zdzisław Raabe. Polska żandarmeria wojskowa dokonała aresztowań bolszewickich agentów i funkcjonariuszy bolszewickich służb bezpieczeństwa. W dniu 15 września 1919 roku został utworzony okręg miński Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. Jego komisarzem został Władysław Raczkiewicz.
Ogółem od 1917 do 1920 roku w Mińsku działały 33 różne polskie organizacje.
W lipcu 1920 roku miasto zdobyli Rosjanie podczas wojny polsko-bolszewickiej, jednakże po zwycięskiej dla strony polskiej bitwie niemeńskiej w dniu 12 października 1920 Wojsko Polskie wkroczyło ponownie do Mińska, ale zaledwie na kilka dni. Ku wielkiej rozpaczy Polaków – Mińszczan, ostatecznie na mocy Traktatu ryskiego został włączony do ZSRR i do Białoruskiej SRR.

Obrazek

Dom Rządowy wybudowany w latach 30 XX wieku

W latach trzydziestych i w okresie 1940–1941 podczas Wielkiej czystki ośrodek terroru radzieckiego – kilkadziesiąt tysięcy osób ludobójczo rozstrzelano i pochowano m.in. w Kuropatach, w tym duży odsetek mińskich Polaków.
Przed zajęciem Mińska przez Niemców, NKWD w czerwcu 1941 roku wymordowała część polskich więźniów osadzonych w Więzieniu Centralnym i tzw. Amerykance, a pozostałych wysłano w kierunku Czerwienia. Od lipca 1941 r. do lipca 1944 r. Mińsk był okupowany przez Niemców, którzy wymordowali miejscowych Żydów. Tutaj działał i zginął w wyniku zamachu Gauleiter Okręgu Generalnego Białoruś Wilhelm Kube, jego następcą został Curt von Gottberg. Obszar IV Wachlarza Armii Krajowej obejmował Mińsk, w tutejszym więzieniu przebywali aresztowani żołnierze Wachlarza. W dniu 3 lipca 1944 Armia Czerwona odbiła miasto z rąk niemieckich. Podczas wojny Mińsk był trzecim najbardziej zniszczonym miastem Europy po Warszawie i Berlinie.

Obrazek

Kościół ewangelicko – augsburski zburzony w 1945

Od 1991 Mińsk jest stolicą Republiki Białorusi. Przez wieki zamieszkany przez Polaków, Mińsk stanowi ważny ośrodek życia Polaków na Białorusi.

Obrazek

Górne Miasto
Andrzej Trzaska-Chojnacki
Komtur Dyneburga Zakony Kawalerów Mieczowych



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 350
Dołączył(a): 19 gru 2010, 23:35
Medale: 5
Order Zasługi RON V (1) Order Świętego Jerzego III (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury I (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Archiwum Litewskie

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość