Strona 1 z 1

KSW 1/13 o Seymie Walnym...

PostNapisane: 29 sie 2013, 10:55
przez Karol Radziwiłł
KONSTYTVCJA SEYMOWA Z DNIA XXIX SIERPNIA ANNO DOMINI MMXIII O SEYMIE WALNYM STANOWIĄCA


My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, swój wkład w budowę Złotej Wolności pragniemy ogłosić y konstytucyję w zgodzie z naszymi ustaleniami w życie Rzplitej wprowadzić

Art. 1.
Seym Walny obradujący, podług niniejszej konstytucyj uważany być ma, jako głos całego narodu, będąc składem ufności powszechnej i moc dawania prawa posiada.

Art. 2.
Seym, czyli stany zgromadzone, z trzech stanów sejmujących się składa: izby poselskiej, izby senatorskiej i króla.

Art. 3.
(Znowelizowany przez Konstytucję sejmową z dnia XXVII miesiąca XI anno Domini MMXIII)
Izba poselska z ogółu stanu szlacheckiego koronnego i litewskiego skład się będzie.

(Zapis sprzed nowelizacji: Izba poselska z jednego posła koronnego i jednego posła litewskiego składać się będzie. Obieranie posłów wewnątrz seymików ziemskich ustalone ma być. Jeno zastrzegamy, iż jeden poseł w czasie dwóch miesięcy posłować może, niezależnie od ilości odbytych Seymów. Jednakowoż może ten sam, drugi raz wybrany na seymiku ziemskim, przez kolejne dwa miesiące na Seymach Walnych się stawiać.)

Art. 4.
(Znowelizowany przez artykuł IV Konstytucji sejmowej z dnia IX miesiąca III anno Domini MMXIX)
Izba senatorska z Kanclerza Wielkiego prymasa oraz wojewodów i kasztelanów składać się ma. Kanclerz, prymas i wojewodowie na krzesłach przy stole, kasztelanowie zaś pod ścianami, na ławach specjalnie ustawionych. Ponadto jeśliby prymas swe obowiązki zaniedbywał, godność senatorska przez króla odebrana mu być może.

Art. 5.
Poseł ściśle z seymikiem swym związany jest. Toteż seymik ziemski może w każdym czasie nadać mu stosowne instrukcyje, którymi ten na Seymie Walnym winien się kierować.

Art. 6.
(Znowelizowany przez Konstytucję Seymową z dnia XXVII miesiąca IX anno Domini MMXVII)
Seym w swym zwyczaju obradować ma wspólnie. Tedy obradami kierować ma prawo Król, a jeśliby to niemożliwym było, prezydencyję powierza Król jawnie wpierw Kanclerzowi Wielkiemu, a jeśli i on zawód sprawi, potem Podskarbiemu Wielkiemu, a potem Hetmanowi Wielkiemu, a potem Kuratorowi Wielkiemu. Następnym do przewodzenia obradom dopuszczony przez Króla ma zostać najstarszy szlachcic, to jest ten, który najdawniej konwokację królewską otrzymał. Jednakowoż izba senatorska pod zamknięciem w przypadkach uzasadnionych naradzać się może, pod takoż prezydencyją Króla lub senatora przez Niego naznaczonego.

Art. 7.
(Znowelizowany przez Konstytucję Seymową z dnia XXVII miesiąca IX anno Domini MMXVII)
Seym ordynaryjny obradować ma co sześć miesięcy tak długo, jak potrzeba. Zwołany ma być przez Króla w najkrótszym możliwym czasie zaraz po zakończeniu elekcji lub przeprowadzeniu koronacji. Na obradach Król wpierw zgłaszanie projektów uchwał, konstytucyj czy innych wniosków zarządza. Gotowy Seym w potrzebach nagłych zwołany, extraordynaryjnym zwać się będzie, stanowić ma o tej tylko materyi, do której zwołanym będzie.

Art. 8.
A na obradach seymowych zasada jednomyślności ma być zachowana. Do zgody pro publico bono posłowie i senatorowie dążyć mają. Jednakowoż zasadę liberum veto, która ze zwyczajów szlacheckich moc swą czerpie, uznajemy jako gwarancyję naszej wolności. Mocy swej nie ma ona jednak dla uchwalania traktatów, czy innych aktów dyplomatycznych oraz w obsadzaniu urzędów.

Art. 9.
A jeśliby poseł albo li też senator veto zgłosił, konstytucyję nie ważną się czyni. Jednakowoż gdyby konstytucyja owa istotne sprawy regulowała, pod obrady seymików ziemskich ma być oddana, gdzie każda prowincyja swe prawa w tej materyj ustali, a liberum veto bez mocy podczas tych obrad będzie. A jeśliby się okazało, iż sprawy te jeno prawem ogólnym związane być mogą, konfederacyję się zwołuje w czasie której zostanie to ustalone przez stany skonfederowane wolą większości. Konfederacyja taka jeno raz na sześć miesięcy zwołana być może.

Art. 10.
Uchwaloną konstytucyję król podpisać i pieczęcią swą naznaczyć musi.

Art. 11.
Seymiki ziemskie swymi prawami się rządzą. A jeśliby szlachta danej ziemi na seymiku ustaliła, że liberum veto na ich obradach ważnym będzie, takoż i będzie. Jeżeli inaczej ustali, nikt prawami ogólnymi krępować ich nie może.

Art. 12.
Niniejsza konstytucyja przez Seym Walny uchwalona będzie, ale wpierw na konfederacyj w Kijowie zwołanej przyjęta będzie. A królewska pieczęć mocy jej nada.


/-/ Karol I Józef Radziwiłł,
z Bożej łaski i woli Narodu Król Polski, Wielki Książę Litewski,
Książę Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński,
Podolski, Podlaski, Inflancki, Smoleński, Siewierski, Czernihowski etc. etc. etc.

Obrazek