Stare Instrumenty Muzyczne

Ekspozycja dzieł sztuki i pamiątek narodowych oraz pracownie konserwatorskie

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 10:00

Organy piszczałkowe
Klawiszowy, aerofoniczny oraz idiofoniczny instrument muzyczny; umieszczany najczęściej w kościołach, salach koncertowych, synagogach reformowanych czy aulach. Organy piszczałkowe są największym instrumentem, nieporównywalnym z żadnym innym, jaki został wymyślony. Rozpiętość skali dźwięków dużych organów wynosi ok. 10 oktaw, co jest porównywalne z zakresem dźwięków odbieranych przez ludzki słuch (od 16 Hz do ok. 16 kHz).
Pierwowzorem organów były starożytne małe instrumenty dęte, takie jak fletnia Pana i dudy. W wyniku zastąpienia ludzkiego zadęcia systemem hydraulicznym oraz zastosowania wentyli otwierających dopływ powietrza do konkretnych piszczałek, powstał pierwszy instrument typu organowego – tak zwane organy wodne, datowane na III wiek p.n.e. Ich konstruktorem był aleksandryjski mechanik i matematyk Ktesibios. Jego instrument nazwano właśnie organami hydraulicznymi. W bliżej nieokreślonym momencie dziejowym hydrauliczny mechanizm sprężania powietrza zastąpiono skórzanymi miechami, znamy jednak datę pierwszego przedstawienia takich organów na obelisku wzniesionym za panowania bizantyjskiego cesarza Teodozjusza I Wielkiego – jest to rok 393 n.e.

W Europie organy zbliżone do instrumentów znanych nam współcześnie budowane były już od V wieku. Powstawały coraz większe instrumenty, a szczytowym osiągnięciem ówczesnego budownictwa organowego są duże jak na ówczesne czasy, dwumanuałowe (20 zasuw, po 10 piszczałek na każdą, manuały umieszczone najprawdopodobniej naprzeciw siebie) organy benedyktyńskiego opactwa Winchester, wzniesione w 980 roku. Do obsługi wymagały one dwóch organistów oraz nadzwyczaj dużej liczby siedemdziesięciu kalikantów. Organmistrzowie tego okresu nie znali jeszcze podziałów na głosy, zróżnicowania menzuracji, a klawisze nie były naciskane, ale miały formę zasuw. W czasie średniowiecza, a szczególnie w jego późnym okresie, następował ciągły rozwój budownictwa organowego. Zaczęto wprowadzać nowe rozwiązania techniczne i modyfikować stare. W celu usprawnienia gry wymyślono klawisze obsługujące wspominane wcześniej zasuwy tonowe. Były one jednak bardzo duże i umożliwiały grę jedynie pięściami lub łokciami, wobec tego jeden organista mógł wykonywać na takich organach tylko muzykę dwugłosową.

Dalszym udoskonaleniem było zastąpienie w XIII w. zasuw dźwigniami (klapami), uruchamianymi za pomocą przycisków przypominających klawisze maszyny do pisania. Także w tym samym stuleciu niektóre instrumenty zaczęto wyposażać w klawiatury przypominające już klawiatury współczesne. Początkowo były to trzyoktawowe klawiatury nie ze wszystkimi półtonami oraz z jednakowym kolorem klawiszy diatonicznych i chromatycznych. W XIII w. zaczęto wprowadzać podział na rejestry, a na rycinach z XIV wieku można zobaczyć klawiatury z podziałem na klawisze jasne i ciemne. W tym samym wieku pojawia się klawiatura nożna czyli pedał, wynaleziona przez Loni van Valdekera, oraz skala chromatyczna (pełna tylko w manuale). Pedał pierwotnie rozpowszechnił się tylko w północnych Włoszech, a jego znaczenie było zdecydowanie drugorzędne. Najczęściej nie posiadał on własnych piszczałek i był tzw. pedałem podwieszonym, czyli klawisze pedału były połączone za pomocą linek z najniższymi klawiszami manuału.
W wieku XV wprowadzono zdecydowanie wydajniejsze miechy kowalskie. W tym samym czasie udoskonalono budowę wiatrownicy wprowadzając przyrząd umożliwiający otwieranie bądź zamykanie dopływu powietrza do piszczałek konkretnego głosu. Spowodowane to było pojawieniem się kontrastujących z neutralnym brzmieniem pryncypałów głosów imitujących różne instrumenty – głosy te chciano wykorzystywać solowo. Około roku 1500 ostatecznie powstał nowoczesny typ organów, które możemy nazwać renesansowymi. Podstawową cechą tych organów stała się wiatrownica klapowo-zasuwowa lub sprężynowa, co w końcu pozwalało na swobodny dobór zróżnicowanych rejestrów. Połączenia między manuałami wprowadzono w XV w., a od początku XVI były dostępne połączenia pedału z manuałem. W organach zaczęto instalować różne dodatkowe urządzenia, takie jak kotły, ptaszki, tremulanty, gwiazdy z dzwoneczkami. Instrument z dwoma manuałami i pedałem stał się normą w większych świątyniach. Rozszerzono skalę manuału do czterech oktaw a pedału do dwóch.

W dobie renesansu powstała także koncepcja rozmieszczenia poszczególnych sekcji instrumentu w szafie organowej, zwana Werkprinzip. Zestawiano ze sobą słabszy chórowy Positiv z silniejszym Hauptwerkiem, natomiast sekcję pedału lokowano po bokach, w wieżach basowych. Sporadycznie pojawiały się sekcje Brustwerk (lokowana nad stołem gry) i Kronwerk (umieszczana na samej górze szafy).

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 11:41

Pozytyw
Małe, przenośne organy wyposażone początkowo wyłącznie w wargowe piszczałki i jedną klawiaturę, a od XVI w. także w piszczałki języczkowe i pedał. Pozytywy używane były m.in. w mniejszych kościołach, kaplicach, salach i zamożniejszych domach. W muzyce kościelnej pozytyw służy do realizacji basso continuo (podobnie jak klawesyn) lub jako instrument akompaniujący śpiewowi chóralnemu. W muzyce świeckiej używany jest jako instrument solowy lub razem z innymi instrumentami. Do jego obsługi potrzebny był obok organisty również kalikant, obecnie powietrze tłoczy miniaturowa cichobieżna dmuchawa elektryczna.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 11:52

Regał
Odmiana organów czasem określana jako pozytyw szkatulny, powstała około 1450 roku wyposażona w piszczałki stroikowe nie posiadające tzw. tub rezonansowych (korpusów rezonansowych). Najbardziej powszechnym typem regału był regał książkowy z dwoma miechami w kształcie ksiąg. W Polsce pojawił się on pod koniec średniowiecza, wykorzystywany był głownie w muzyce tanecznej. Instrument popularny w renesansie, pod koniec XVIII wieku niemal zupełnie wyszedł z użycia. Na świecie znaczną rolę pełnił w muzyce świeckiej i kościelnej. Obecnie repliki tego instrumentu są budowane przez niektóre firmy i wykorzystywane przy wykonywaniu muzyki dawnej.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 11:57

Portatyw
Małe, przenośne organy piszczałkowe używane w średniowieczu. Składały się z jednego rzędu piszczałek labialnych. Zakres instrumentu to około dwie i pół oktawy. Instrument znalazł zastosowanie zarówno do celów kościelnych jak i świeckich. Dzięki możliwości przenoszenia stosowany był podczas procesji kościelnych, przede wszystkim do podawania tonu do śpiewu chorału gregoriańskiego.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 12:01

Wirginał
Mały instrument muzyczny, odmiana klawesynu, mający jedną strunę na nutę, zamiast dwóch. Był również lżejszy, często wykonywano go tylko jako pudło bez nóg, do gry kładziono go na stole, biurku lub toaletce, bowiem był to instrument przeznaczony dla panien - stąd nazwa. Jego skala obejmuje 4 oktawy. Największą popularnością cieszył się w XVI i XVII wieku.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 12:43

Szpinet
Mniejsza rodzaj klawesynu, wynaleziony przez Bartolomeo Cristofori. Bardzo popularny w domowym muzykowaniu w XVII wieku.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 31 mar 2015, 13:15

Fortepian
Strunowy (chordofon), młoteczkowy, klawiszowy instrument muzyczny, w którym struny rozpięte na stalowej ramie uderzane są młoteczkami obciągniętymi filcem. Naciśnięcie klawisza powoduje uderzenie młoteczka w strunę, przenosząc jednocześnie dynamikę uderzenia w klawisz. Natychmiast po pobudzeniu struny młoteczek odbija się od niej i w zależności od siły uderzenia, zatrzymuje się wyżej lub niżej. Pozwala to na szybką repetycję (uderzanie kilka razy tego samego dźwięku w szybkim tempie), inaczej niż w pianinie. Po zwolnieniu nacisku na klawisz do struny przyciskany jest tłumik wyciszający jej drgania. W ten dość skomplikowany sposób mechanizm fortepianu realizuje podstawową cechę tego instrumentu odróżniającą go od wcześniejszych instrumentów strunowych, klawiszowych, które nie miały możliwości kształtowania dynamiki dźwięku oraz czasu jego trwania. Wynalezienie instrumentu datuje się na koniec XVII wieku (1689), a za jego twórce jest uważany Bartolomeo Cristofori.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 01 kwi 2015, 19:49

Żyrafa
Odmiana klawikordu, w którym struny są ustawione pionowo w kształcie trójkąta, swym kształtem przypomina harfę i była pierwowzorem pianina.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Re: Stare Instrumenty Muzyczne

Postprzez Henryk Mikołaj Hrychowicz » 01 kwi 2015, 20:03

Pianino
Strunowy młoteczkowy (klawiszowy) instrument muzyczny ze strunami ustawionymi pionowo. Poprzednikami pianina było klawicyterium (rodzaj klawesynu z pionowym naciągiem strun) oraz instrument zwany żyrafą. Za pierwszego budowniczego fortepianu uważa się Włocha Bartolomeo Cristoforiego, który zbudował pierwszy instrument strunowy z mechanizmem młoteczkowym ok. 1709 roku. Popularność zdobyło pianino w drugiej połowie XIX wieku, gdy w mieszczańskich domach zaczęło ono wypierać fortepian z powodu mniejszych rozmiarów.

Obrazek



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 3417
Dołączył(a): 15 sty 2015, 08:12
Lokalizacja: Halicz
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari I (1) Królewski Order Złotej Ostrogi (1)
Order Zasługi RON II (1) Order Świętego Jerzego III (1) Medal Wojska (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1) Medal 100 lat niepodległości (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1)

Poprzednia strona

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Muzeum Narodowe

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość