Rzeczpospolita Obojga Narodów

Pochette
Niewielki instrument z czasów baroku i rokoka. Podstrunnica jest względnie długa w stosunku do całego instrumentu, tak aby zachować gamę melodyjności pochette; miała 3 - 4 struny w stroju skrzypcowym lub wyższym.. Używany przez metrów tańca, którzy nosili go w kieszeni i przygrywali podczas wyuczania tańców, podając rytm i melodię, na ówczesnych dworach monarszych i szlacheckich. Wielu skrzypków w XVIII w. używało pochette ze względu na ich poręczność.

Nyckelharpa
Tradycyjny szwedzki instrument smyczkowy o 4-6 strunach podobny w formie do liry bizantyjskiej. W Finlandii instrument ten nosi nazwę avainviulu. Wyobrażenie instrumentu zbliżonego kształtem do nyckelharpy odnaleziono na płaskorzeźbach z połowy XIV w. na drzwiach kościoła w Källunge (Gotlandia). Nyckelharpy pojawiają się na XVI-wiecznych malowidłach w niemieckim Hildesheim. Instrument o nazwie Schlüsselfidel został wymieniony w dziele niemieckiego organisty Michaela Praetoriusa – Theatrum Instrumentorum (1620). Obecnie nyckelharpa znajduje się w instrumentarium wielu zespołów muzyki etnicznej i dawnej.

Skrzypce barokowe
Nazwy tej się używa dla odróżnienia skrzypiec z epoki baroku od współczesnych. Skrzypce "barokowe" charakteryzują się wprowadzeniem szyjki prosto (a nie pod kątem) w pudło rezonansowe. Podstrunnica jest tu nieco krótsza i opiera się na klinie, czyniąc szyjkę grubszą, niż w skrzypcach współczesnych. Ma to wpływ na technikę gry. Struny jelitowe (w odróżnieniu od metalowych stosowanych obecnie), czynią dźwięk szlachetniejszym, pobudzając aktywność słuchacza. W baroku instrument taki był wpisany w swoja epokę i nazywano go po prostu "skrzypce"; podobnie późniejsze skrzypce w następujących po sobie epokach.

Bałałajka
Ludowy instrument rosyjski i ukraiński. Posiada trójkątny korpus rezonansowy i trzy struny. Bałałajka jako instrument ludowy, pojawiła się w Rosji w XVII wieku, prawdopodobnie przejęta od Mongołów. Początkowo miała tylko dwie struny, trzecią dodano w XVIII wieku. Współcześnie bywają, zwłaszcza na Ukrainie, cztero- i sześciostrunowe bałałajki.

Mandora
Strunowy instrument muzyczny z rodziny lutni. Wykształciła się w czasach średniowiecza z greckiej (bizantyjskiej) pandury. Mandora jest uważana za poprzedniczkę mandoliny, panduriny. Mandora kształtem i budową przypomina lutnię renesansową, jest jednak od niej mniejsza. Tak jak inne rodzaje lutni posiada wypukłe pudło rezonansowe zbudowane z cienkich listewek, otwór rezonansowy przykryty ozdobną rozetą oraz szyjkę z wiązanymi progami jelitowymi, zakończoną główką z charakterystycznym zawinięciem. Mandora posiadała początkowo cztery pojedyncze struny, w połowie wieku XVII-go liczba ta wzrosła do pięciu i sześciu strun, a jeszcze później (na początku XVIII wieku) do sześciu chórów (par strun). Mandora posiadała menzurę o połowę krótszą niż klasyczna lutnia.

Teorban
Instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych, należy do rodziny lutni. Powstał i zdobył wielką popularność w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII i XIX wieku, był często wykorzystywany w muzyce dworskiej. Na Ukrainie uważany za instrument narodowy. Teorban łączy w sobie cechy zachodnioeuropejskiej teorby i ukraińskiej bandury. Cechą wyróżniającą ten instrument spośród innych odmian lutni basowych jest obecność dodatkowych, sopranowych strun burdonowych, rozpiętych na lewej stronie płyty wierzchniej i strojonych diatonicznie, podobnie jak ma to miejsce w bandurze. Niewykluczone, że nazwa teorban jest zestawieniem słów teorba i bandura.

Pomort
Dawny stroikowy instrument dęty drewniany z rodziny szałamai, używany w całej Europie w czasach średniowiecza, renesansu i baroku. Nazwa "pomort" odnoszona była do większych przedstawicieli tej rodziny: szałamai altowej, tenorowej, basowej i kontrabasowej. Wyszedł z użycia z końcem XVIII wieku.

Korpus instrumentu stanowiła drewniana, lekko koniczna (rozszerzająca się), prosta rura z otworami palcowymi, zakończona stożkowatą czarą głosową. Górna część jest zaopatrzona w metalową rurkę, zakończoną podwójnym stroikiem. Instrument ten dotarł do Europy z Azji we wczesnym średniowieczu jako szałamaja dyszkantowa. W XV–XVIII wieku budowano pomorty różnej wielkości. Największy z nich, pomort kontrabasowy, zwany też bombardone, miał długość ok. 3 metrów i był składany z dwóch części.

Szałamaja
Dawny instrument dęty drewniany z grupy aerofonów stroikowych, ze stroikiem podwójnym; podobny do oboju. Powstał ok. XIII wieku we Francji. Używany od średniowiecza do XVIII wieku. Była to piszczałka z bocznymi otworami i podwójnym stroikiem. W Europie znana od wczesnego średniowiecza w różnych odmianach i wielkościach (np. pomort). Ok. połowy XVII wieku wykształcił się z niej obój, który wyparł ją w XVIII wieku. Szałamaje dały również początek rozwojowi klarnetu.

Krumhorn
Instrument muzyczny, najstarszy europejski aerofon stroikowy, posiadający komorę stroikową. Był to rodzaj oboju, o cylindrycznym kanale zakrzywionym przy końcu. Brzmienie instrumentu odznaczało się łagodniejszą i ciemniejszą barwą niż dźwięk oboju. Dlatego Francuzi przekształcili nazwę instrumentu na cromorne (cor — róg, morne — żałobny). Stroik w tym instrumencie ukryty był w specjalnej komorze, nakładanej na otwór wlotowy piszczałki i funkcjonującej jak zbiornik powietrza. Instrumentalista nie miał więc bezpośredniego kontaktu ze stroikiem.
Pierwszym śladem istnienia krumhornu jest wzmianka z 1489 roku, w której tą nazwą określa się jeden z rejestrów drezdeńskich organów. Dość niezwykła historia krumhornu dobiega końca we Francji. Najznamienitsi konstruktorzy współzawodniczyli w sztuce jego budowy. Nie był to już jednak ów smukły, delikatny instrument, o miękkim i aksamitnym brzmieniu, lecz ciężki, pokryty skórą i przeznaczony do muzykowania na wolnym powietrzu.

Bucina
Instrument dęty w kształcie mocno zakrzywionego rogu, używany przez starożytnych Rzymian. Wykonany najczęściej z brązu, z reguły wykorzystywany jako wojskowy lub pasterski instrument sygnałowy. Nazwa pochodzić miała od spiralnie skręconej muszli zwanej buccinum, będącej jego pierwowzorem i zapewne najwcześniejszą postacią.