Rękopisy i Starodruki

Ekspozycja dzieł sztuki i pamiątek narodowych oraz pracownie konserwatorskie

Re: Starodruki (Zabytki Piśmiennictwa Polskiego)

Postprzez Henryk Horoch » 02 sie 2011, 20:17

O chlebowym stole

Wiersz autorstwa Przecława Słoty z Gosławic herbu Jelita, szlachcic z ziemi łęczyckiej, podstarościego poznańskiego. Powstał około roku 1400. Jest najstarszym znanym utworem świeckim w języku polskim. Utwór jest znany również jako: wiersz Słoty O zachowaniu się przy stole.
Najstarsza znana kopia utworu została sporządzona ok. roku 1415. Utwór liczy 114 wersów, z których połowa to ośmiozgłoskowce. Tematycznie wiąże się z kulturą dworsko-rycerską; jest literackim świadectwem przejmowania przez polskie dwory możnowładcze obyczajowości feudalnej Zachodu. Wiersz zawiera wskazówki co do kultury biesiadnej oraz głosi cześć kobiety.
Autor wykorzystując antywzorzec formułuje wypowiedź tak, aby odbiorca sam się zorientował, jakie zachowanie uważane jest za niewłaściwe. Tym samym wyjaśnia podstawowe zasady kultury spożywania posiłków. Z utworu wynika, że na średniowiecznej uczcie nie należało objadać się, wyszukiwać dla siebie jak najlepszych kąsków, brać zbyt dużych kawałków, wypluwać resztek jedzenia do misy czy brać do ust tego co z nich wypadło. Etykieta nakazywała siedzieć na wyznaczonym miejscu, umyć palce nim sięgnie się po jedzenie, wycierać usta, nie mówić z pełnymi ustami, zabawiać damy i podsuwać im półmiski z co lepszymi sztukami jadła.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Starodruki (Zabytki Piśmiennictwa Polskiego)

Postprzez Henryk Horoch » 03 sie 2011, 11:44

Jezus Chrystus, Bog Człowiek, mądrość Oćca swego

Najstarsza znana polska pieśń pasyjna, pochodząca prawdopodobnie z XIV wieku. Utwór jest anonimowy. Język pieśni wskazywać może, że powstała ona na Mazowszu.
Pieśń stanowi stosunkowo wierny przekład popularnych łacińskich godzinek, zaczynających się od słów Patris sapientia, veritas divina Iesus Christus captus est hora matutina i zatytułowanych Horae canonicae Salvatoris (pl. Godzinki o Męce Pańskiej). Tego typu utwory stanowiły skróty (tzw. officia parva) nabożeństw brewiarzowych, przeznaczone dla osób świeckich lub niewyświęconych zakonników. Zarówno w Horae cannonicae Salvatoris jak i jego polskim przekładzie, kolejne strofy odpowiadają kolejnym godzinom kanonicznym z brewiarza, którym z kolei przyporządkowane są do rozpamiętywania odpowiednie etapy męki Jezusa:
- jutrzni odpowiada pojmanie w ogrodzie Getsemani
- pryma łączy się z sądem u Piłata
- tercja z biczowaniem
- seksta – drogą krzyżową
- nona – śmiercią przez ukrzyżowanie
- nieszpory – zdjęciem z krzyża
- kompleta – ze złożeniem Jezusa do grobu.

Porządek ten buduje narrację siedmiu pierwszych strof pieśni; dwie ostatnie strofy poświęcone są natomiast prośbom wiernych o szczęście doczesne i wieczne.

Utwór składa się z dziewięciu czterowersowych strof, rymowanych parzyście (aabb) i napisanych trzynastozgłoskowcem (7+6).
Pieśń datowana jest na XIV wiek. Do czasów obecnych zachowały się cztery średniowieczne redakcje rękopiśmienne pieśni. Najstarszy z rękopisów, datowany na ok. 1420 rok.

Obrazek
Rękopis pieśni z ok. 1453 roku
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Starodruki (Zabytki Piśmiennictwa Polskiego)

Postprzez Henryk Horoch » 04 sie 2011, 15:20

Rozmyślanie przemyskie (właśc. Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa)

Polski średniowieczny utwór apokryficzny, datowany na połowę XV wieku, opisujący życie Jezusa, Marii i Józefa. Do dziś zachował się jedynie pochodzący z ok. 1500 roku anonimowy odpis oryginalnych Rozmyślań przemyskich. Liczy on 426 kart (852 strony), brakuje w nim początku, zakończenia i kilku kart środkowych utworu. Trudno określić dokładnie, ile spośród rozdziałów zaginęło. Nazwa tekstu pochodzi od greckokatolickiej kapituły w Przemyślu, gdzie przechowywana była kopia rękopisu pochodząca z początków XVI wieku.
Utwór podzielony jest na trzy księgi, z których każda podzielona jest na rozdziały nazywane czcieniami. Zachowane księgi są nierówne – pierwsza zawiera 33 czcienia, druga – 111, a trzecia – 405 czcień. Utwór zawiera wiele wydarzeń cudownych, pojawiają się w nim liczne postacie nadprzyrodzone (aniołowie, Szatan i in.), prorocze sny i znaki zapowiadające niezwykłe wydarzenia. W jednym z prologów anonimowy autor zaznacza, że chociaż wielu z opisanych przez niego wydarzeń nie można znaleźć w Biblii, to jednak są one, równie jak ona, prawdziwe.
- Księga pierwsza opowiada życie Marii od zwiastowania jej narodzin i jej niepokalanego poczęcia, poprzez dzieciństwo i wychowanie w świątyni, aż do małżeństwa z Józefem. Według Rozmyślania... małżeństwo to było wynikiem wstawiennictwa bożego – Maria jako dziewczyna zdecydowała się ślubować czystość, z jednym wyjątkiem – jej mężem mógł zostać tylko młodzieniec, który wszedłby do świątyni mając rózgę, rózga ta miała zakwitnąć, a na jej gałęziach osiąść miał gołąbek. Cud ten spełnił się dla Józefa, który dzięki temu został mężem Marii. Małżonkowie obiecali jednak zachować czystość po ślubie.
- Księga druga opowiada o Zwiastowaniu, narodzinach i dzieciństwie Jezusa, a także o czynionych przez niego w tym okresie cudach (m.in. ożywienie glinianych ptaszków, które miały zostać rozbite, sklejenie zniszczonego dzbana, wskrzeszenie zabitego podczas zabawy dziecka, powieszenie naczynia z wodą na promieniu słonecznym).
- Księga trzecia zarysowuje działalność publiczną Jezusa, jego nauki i cuda, w większości zgodne z tym, jak zostały one przedstawione w czterech Ewangeliach. Zachowana część Rozmyślania... kończy się po pojmaniu Jezusa i jego rozmowie z Piłatem.

Obrazek
Strona tytułowa
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Starodruki (Zabytki Piśmiennictwa Polskiego)

Postprzez Henryk Horoch » 04 sie 2011, 15:26

Cyzjojan Płocki
Najstarszy znany cyzjojan w języku polskim, zachowany w rękopisie z początku XV wieku. Został dopisany do kodeksu zawierającego traktaty teologiczne, prawnicze i medyczne na karcie 332 verso i 333 recto.
Autor tego cyzjojana jest anonimowy, prawdopodobnie spisał go z pamięci kopista kodeksu. W tekście, poza treściami o charakterze religijnym (wymienienie faktów dotyczących świąt kościelnych, np. w wersie 2 – Pawła był Bog nawrocił) znalazły się informacje praktyczne związane z uprawą ziemi, np. Domienik chce siec (5 sierpnia, data rozpoczęcia ścinania zboża). Występują rymy wewnętrzne, nieregularne. Zastosowano niewiele środków poetyckich: jedynie epitety i zdrobnienia. Tekst cyzjojana przekazuje kilka wyrażeń o charakterze przysłowiowym. Ponieważ dla kopisty najważniejsze było zachowanie ścisłej liczby sylab (odpowiadającej liczbie dni w danym miesiącu), stąd granice wersów wypadają zazwyczaj w środku zwrotu lub wyrażenia (np. gonić wilka / Drzeć łyka, w. 10-11).

Obrazek
Karta 332 verso kodeksu z początkiem cyzjojana płockiego
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Starodruki (Zabytki Piśmiennictwa Polskiego)

Postprzez Henryk Horoch » 05 sie 2011, 13:02

Breve regnum erigitur
Najstarsza znana piosenka żakowska powstała w języku łacińskim wśród uczniów krakowskich. Została ona zapisana wraz z notacją muzyczną na karcie 181 verso rękopisu przez nieznanego kopistę w XV wieku.
Utwór opowiada o zwyczaju panującym wśród XV-wiecznych żaków krakowskich, którzy corocznie, w dniach 15–22 października, porzucali obowiązki, aby oddawać się hucznej zabawie. Dochodziło wówczas do odwrócenia hierarchii społecznej – uczniowie przejmowali władzę w szkole, wybierając między sobą króla i dwór. Następnie zabawa przenosiła się na ulice, przejmowano we władanie miasto. Zwyczaj ten był znany także i w innych państwach średniowiecznej Europy (w Niemczech, Czechach, a przede wszystkim we Francji – jako kontynuacja rzymskich saturnaliów).
W łacińskim tekście piosenki żaków krakowskich charakterystyczny jest żal i zaduma nad faktem, że zabawa ta nie będzie trwać wiecznie. W pierwszej zwrotce występuje nawiązanie do motywu obracającego się koła bogini Fortuny: Sublimatum deprimitur / Et depressum elabitur / Transmutato tempore, co dosłownie oznacza: W zmieniającym się czasie to, co wyniosłe, jest strącane w dół, a to, co nisko położone, doznaje wyniesienia w górę. Utwór zbudowany jest z pięciu strof czterowersowych.

Obrazek
Fragment rękopisu Breve regnum wraz z notacją muzyczną
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Starodruki (Zabytki Piśmiennictwa Polskiego)

Postprzez Henryk Horoch » 05 sie 2011, 13:08

Biblia królowej Zofii (Biblia Szarospotacka)
Najstarsza zachowana próba przetłumaczenia Starego Testamentu na język polski. Została wykonana na zlecenie żony Władysława Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej. Przekład ukończony został w latach 1453-1455. Jednym z autorów tłumaczenia był kapelan królowej Andrzej z Jaszowic.
Przekładu dokonano w oparciu o wcześniejsze przekłady czeskie. Biblia nie została ukończona – uzupełnienia iluminacji pojawiały się jeszcze w XVI wieku.

Obrazek
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Rękopisy i Starodruki

Postprzez Jakob Iwan Wereszczyński-Bagrat » 05 mar 2015, 17:53

Kazania świętokrzyskie
Polskie średniowieczne kazania, pochodzące prawdopodobnie z końca XIII lub z XIV wieku, uznawane za najstarszy dokument prozatorski stworzony w języku polskim. Zostały one odnalezione przez Aleksandra Brücknera w oprawie kodeksu, zawierającego Dzieje Apostolskie i Apokalipsę. Ich nazwa została utworzona przez badacza od prawdopodobnego miejsca ich pochodzenia (księga, w której się przechowały, była wcześniej własnością biblioteki klasztoru Benedyktynów na Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich). Zabytek składa się z jednego całego kazania i fragmentów pięciu innych kazań.
Zachowane paski pergaminowe zawierają: całość Kazania na dzień św. Katarzyny (25 listopada) i urywki Kazania na dzień świętego Michała (29 września), Kazania na dzień św. Mikołaja (6 grudnia), Kazania na dzień Bożego Narodzenia (24 grudnia), Kazania na święto Trzech Króli (6 stycznia) oraz Kazania na dzień Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny (2 lutego). Każdemu ze świąt przyporządkowane jest w kazaniach zagadnienie teologiczne – Kazanie na dzień św. Michała zawiera rozważania o angelologii (w tym omówienie funkcji spełnianych przez anioły), Kazanie na dzień św. Katarzyny skonstruowane jest wokół kontrastu pomiędzy grzechem a świętością (omawia cztery grupy grzeszników: siedzących, leżących, śpiących i umarłych, oraz zestawia je z odpowiednimi fragmentami z żywota świętej), Boże Narodzenie dostarcza pretekstu do rozważań o Wcieleniu Pańskim, a dzień Trzech Króli – o Epifanii (przedstawienie trzech magów jako symboli działań człowieka wobec Boga oraz zestawienie trzech królów ziemskich z Jezusem, królem wiecznym).

Obrazek
Jakub Wereszczyński-Bagrat

książę Abachazji


Obrazek

Obrazek



Avatar użytkownika
Miecznik
Miecznik
 
Posty: 1804
Dołączył(a): 13 gru 2014, 19:55
Lokalizacja: Wereszczyn, Korona Królestwa Polskiego
Medale: 9
Order Virtuti Militari II (1) Order Zasługi RON VI (1) Krzyż Monarchii II (1)
Krzyż Zasługi dla Kultury II (1) Krzyż Zasługi dla Kultury III (1) Amarantowa Wstążka (1)
Gwiazda Ukrainy (1) Gwiazda Inflant (1) Gwiazda Mołdawii (1)
Godności Kancelaryjne: Podkanclerzy
Stopień: Rotmistrz
Wykształcenie: Szkoła Rycerska

Poprzednia strona

kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Muzeum Narodowe

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 2 gości

cron