KSW o Sejmie Walnym

[Sebastian von Tauer]

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia XXIX miesiąca X anno MMXX
o Sejmie Walnym

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Seym Walny obradujący, podług niniejszej konstytucyi uważany być ma jako głos całego narodu, będąc składem ufności powszechnej, i moc dawania prawa posiada.

II.
Seym, czyli stany zgromadzone, z trzech stanów sejmujących się składa: izby poselskiej, izby senatorskiej i króla.

III.
Izba poselska z ogółu stanu szlacheckiego, koronnego i litewskiego, składać się będzie.

IV.
Izba senatorska z Kanclerza Wielkiego, Hetmana Wielkiego oraz Podskarbiego Wielkiego ma się składać.

V.
W skład Izby Poselskiej mogą także wejść burmistrzowie Miast Królewskich, tym jednak przysługuje wyłącznie głos doradczy.

VI.
Seym w swym zwyczaju obradować ma wspólnie. Tedy obradami kierować ma prawo Król, a jeśliby to niemożliwym było, prezydencyję powierza Król jawnie wpierw Kanclerzowi Wielkiemu, a jeśli i on zawód sprawi, potem Podskarbiemu Wielkiemu, a potem Hetmanowi Wielkiemu. Następnym do przewodzenia obradom dopuszczony przez Króla ma zostać najstarszy szlachcic, to jest ten, który najdawniej konwokację królewską otrzymał. Jednakowoż izba senatorska pod zamknięciem w przypadkach uzasadnionych naradzać się może, pod takoż prezydencyją Króla lub senatora przez Niego naznaczonego.

VII.
Seym ordynaryjny obradować ma co sześć miesięcy, tak długo, jak potrzeba. Zwołany ma być przez Króla w najkrótszym możliwym czasie zaraz po zakończeniu elekcji lub przeprowadzeniu koronacji. Na obradach Król wpierw zgłaszanie projektów uchwał, konstytucyj czy innych wniosków zarządza. Gotowy Seym w potrzebach nagłych zwołany, extraordynaryjnym zwać się będzie, stanowić ma o tej tylko materyi, do której zwołanym będzie, chybaby wyraził naród szlachecki wolę o rzeczach jeszcze inszych stanowienia.

VIII.
A na obradach seymowych zasada jednomyślności ma być zachowana. Do zgody pro publico bono posłowie i senatorowie dążyć mają. Jednakowoż zasady liberum veto oraz sisto activitatem, które ze zwyczajów szlacheckich moc swą czerpią, uznajemy jako gwarancyję naszej wolności. Mocy swej nie mają one jednak dla uchwalania traktatów czy innych aktów dyplomatycznych oraz w obsadzaniu urzędów.

IX.
A jeśliby poseł albo li też senator wczas głosowania nad konstytucyją zgłosił veto, nieważną się ją czyni. Jednakowoż gdyby konstytucyja owa regulowała sprawy najistotniejsze, jako zmiany ustroju ingerujące w seym, senat lubo osobę Króla, za wolą narodu konfederacyję się zwołuje, w czasie której przyjęcie tudzież oddalenie veta zostanie ustalone przez stany skonfederowane wolą większości. Konfederacyja taka jeno raz na sześć miesięcy zwołana być może.

X.
A jeśliby zaś poseł albo li też senator wczas głosowania zgłosił sisto, toż głosowanie wstrzymuje się, wznawia zasię obradowanie nad konstytucyją w materyach jakieby sisto zgłaszającego frapowały. A jeśliby w terminie wonczas przez przewodzącego seymowi wyznaczonym uznano iż konstytucyja zmian wymaga, po przedstawieniu nowego projektu głosowanie dotychczasowe anuluje się i przeprowadza nowe, za konstytucyją w starej a nowej wersji, lubo przeciwko niej. A jeśliby o zmianach nijakich decyzji nie podjęto, przerwane głosowanie wznawia się, przyznając jednak posłom i senatorom prawo do zmiany raz postawionego głosu.

XI.
A to postanawiamy, że w obradach sejmu i głosowaniach uczestniczyć mogą tylko ci szlachcice, którzy na początku sejmu, w czasie na to wyznaczonym, stawili się na niego.

XII.
W wyjątkowych wypadkach osoba przewodnicząca obradom ma prawo dopuścić do obrad osobę, która spóźniła się na sejm, to jednak warujemy, że osoba taka brać udziału nie może w najbliższym głosowaniu (jeśli dopuszczona do obrad została w jego trakcie lub w trakcie debaty poprzedzającej dane głosowanie).

XIII.
Uchwaloną konstytucyję król podpisać i pieczęcią swą naznaczyć musi.

XIV.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.

/—/ Sebastian January II
Król Polski a Wielki Xiążę Litewski

y lud slachecki

[Sebastian von Tauer]

Powyższy tekst jest tekstem ujednoliconym. Poniżej publikuje się tekst pierwotny, a jeszcze pod nim stosowne poprawki do konstytucji:

KONSTYTVCYJA SEYMOWA Z DNIA MIESIĄCA ANNO DOMINI MMXX
O Sejmie Walnym

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I
Seym Walny obradujący, podług niniejszej konstytucyj uważany być ma, jako głos całego narodu, będąc składem ufności powszechnej i moc dawania prawa posiada.

II
Seym, czyli stany zgromadzone, z trzech stanów sejmujących się składa: izby poselskiej, izby senatorskiej i króla.

III
Izba poselska z ogółu stanu szlacheckiego koronnego i litewskiego skład się będzie.


IV
Izba senatorska z Kanclerza Wielkiego, Hetmana Wielkiego oraz Podskarbiego Wielkiego ma się składać

V
W skład Izby Poselskiej mogą także wejść burmistrzowie Miast Królewskich, tym jednak przysługuje wyłącznie głos doradczy.

V
Seym w swym zwyczaju obradować ma wspólnie. Tedy obradami kierować ma prawo Król, a jeśliby to niemożliwym było, prezydencyję powierza Król jawnie wpierw Kanclerzowi Wielkiemu, a jeśli i on zawód sprawi, potem Podskarbiemu Wielkiemu, a potem Hetmanowi Wielkiemu. Następnym do przewodzenia obradom dopuszczony przez Króla ma zostać najstarszy szlachcic, to jest ten, który najdawniej konwokację królewską otrzymał. Jednakowoż izba senatorska pod zamknięciem w przypadkach uzasadnionych naradzać się może, pod takoż prezydencyją Króla lub senatora przez Niego naznaczonego.

VI
Seym ordynaryjny obradować ma co sześć miesięcy tak długo, jak potrzeba. Zwołany ma być przez Króla w najkrótszym możliwym czasie zaraz po zakończeniu elekcji lub przeprowadzeniu koronacji. Na obradach Król wpierw zgłaszanie projektów uchwał, konstytucyj czy innych wniosków zarządza. Gotowy Seym w potrzebach nagłych zwołany, extraordynaryjnym zwać się będzie, stanowić ma o tej tylko materyi, do której zwołanym będzie.

VII
A na obradach seymowych zasada jednomyślności ma być zachowana. Do zgody pro publico bono posłowie i senatorowie dążyć mają. Jednakowoż zasadę liberum veto, która ze zwyczajów szlacheckich moc swą czerpie, uznajemy jako gwarancyję naszej wolności. Mocy swej nie ma ona jednak dla uchwalania traktatów, czy innych aktów dyplomatycznych oraz w obsadzaniu urzędów.

VIII
A jeśliby poseł albo li też senator veto zgłosił, konstytucyję nieważną się czyni. Jednakowoż gdyby konstytucyja owa istotne sprawy regulowała, konfederacyję się zwołuje w czasie której zostanie to ustalone przez stany skonfederowane wolą większości. Konfederacyja taka jeno raz na sześć miesięcy zwołana być może.

IX
Uchwaloną konstytucyję król podpisać i pieczęcią swą naznaczyć musi.

X
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.



Sebastian january II
wraz z całym ludem szlacheckim

[Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz]

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia XXIX miesiąca XII anno Domini MMXXI
zmieniająca Konstytucyę o Seymie Walnym

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Dodać artykuł XI. o brzmieniu:
„A to postanawiamy, że w obradach sejmu i głosowaniach uczestniczyć mogą tylko ci szlachcice, którzy na początku sejmu, w czasie na to wyznaczonym, stawili się na niego.”

II.
Dodać artykuł XII o brzmieniu:
„W wyjątkowych wypadkach osoba przewodnicząca obradom ma prawo dopuścić do obrad osobę, która spóźniła się na sejm, to jednak warujemy, że osoba taka brać udziału nie może w najbliższym głosowaniu (jeśli dopuszczona do obrad została w jego trakcie lub w trakcie debaty poprzedzającej dane głosowanie).”

III.
Następne artykuły numeruje się kolejno.

IV.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.

Król Polski a Wielki Xiążę Litewski


/—/ Sebastian xiążę von Tauer
Kanclerz Wielki

/—/ Samuel xiążę Radziwiłł
Hetman Wielki

/—/ Maurycy Orański
Podskarbi Wielki

/—/ Wilhelm Orański
Podkanclerzy Wielki

/—/ Aleksander Trzaska-Chojnacki
Cześnik mazowiecki

/—/ Michał Jerzy Potocki
Cześnik podolski

/—/ Katarzyna Radziwiłłówna
Wojski brzesko-kujawski