KSW o Trybunale Głównym

[Sebastian von Tauer]

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia XXIII miesiąca XI anno MMXX
o Trybunale Głównym

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Dla zachowania przezpieczności w Ojczyźnie naszej władzę sądową wyodrębnić i uregulować postanawiamy.

II.
Postanawiamy zatem, iż Trybunał: (1) sądy nad ziemiaństwem, a takoż duchowieństwem (w sprawach świeckich) sprawować będzie; (2) oficjalną interpretację prawa i przepisów Rzeczypospolitej wydawać będzie; (3) nad wykonywaniem testamentów czuwać będzie.

III.
Na czas rozprawy, po złożeniu pozwu do Trybunału, król ma obowiązek wybrać spośród szlacheckiej braci deputata, który pełnić ma w sprawie funkcje sędziego, lubo dwu deputatów, jeśliby rozprawa tyczyć się miała spraw wykładni prawa, seymu, lubo senatu. W tem przypadku wyrok ma zapaść jednomyślnie. Jeśliby deputaci nie byli jednomyślni co do wykładni prawa i zwyczaju, opinia uczonych w prawie zasięgnięta będzie przez deputatów, a jeśli niemożliwym to będzie – zdanie braci szlacheckiej na Seymie zebranej rozstrzygnie.

IV.
Deputat powinien nie być związany więzami krwi z żadną ze stron. Jeśli by zaś się okazało, że król dokonał wyboru stronniczego, lub też byłyby podejrzenia co do stronniczości deputata, dowolna ze stron procesu wnioskować może o wyznaczenie nowego deputata przez króla. Jeśli i on by się stronniczy okazał i któraś ze stron wniosek by odpowiedni złożyła, najbliższy sejm ma wybrać dwóch nowych deputatów do rozpatrzenia sprawy.

V.
Deputaci owi za swe czynności nijakiej pensyi nie pobierają i inkszych dóbr takoż nie otrzymują, jeno honor mają z zaufania braci szlacheckiej płynący.

VI.
To jednak warujemy, że deputatem w sprawach, w których jedna ze stron jest szlachcicem, musi też być nobilitowany.

VII.
Każdy szlachcic, mieszczanin i duchowny ma prawo złożyć pozew przed Trybunałem w obronie swoich praw, posiadania, wolności i godności.

VIII.
Każdy szlachcic, mieszczanin i duchowny przeto ma prawo do sprawiedliwego i bezstronnego procesu przed Trybunałem.

IX.
Wyroki Trybunału, dla zdobycia mocy prawnej i ważności, podlegają publikacji w Spisie Wyroków, to jest jednym z poddziałów Trybunału.

X.
Każdy szlachcic, duchowny i mieszczanin ma prawo wystąpić do Trybunału z wnioskiem o udzielenie oficjalnej wykładni prawa panującego w Rzeczypospolitej.

XI.
Oficjalnej wykładni prawa udziela deputaci w czasie, który nie przekracza dwóch niedziel.

XII.
Do czasu wydania oficjalnej wykładni, Seym lub inny organ władzy nie może procedować nad materią, której dotyczyć ma wykładania. Seym w tym czasie może przejść do innego punktu obrad lub zawiesić obrady.

XIII.
Od wyroku Trybunału przysługuje odwołanie, które złożyć może strona w ciągu siedmiu dni od wydania wyroku. Instytucją odwoławczą jest seym walny, któren ma na najbliższym zebraniu poddać sprawę pod głosowanie i wolą większości ostatecznie ją rozwiązać. Orzeczenia seymu walnego są ostateczne.

XIV.
Od orzeczeń dotyczących interpretacji prawa nie przysługuje odwołanie.

XV.
Każdy ma prawo przekazać posiadane mienie dowolnej osobie zamieszkującej Rzeczpospolitą. Jeżeli zaś obdarowany nie jest szlachcicem, ma trzy tygodnie czasu, aby się nim stać, w przeciwnym razie majątek przechodzi na rzecz państwa.

XVI.
Testament, jako oświadczenie woli, podlega publikacji w specjalnym dziale w Trybunale Głównym.

XVII.
Trybunał czuwa nad wykonaniem ostatniej woli i testamentu opublikowanego we wspomnianym dziale.

XVIII.
Konstytucję tę Seym Walny wpierw uchwali, a pieczęć królewska mocy jej nada.

/—/ Jan V
Król Polski a Wielki Xiążę Litewski

/—/ Xiążę Sebastian von Tauer
Wojewoda inowrocławski

/—/ Xiążę Henryk Mikołaj Hrychowicz
Xiążę na Haliczu

/—/ Xiążę Adriano Vittorino
Xiążę na Urbino

/—/ Michał Jerzy Potocki
Kanclerz Wielki

/—/ Aleksander Trzaska-Chojnacki
Hetman Wielki

/—/ Maurycy Orański
Podskarbi Wielki

/—/ Taddeo von Hippogriff-Piccolomini
Herold Wielki

/—/ Samuel Radziwiłł
Wojewoda miński

/—/ Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz
Cześnik wileński

/—/ Józef Wilhelm Potocki
Wojski łęczycki

/—/ Hubert Szablarczyk-Hrychowicz
Wojski wołyński

/—/ Karolina Potocka

[Sebastian von Tauer]

Powyższy tekst jest tekstem ujednoliconym. Poniżej publikuje się tekst pierwotny, a jeszcze pod nim stosowne poprawki do konstytucji:

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
O Trybunale Głównym

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Dla zachowania przezpieczności w Ojczyźnie naszej władzę sądową wyodrębnić i uregulować postanawiamy.

II.
Postanawiamy zatem, iż Trybunał: (1) sądy nad ziemiaństwem, a takoż duchowieństwem (w sprawach świeckich) sprawować będzie; (2) oficjalną interpretację prawa i przepisów Rzeczypospolitej wydawać będzie; (3) nad wykonywaniem testamentów czuwać będzie.

III.
Na czas rozprawy, po złożeniu pozwu do Trybunału, król ma obowiązek wybrać spośród szlacheckiej braci deputata, który pełnić ma w sprawie funkcje sędziego. Powinien on nie być związany więzami krwi z żadną ze stron. Jeśli by zaś się okazało, że król dokonał wyboru stronniczego, lub też byłyby podejrzenia co do stronniczości deputata, dowolna ze stron procesu wnioskować może o wyznaczenie nowego deputata przez króla. Jeśli i on by się stronniczy okazał i któraś ze stron wniosek by odpowiedni złożyła, najbliższy sejm ma wybrać dwóch nowych deputatów do rozpatrzenia sprawy. Deputaci owi za swe czynności nijakiej pensyi nie pobierają i inkszych dóbr takoż nie otrzymują, jeno honor mają z zaufania braci szlacheckiej płynący.

IV.
To jednak warujemy, że deputatem w sprawach, w których jedna ze stron jest szlachcicem, musi też być nobilitowany.

V.
Każdy szlachcic, mieszczanin i duchowny ma prawo złożyć pozew przed Trybunałem w obronie swoich praw, posiadania, wolności i godności.

VI.
Każdy szlachcic, mieszczanin i duchowny przeto ma prawo do sprawiedliwego i bezstronnego procesu przed Trybunałem.

VII.
Wyroki Trybunału, dla zdobycia mocy prawnej i ważności, podlegają publikacji w Spisie Wyroków, to jest jednym z poddziałów Trybunału.

VIII
Każdy szlachcic, duchowny i mieszczanin ma prawo wystąpić do Trybunału z wnioskiem o udzielenie oficjalnej wykładni prawa panującego w Rzeczypospolitej.

IX.
Oficjalnej wykładni prawa udziela deputat w czasie, który nie przekracza dwóch niedziel.

X.
Do czasu wydania oficjalnej wykładni, Seym lub inny organ władzy nie może procedować nad materią, której dotyczyć ma wykładania. Seym w tym czasie może przejść do innego punktu obrad lub zawiesić obrady.

XI.
Wykładnia udzielona przez deputata jest ostateczną, oficjalną i wiążącą dla wszystkich urzędników i całego narodu szlacheckiego interpretacją prawa oraz nie podlega odwołaniu.

XII
Każdy ma prawo przekazać posiadane mienie dowolnej osobie zamieszkującej Rzeczpospolitą.

XIII.
Testament, jako oświadczenie woli, podlega publikacji w specjalnym dziale w Trybunale Głównym.

XIV.
Trybunał czuwa nad wykonaniem ostatniej woli i testamentu opublikowanego we wspomnianym dziale.

XV.
Konstytucję tę Seym Walny wpierw uchwali, a pieczęć królewska mocy jej nada.



Sebastian January II
wraz z całym ludem szlacheckim