Rzeczpospolita Obojga Narodów

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia XXII miesiąca XII anno MMXX
o woyskach państwowych

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Wojska Rzeczypospolitej składają się z Wojsk Kwarcianych, to jest Komputu Koronnego i Komputu Litewskiego, a takoż z Floty Wojennej, Wojsk Zaporoskich i Wojsk Kolonialnych. Zaciągu do nich Hetman dokonuje na podstawie królewskiego glejtu. Takoż i seym władny jest w razie potrzeby zgodę na zaciąg wydać, lubo rozpuszczenie części oddziałów nakazać.

II.
Szczególnym rodzajem wojska jest pospolite ruszenie, którego zasady zwoływania i organizacji reguluje odpowiednia Konstytucja sejmowa.

III.
Służyć w stopniu oficerskim i generalskim w wojsku może jeno szlachta. Wyjątkiem od tej zasady są Wojska Kolonialne oraz Wojska Zaporoskie, w których mieszczanie mogą dosłużyć się stopni oficerskich.

IV.
Zwierzchnikiem wojsk Rzeczypospolitej jest Hetman Wielki, wyznaczany przez Króla.

V.
Mając na uwadze wszelakie wydarzenia, które mogą sprawić, iże żołnierz nie mógł będzie pełnić służby czynnej w wojskach, postanawiamy o wprowadzeniu trzech kondycyj wojskowych:

1. Służba: są to żołnierze, którzy aktywnie pełnią funkcję w siłach zbrojnych. Do służby przyjmuje Hetman Wielki na wniosek zainteresowanego.
2. Zawieszeni w służbie: są to żołnierze, którzy z ważkich przyczyn (wybór na króla, przejściowy zły stan zdrowia) są zmuszeni do czasowego zaprzestania służby w siłach zbrojnych. O zawieszenie w służbie może wystąpić do Hetmana Wielkiego sam zainteresowany, jego bezpośredni przełożony lub Hetman Polny/Wielki Admirał/oficer mianowany na dowódcę Wojsk Kolonialnych lub Wojsk Zaporoskich. Zawiesić w służbie w ramach kary może także Hetman Wielki.
   Zawieszeni w służbie tracą na ten czas swój stopień wojskowy, są jednak cały czas żołnierzami. Mogą się oni powtórnie zgłosić do służby - w takim wypadku muszą oni udowodnić (prezentując stosowny rozkaz mianowania lub inny dokument) potwierdzający ostatnie posiadane stanowisko. Hetman Wielki jest zobowiązany przyjąć ich do służby i powierzyć stanowisko równorzędne do wcześniej zajmowanego, lub - jeśli nie jest w stanie tego uczynić - inne, które wyda mu się odpowiednie.
   To jednak stanowimy, że szeregowi żołnierze, oficerowie oraz generałowie muszą być przyjęci do służby w tym samym korpusie osobowym (to jest szeregowych, oficerów lub generałów) w którym ostatnio służyli.
3. Poza służbą: są to osoby niepełniące posługi wojskowej w Rzeczypospolitej. Poza służbą mogą pozostawać osoby, które nigdy nie wstąpiły w szeregi wojsk Rzeczypospolitej lub które z jakichś przyczyn je opuściły na stałe. O przeniesieniu poza służbę może wystąpić do Hetmana Wielkiego sam zainteresowany, jego bezpośredni przełożony lub Hetman Polny/Wielki Admirał/oficer mianowany na dowódcę Wojsk Kolonialnych lub Wojsk Zaporoskich, o zastosowaniu takiego środka może tkże postanowić sam Hetman Wielki. Aby wniosek taki został pozytywnie rozpatrzony, osoba, wobec której zostaje on wysunięty, musi dopuścić się rażących zaniedbań lub naruszeń prawa lub zwyczajów, niesubordynacji lub być od dłuższego czasu nieaktywna. Poza służbę są także wydalane osoby, które z jakichś przyczyn stracą szlachectwo lub możliwość zamieszkiwania w Rzeczypospolitej.
   Jeśli osoba pozostająca poza służbą chce zostać przyjęta do służby, może to nastąpić, pod warunkiem, że jej wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony - dajemy tym samym Hetmanowi Wielkiemu prawo do odmowy wyrażenia zgody na przyjęcie do służby. Osoba taka zaczyna służbę w stopniu pocztowego lub marynarza.

VI.
W Wojskach Kwarcianych, Zaporoskich i Kolonialnych obowiązują następujące stopnie:

0. Hetman Wielki - Dowódca Naczelny Wojsk Rzeczypospolitej
•••
1. Hetman Polny Koronny i Hetman Polny Litewski - jeden może być hetman polny litewski i jeden koronny. Ma on zwierzchność nad całym komputem trzymać.
2. Strażnik Wielki - może on dywizją komenderować lub kilkoma dywizjami.
3. Strażnik Polny
4. Regimentarz - ma on nad dywizją zwierzchność trzymać.
•••
5. Pułkownik - dowódca pułku.
6. Rotmistrz - ma on być chorągwi dowódcą albo zastępcą dowódcy pułku lubo nad pułkiem pieczę trzymać.
7. Porucznik - dowódca chorągwi.
8. Namiestnik - ma on być zastępcą dowódcy chorągwi lub sam jeden nad chorągwią pieczę trzymać.
•••
9. Chorąży - ma on sztandar chorągwi nosić.
10. Towarzysz - ma on nad żołnierzami pieczę trzymać i dowodzić 1-3 pocztowymi.
11. Pocztowy - jest on zwykłym żołnierzem.

VII.
Insze stopnie obowiązują w marynarce wojennej:

0. Hetman Wielki - Dowódca Naczelny Wojsk Rzeczypospolitej.
•••
1. Wielki Admirał - dowódca całej marynarki.
2. Admirał
3. Viceadmirał - dowódca floty.
4. Kontradmirał - zastępca dowódcy floty.
•••
5. Komodor - dowódca eskadry.
6. Nadkapitan
7. Kapitan - dowódca okrętu.
8. Oficer pokładowy - dowódca piechoty zaokrętowanej na okręcie.
•••
9. Bosman - ma on nad załogą okrętu pieczę trzymać.
10. Marynarz - ma on zwykłym załogantem być.
11. Chłopiec pokładowy - kandydat na marynarza, zatrudniony do wykonywania najprostszych prac.

VIII.
Dowódcami komputów koronnego i litewskiego są odpowiednio hetman wielki koronny i hetman polny litewski. Dowódcą Floty Rzeczypospolitej jest Wielki Admirał. Dowódcami Wojsk Zaporoskich i Wojsk Kolonialnych są oficerowie mianowani przez Hetmana Wielkiego.

IX.
Jeśliby kto przed tą reformą posiadał stopień, który nie znalazł się w powyższem zestawieniu, otrzymuje najniższy ze stopni obecnych w powyższem zestawieniu, wyższy od tego, który dotychczas posiadał.

X.
Stopnie nadaje Hetman wedle swego uznania, ale Król i seym wnioskować mogą do Hetmana o awans dla danego kawalera. Stopnie jeneralskie (Regimentarz, Strażnik Polny, Strażnik Wielki, Hetman Polny) i admiralskie (Wielki Admirał, Admirał, Wiceadmirał, Kontradmirał) nadaje jeno król, ale takoż seym może o to wnioskować.

XI.
Spod zwierzchnictwa Hetmana wyłączone zostają oddziały Gwardii Królewskiej, nad którymi czuwanie ma bezpośrednio Król. Tą zaś Gwardię stanowić mają 2 roty janczarów, 2 kompanie dragonii oraz Królewska Chorągiew Husarska. Koszta utrzymania tejże królewszczyznę krakowską obciążać będą.

XII.
Jednostki narodowego autoramentu, służące w siłach Rzeczypospolitej to:

1. Chorągiew Husarska,
2. Chorągiew Pancerna,
3. Chorągiew Petyhorska,
4. Chorągiew Jazdy Kozackiej,
5. Chorągiew Jazdy Tatarskiej,
6. Chorągiew Jazdy Wołoskej,
7. Rota Piechoty Polsko-Węgierskiej (Hajduków),
8. Sotnia Kozaków.

XIII.
Jednostki cudzoziemskiego autoramentu, służące w siłach Rzeczypospolitej to:

1. Kompania Dragonów,
2. Kompania Rajtarii,
3. Kompania Piechoty Starego Typu (niemiecka),
4. Kompania Piechoty Nowego Typu,
5. Bateria Artylerii Lekkiej,
6. Bateria Artylerii Ciężkiej.

XIV.
W czas wojny tworzone są z ochotników i pospolitego ruszenia:

1. Chorągiew Pospolitego Ruszenia,
2. Chorągiew Wolentarzy,
3. Rota Piechoty Ładnowej.

XV.
We Flocie Wojennej zaś mogą pływać następujące jednostki:

1. Wielki Galeon,
2. Galeon Wojenny,
3. Mały Galeon,
4. Fleuta,
5. Pinasa,
6. Galiota.

XVI.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.

/—/ Jan V
Król Polski a Wielki Xiążę Litewski

y lud slachecki

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
O Wojskach Państwowych

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Wojska Rzeczypospolitej składają się z Wojsk Kwarcianych, to jest Komputu Koronnego i Komputu Litewskiego, a takoż z Floty Wojennej, Wojsk Zaporoskich i Wojsk Kolonialnych. Zaciągu do nich Hetman dokonuje na podstawie królewskiego glejtu. Takoż i seym władny jest w razie potrzeby zgodę na zaciąg wydać, lubo rozpuszczenie części oddziałów nakazać.

II.
Szczególnym rodzajem wojska jest pospolite ruszenie, które Król a takoż i seym zwołać może. Na pospolite ruszenie każden szlachcic z powołanych pod broń ziem stanąć musi a wraz z oddziałami swemi prywatnemi, o czym mówi oddzielna konstytucja.

III.
Służyć w stopniu oficerskim i generalskim w wojsku może jeno szlachta. Wyjątkiem od tej zasady są Wojska Kolonialne oraz Wojska Zaporoskie, w których mieszczanie mogą dosłużyć się stopni oficerskich.

IV.
Zwierzchnikiem wojsk Rzeczypospolitej jest Hetman Wielki, wyznaczany przez króla.

IV.
W Wojskach Kwarcianych, Zaporoskich i Kolonialnych obowiązują następujące stopnie:
.....................................
0. Hetman Wielki
.....................................
1. Hetman Polny
2. Strażnik Wielki
3. Strażnik Polny
4. Regimentarz
.....................................
5. Pułkownik
6. Rotmistrz
7. Namiestnik
.....................................
8. Chorąży
9. Towarzysz
10. Pocztowy
.....................................

V.
Insze stopnie obowiązują w marynarce wojennej:
.....................................
0. Hetman Wielki
.....................................
1. Wielki Admirał
2. Admirał
3. Viceadmirał
4. Kontradmirał
.....................................
5. Komodor
6. Nadkapitan
7. Kapitan
.....................................
8. Bosman
9. Marynarz
10. Chłopiec pokładowy
.....................................

VII.
Stopnie nadaje Hetman wedle swego uznania, ale Król i seym wnioskować mogą do Hetmana o awans dla danego kawalera. Stopnie jeneralskie (Regimentarz, Strażnik Polny, Strażnik Wielki, Hetman Polny) i admiralskie (Wielki Admirał, Admirał, Wiceadmirał, Kontradmirał) nadaje jeno król, ale takoż seym może o to wnioskować.

VIII.
Spod zwierzchnictwa Hetmana wyłączone zostają oddziały Gwardii Królewskiej, nad którymi czuwanie ma bezpośrednio Król. Tą zaś Gwardię stanowić mają 2 roty janczarów, 2 kompanie dragonii oraz Królewska Chorągiew Husarska. Koszta utrzymania tejże królewszczyznę krakowską obciążać będą.

IX.
Jednostki narodowego autoramentu, służące w siłach Rzeczypospolitej to:
- Chorągiew Husarska,
- Chorągiew Pancerna,
- Chorągiew Petyhorska,
- Chorągiew Jazdy Kozackiej,
- Chorągiew Jazdy Tatarskiej,
- Chorągiew Jazdy Wołoskej,
- Rota Piechoty Polsko-Węgierskiej (Hajduków),
- Sotnia Kozaków.

X.
Jednostki cudzoziemskiego autoramentu, służące w siłach Rzeczypospolitej to:
Kompania Dragonów,
- Kompania Rajtarii,
- Kompania Piechoty Starego Typu (niemiecka),
- Kompania Piechoty Nowego Typu,
- Bateria Artylerii Lekkiej,
- Bateria Artylerii Ciężkiej.

XI.
W czas wojny tworzone są z ochotników i pospolitego ruszenia:
- Chorągiew Pospolitego Ruszenia,
- Chorągiew Wolentarzy,
- Rota Piechoty Ładnowej.

XII.
We Flocie Wojennej zaś mogą pływać następujące jednostki:
- Wielki Galeon,
- Galeon Wojenny,
- Mały Galeon,
- Fleuta,
- Pinasa,
- Galiota.

XIII.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.



Sebastian January II
wraz z całym ludem szlacheckim

I POPRAWKA
do Konstytucyi Seymowey o woyskach państwowych
z dnia XXI miesiąca II anno MMXXI

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Dodać punkt V o brzmieniu:
"Mając na uwadze wszelakie wydarzenia, które mogą sprawić, iże żołnierz nie mógł będzie pełnić służby czynnej w wojskach, postanawiamy o wprowadzeniu trzech kondycyj wojskowych:

1. Służba: są to żołnierze, którzy aktywnie pełnią funkcję w siłach zbrojnych. Do służby przyjmuje Hetman Wielki na wniosek zainteresowanego.
2. Zawieszeni w służbie: są to żołnierze, którzy z ważkich przyczyn (wybór na króla, przejściowy zły stan zdrowia) są zmuszeni do czasowego zaprzestania służby w siłach zbrojnych. O zawieszenie w służbie może wystąpić do Hetmana Wielkiego sam zainteresowany, jego bezpośredni przełożony lub Hetman Polny/Wielki Admirał/oficer mianowany na dowódcę Wojsk Kolonialnych lub Wojsk Zaporoskich. Zawiesić w służbie w ramach kary może także Hetman Wielki.
   Zawieszeni w służbie tracą na ten czas swój stopień wojskowy, są jednak cały czas żołnierzami. Mogą się oni powtórnie zgłosić do służby - w takim wypadku muszą oni udowodnić (prezentując stosowny rozkaz mianowania lub inny dokument) potwierdzający ostatnie posiadane stanowisko. Hetman Wielki jest zobowiązany przyjąć ich do służby i powierzyć stanowisko równorzędne do wcześniej zajmowanego, lub - jeśli nie jest w stanie tego uczynić - inne, które wyda mu się odpowiednie.
   To jednak stanowimy, że szeregowi żołnierze, oficerowie oraz generałowie muszą być przyjęci do służby w tym samym korpusie osobowym (to jest szeregowych, oficerów lub generałów) w którym ostatnio służyli.
3. Poza służbą: są to osoby niepełniące posługi wojskowej w Rzeczypospolitej. Poza służbą mogą pozostawać osoby, które nigdy nie wstąpiły w szeregi wojsk Rzeczypospolitej lub które z jakichś przyczyn je opuściły na stałe. O przeniesieniu poza służbę może wystąpić do Hetmana Wielkiego sam zainteresowany, jego bezpośredni przełożony lub Hetman Polny/Wielki Admirał/oficer mianowany na dowódcę Wojsk Kolonialnych lub Wojsk Zaporoskich, o zastosowaniu takiego środka może tkże postanowić sam Hetman Wielki. Aby wniosek taki został pozytywnie rozpatrzony, osoba, wobec której zostaje on wysunięty, musi dopuścić się rażących zaniedbań lub naruszeń prawa lub zwyczajów, niesubordynacji lub być od dłuższego czasu nieaktywna. Poza służbę są także wydalane osoby, które z jakichś przyczyn stracą szlachectwo lub możliwość zamieszkiwania w Rzeczypospolitej.
   Jeśli osoba pozostająca poza służbą chce zostać przyjęta do służby, może to nastąpić, pod warunkiem, że jej wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony - dajemy tym samym Hetmanowi Wielkiemu prawo do odmowy wyrażenia zgody na przyjęcie do służby. Osoba taka zaczyna służbę w stopniu pocztowego lub marynarza."

II.
Zmienić numerację punktów w ten sposób, by była ona odpowiednia.

III.
Konstytucję tę Seym Walny wpierw uchwali, a pieczęć królewska mocy jej nada.

/—/ Jan V
Król Polski a Wielki Xiążę Litewski

y lud slachecki

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia 10 miesiąca marca anno MMXXIII
zmieniająca niektóre konstytucje

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Zmienić Hetmana Wielkiego ze stopnia wojskowego na jedynie urząd, przeznaczony dla głównodowodzącego. Jako że ma być to funkcja, nie przewiduje się dla niej oznak stopnia wojskowego. Osoba dzierżąca ją ma przeto pozostawać przy dotychczas posiadanym stopniu. A to jeno warujemy, że Hetmanem Wielkim uczynić król może jedynie osobę mającą stopień generalski. Jeśli to by zaś niemożliwe było, osoba będąca głównodowodzącym otrzymuje tytuł brzmiący następująco: Regimentarz Wielki, p.o. Hetmana Wielkiego.

II.
Stopień Hetmana Polnego ma być od tej pory najwyższym stopniem wojsk lądowym, który może otrzymać od sejmu wyłącznie wybitnie zasłużony żołnierz sił lądowych.

III.
Te same zasady, co powyżej, dotyczyć mają stopnia Wielkiego Admirała, z tym, że otrzymać go może marynarz.

IV.
Znosimy ograniczenia dotyczące liczby osób, które mogą być mianowane na którykolwiek ze stopni wojskowych. Tym samym też znosimy podział na stopnie koronne i litewskie.

Konraz Radziwiłł,
ze szlachtą.