WYSTAWA ROLNA

[Henryk Horoch]

Rośliny Oleiste

Len zwyczajny
Gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny lnowatych (Linaceae). Pochodzi z Bliskiego Wschodu. W Polsce jest rośliną uprawną, czasami dziczeje.

Jest starą roślina użytkową uprawianą od kilku tysięcy lat na włókno, które jest bardzo cenione. Z powodu występowania włókien na całej długości, łodygi lnu są wyrywane z korzeniami a nie ścinane w czasie zbiorów. Jest to roślina, której wszystkie części wykorzystuje się w przemyśle a jedynym odpadem są pyły produkcyjne powstające w procesie jej przerobu. Uzyskuje się z niej:
* Z części środkowej łodygi, włókno długie, do produkcji wysokiej jakości przędz czesankowych, osnowowych i dalej tkanin.
* Z części wierzchołkowej i korzeniowej, włókno krótkie, do produkcji przędz zgrzebnych wątkowych.
* Nasiona oleiste, z których wytwarza się olej, pokost itp. Nasiona lnu mają również zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym (używa się ich do sporządzania maceracji) i medycynie ludowej. Nasiona lnu (tzw. siemię lniane) zawierają do 35% oleju, poza tym 20% białka, enzymy i glikozydy kwasów: olejowego, linolowego i stearynowego.




Nasiona Lnu

[Henryk Horoch]

Rzepak
Odmiana kapusty rzepak. Występuje tylko w uprawie. Dość często dziczeje z upraw. Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Zazwyczaj wysiewa się ją w sierpniu. Kiełkuje po 7 dniach od wysiewu. Przed zimą zdąży jeszcze wytworzyć skróconą łodygę z 8-10 liśćmi. Kwitnie w następnym roku przez około 45 dni. Kwiaty zapylane są przez pszczoły[5]. Łuszczyna pęka dość łatwo, stąd też przy zbiorze rzepaku mogą wystąpić dość duże straty. Jest to jedna z najważniejszych roślin w tej grupie roślin uprawnych. Z nasion uzyskuje się olej jadalny (olej rzepakowy). Śruta poekstrakcyjna otrzymana po wytłoczeniu oleju jest cenną, zawierającą dużo białka paszą dla zwierząt.




Nasiona Rzepaku



Mak
Roślina oleista, rodzima dla Europu, Azji, Afryki i Ameryki Północnej. Zalicza się do niego ok. 120 gatunków. Gatunkiem typowym jest Papaver somniferum L. Mak jest uprawiany dla celów spożywczych oraz leczniczych. Sposób uprawy: wysiew od marca do kwietnia, w rozstawie 20-30 cm. Ilość nasion na 1000 roślin: 1 g. Nawożenie azotem: ok. 80kg/ha; Zbiór od połowy sierpnia

[Henryk Horoch]

Słonecznik
Rośliny jednoroczne lub byliny o wzniesionych, grubych i sztywnych łodygach[2]. Liście pojedyncze, owłosione i zwykle lepkie. Kwiaty zebrane w koszyczki o średnicy do 60 cm (zwykle do 30 cm). Na zewnątrz koszyczka duże, żółte kwiaty języczkowe (u odmian ozdobnych także w innych kolorach), wewnątrz również żółte kwiaty rurkowate. Owocem jest niełupka o owocni skórzastej, nie zrastającej się, z pojedynczym nasieniem, bez puchu kielichowego. Słonecznik zwyczajny jest jedną z ważniejszych roślin oleistych. Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne.

[Henryk Horoch]

Rośliny Strączkowe


Fasola zwyczajna
Uprawiana jako warzywo, z grupy tzw. roślin strączkowych. Do celów spożywczych wykorzystywane są głównie nasiona, zawierające dużo białka, a u odmian szparagowych całe strąki.

[Henryk Horoch]

Groch zwyczajny
Gatunek roślin strączkowych jednorocznych z rodziny bobowatych (Fabaceae). Pochodzi z zachodniej Azji I Kaukazu, wschodniej i południowej Europy oraz Afryki Północnej. Jest uprawiany w wielu rejonach świata. uprawiana jako warzywo i na paszę dla zwierząt. Groch jest jedną z roślin najwcześniej uprawianych przez człowieka, nasiona grochu zwyczajnego znajdowano w stanowiskach archeologicznych na Bliskim Wschodzie datowanych na 10 tys. lat. Najprawdopodobniej uprawiany był już około 7800 lat przed naszą erą. Około roku 2000 p.n.e. jego uprawa rozpowszechniła się w Europie i na Wschodzie, w Indiach i Chinach. Niedojrzałe nasiona grochu mają barwę zieloną i zbierane są w celu bezpośredniego spożycia. Dojrzałe i uschnięte nasiona grochu gotuje się i wykorzystuje jako podstawę rozmaitych posiłków lub dodatek do innych potraw. Tradycyjną polską potrawą jest groch podawany z kapustą i zupa grochówka.

[Henryk Horoch]

Bób
Jest uprawiany jako warzywo. Dziko rośnie w północnej Afryce i w Iranie. Jest uprawiany w wielu krajach jako roślina jadalna i używana w wielu kuchniach świata. Odmiana bobik (V. faba var. minor syn. V. faba var. equina) uprawiana jest na paszę.





Wyka Siewna
Gatunek jednorocznej rośliny zielnej z rodziny bobowatych. Rodzimym obszarem jej występowania jest Azja, Europa i Afryka Północna, ale roprzestrzenił się też szeroko w innych regionach geograficznych. W Polsce jest uprawianym i często dziczejącym archeofitem.
Bardzo cenna roślina pastewna ze względu na delikatność i wysoką zawartość białka.

[Henryk Horoch]

Warzywa

Ogórek
Rodzaj roślin jednorocznych z rodziny dyniowatych. Pochodzi ze Środkowej Azji. Należą do niego 53 gatunki. Gatunkiem typowym jest Cucumis sativus.
Jest uprawiany jako warzywo dla żółtych lub zielonych owoców spożywanych w postaci surowej, kiszonej, konserwowej (w tym marynowanej). W Polsce uprawa ogórka upowszechniła się w wieku XVI. Wartość żywieniowa ogórka polega głównie na smaku i usprawnianiu procesu trawienia. Owoce ogórka zawierają niewielkie ilości witamin i składników mineralnych. Pomagają w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu i dlatego znajdują zastosowanie w dietach odchudzających. Większość składników znajduje się nie w miąższu, lecz w skórce. Surowych owoców nie należy mieszać np. w sałatkach z innymi warzywami, takimi jak pomidory czy papryka, gdyż ich wzajemne działanie eliminuje witaminy. Dzięki zdolnościom regeneracyjnym soku ogórkowego, znalazł on zastosowanie w kosmetyce.




Pomidor
Gatunek rośliny z rodziny psiankowatych. Pochodzi z Ameryki Południowej lub Środkowej. Do Europy dotarł po 1492, po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Pomidory spożywane są pod różnymi postaciami: w stanie surowym, jako składnik zup, sosów, sałatek, kanapek, potraw z ryżu. Pomidory są też przetwarzane na soki, przeciery i koncentraty.
Pomidory są bogate w likopen – przeciwutleniacz, który, jak podejrzewano do niedawna, przeciwdziała zachorowaniom na nowotwory (zwłaszcza na raka prostaty). Likopen jest szczególnie przyswajalny dla człowieka w formie poddanej termicznej obróbce (przetwory pomidorowe). Dlatego też więcej tego związku będzie przyswojone w sosie pomidorowym czy sałatce z oliwą niż w surowych pomidorach.

[Henryk Horoch]

Kapusta głowiasta
Odmiana kapusty warzywnej. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Nie występuje w stanie dzikim, jedynie w uprawie. Jest uprawiana jako warzywo. Często jest kiszona. Początki uprawy datuje się na pierwsze stulecie przed naszą erą. Znana już w starożytnym Rzymie.





Kapusta włoska
Odmiana kapusty warzywnej. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Nie występuje w stanie dzikim, jedynie w uprawie. Pierwsze uprawy pojawiły się w XVII wieku w północnych Włoszech. Jest niezwykle odporna na mróz i ma ostrzejszy smak, niż kapusta warzywna głowiasta. Cechą charakterystyczną tej odmiany są pomarszczone, pokryte drobnymi pęcherzykowatymi wzdęciami, ciemnozielone liście.

[Henryk Horoch]

Kalafior
Omiana kapusty warzywnej. Jest to roślina jednoroczna należąca do rodziny kapustowatych. Jest najprawdopodobniej mutantem kapusty głowiastej. Znany jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych. Częścią jadalną są mięsiste, pędy skrócone (tzw. róża). Ich waga waha się w granicach od 25 dag do 2 kg. Roślina znana była już w starożytnym Rzymie i Grecji, skąd rozprzestrzeniła się do innych krajów. W Polsce zaczęto uprawiać to warzywo na przełomie XVI i XVII wieku. Prawdopodobnie sprowadziła go do Polski Bona Sforza.
Kalafior zaliczany jest do cenniejszych warzyw z uwagi na swój skład chemiczny, a także walory smakowe i dietetyczne. Zawiera m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoteny, witaminy: K, B1, B2, B6, C; kwasy: nikotynowy i pantotenowy. Poza tym w skład kalafiora wchodzą olejki eteryczne, nadające mu przykry zapach podczas gotowania, w trakcie którego wydziela się siarka.





Sałata siewna
Gatunek rośliny jednorocznej z rodziny astrowatych. Występuje wyłącznie w uprawie. Uprawiano ją już w starożytnej Grecji i Egipcie. W Polsce uprawiana od dawien dawna jako warzywo liściaste. Występuje w licznych odmianach różniących się strukturą liści, kolorem i smakiem. Roślina łatwa w uprawie. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Stanowisko może być słoneczne lub półcieniste. Uprawia się z nasion, które wysiewa się od wczesnej wiosny do późnego lata. W czasie upałów wskazane jest cieniowanie.

[Henryk Horoch]

Burak ćwikłowy
Podgatunku buraka zwyczajnego (Beta vulgaris L. subsp. vulgaris). Ma formy jednoroczne i dwuletnie. Był uprawiany w czasach starożytnych dla celów spożywczych i leczniczych, przy czym uprawiane wówczas formy różniły się znacznie od współczesnych. Burak ćwikłowy ma jadalny, czerwony korzeń spichrzowy i czerwonawe liście. Jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku uprawy tworzy korzeń spichrzowy i rozetę liści, a w drugim pęd kwiatostanowy. Kształt korzenia spichrzowego jest cechą odmianową. Odmiany o korzeniach wydłużonych mają dłuższy okres wegetacji niż odmiany o korzeniach kulistych lub płaskokulistych. Liście w rozecie są trójkątne lub owalne o zabarwieniu od jasnozielonego do brązowo lub fioletowoczerwonego. Są osadzone na długich, soczystych ogonkach. Jest powszechnie uprawiane w Polsce. Jego młode liście są jadalne jako botwina. Nasiona wysiewa się w kwietniu. Okres wzrostu trwa 3-4 miesiące. Nie wymaga żyznej gleby.





Kalarepa
Odmiana kapusty warzywnej. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Znana jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych. W Polsce jest pospolitą rośliną uprawną. Warzywo bardzo cenne, o dużych wartościach odżywczych i smakowych. Najbogatszą w witaminy i sole mineralne częścią rośliny są młode liście, które pod względem wartości odżywczych znacznie przewyższają samą zgrubiałą łodygę. Kalarepa zawiera m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, fosfor, chlor, jod, karoteny, witaminy: B1, B2, B6, C; kwasy: nikotynowy, pantotenowy, foliowy, szczawiowy.