Wykład I "Historia Wojskowości w Polsce"

Wykład I "Historia Wojskowości w Polsce"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 13:23

Historia Wojskowości w Polsce
Część I

Pierwszym oddziałem wojska na Ziemiach Polskich obok pospolitego ruszenia, którego obowiązkiem była bezpośrednia obrona terenu w razie agresji, była drużyna księcia Mieszka I.
Była ona używana do szerzej zakrojonych działań, także ofensywnych. Była to stała siła zbrojna przy księciu. Żołnierze tworzący drużynę otrzymywali od księcia żołd, udział w łupach, uzbrojenie i wyżywienie. Doskonale zorganizowana, zdyscyplinowana, dobrze wyszkolona i liczna drużyna dała Piastom przewagę nad innymi plemionami i pozwoliła na szybką ekspansję państwa piastowskiego a także na prowadzenie wojen z innymi państwami.
Drużyna składała się z oddziałów pieszych i jazdy. PIECHOTA podzielona była na oddziały: Strzelcze - wyposażone w ciężkie łuki. Tarczownicy - wyposażeni w tarcze, włócznie i miecze.
JAZDA dzieliła się na: Ciężkozbrojną - żołnierze konni wyposażeni w miecze, topory, łuki, tarcze i pancerz. Lekkozbrojna - żołnierze wyposażeni w miecze, topory, łuki i tarcze.
Początkowo drużyną dowodził sam książę. Z czasem, wraz z powiększeniem terytorium i liczby wojska funkcję tę przejął Komes. Drużyna Mieszka I liczyła 3000 wojów.
Za panowania Chrobrego liczebność drużyny wzrasta do 3900 (według Galla). Kolejni władcy dysponowali prawdopodobnie nie mniej silną drużyną.

Po burzliwych latach upadku monarchii i walk wewnętrznych Kazimierz Odnowiciel rozpoczął proces nadawania ziemi na prawach rycerskich. Ewolucji uległo uzbrojenie. Do czasów Bolesława Krzywoustego pośród konnych wojów pancernych upowszechniła się długa, sięgająca łydek koszula kolczą, a małą okrągłą tarczę zastąpiła większa typu normańskiego lub o kształcie "migdałowym". Powszechnie konni stosowali włócznie.
W wieku XII i XIII główną siłą wojskową państwa było rycerstwo. Proces jego formowania jest długi i trudny do uchwycenia. Jednym z jego elementów jest zmiana organizacji drużyny książęcej. Z czasem żołd zostaje zastąpiony nadaniami majątków ziemskich, które stają się głównym środkiem utrzymania wojów. W zamian za prawo do użytkowania ziemi rycerz miał obowiązek stawić się na wezwanie księcia. W ten sposób powstaje klasa rycerzy, której wspólnota oparta jest na tych samych prawach i obowiązkach.
Bogaty rycerz był zobowiązany stawić się do walki wraz z pocztem, który stanowił najmniejszą jednostkę organizacyjną. Biedniejsi stawiali się w pojedynkę. Grupa rycerzy pochodzących z jednego terytorium łączyła się w chorągiew. Gdy mobilizacja obejmowała wększą część kraju, chorągwie łączono w hufce. Mobilizacja odbywała się poprzez rozpuszczenie wici informujących o terminie i miejscu zbiórki. Naczelne dowództwo nad zmobilizowanym rycerstwem sprawował król lub zastępczo wojewoda. Chorągwiami dowodzili kasztelanowie mający do pomocy urzędników nazywanych wojskimi.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład I "Historia Wojskowości w Polsce"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 13:26

Historia Wojskowości w Polsce
Część II

Na początku XVI wieku Rzeczpospolita dysponowała kilkutysięcznym stałym wojskiem zaciężnym składającym się w 90% z jazdy oraz potencjalnym 50-60 tysięcznym pospolitym ruszeniem szlachty.
W tamtym okresie dał się po raz pierwszy we znaki polskim siłom zaciężnym problem, który trwał do końca ich istnienia - brak stałego finansowania. Polskie wojska zaciężne potrafiło liczyć 2000 żołnierzy w czasie pokoju, a podczas wojny nawet 10 razy tyle. Sytuację poprawiły reformy sejmowe z lat 1562 - 1563 wprowadzające tzw. wojsko kwarciane, które miało być utrzymywane z 1/4 (a od roku 1571 1/5) czystego dochodu płynącego z królewszczyzn. Fundusze te wystarczały na utrzymanie stałego wojska służącego w obronie potocznej w ilości 2-6 tysięcy żołnierzy. Naturalnie poza obroną potoczną zaciągano także wojsko na poszczególne kampanie wojenne, były jednak one, tuż po ich zakończeniu rozwiązywane Charakter wojsk zaciężnych był przedewszystkim konny. Wiązało się to bowiem z tym że przeważająca część działań wojennych odbywała się na słabo zurbanizowanych obszarach pogranicza południowo-wschodniego. Nie przeszkadzało to jednak na chwilowe zaciąganie dużych ilości piechoty jeśli spodziewano się konieczności przeprowadzenia oblężenia.
W tym okresie zanikły już zupełnie średniowieczne chorągwie strzelcze i kopijne przekształcając się w wyniku powolnej ewolucji na chorągwie husarskie i kozackie - przy czym pełne ich wyodrębnienie nastąpiło najprawdopodobniej dopiero na początku panowania Zygmunta III, a ostatecznie podział ten został potwierdzony uniwersałem brodnickim Stefana Batorego z 1576 roku.
Chorągwie husarskie powstały w wyniku powolnej ewolucji średnio zbrojnej jazdy służącej obyczajem rackim ( uzbrojone w pancerz, tarczę, drzewo i przyłbicę ) na ciężko zbrojną husarię która jako podstawowego uzbrojenia używała długiej 4.5 - 5.5 metrowej wydrążonej w środku kopii, zbroi, szabli oraz pistoletów.
Z kolei chorągwie kozackie ( zwane na Litwie petrychorskimi, a od 70 lat XVII wieku pancernymi ) powstały z przekształcenia się chorągwi strzelczych i uzbrojenia tychże w rochatyny i pistolety. Używanie w tych jednostkach kolczug, kirysów i misiurek spowodowało, że można chorągwie kozackie uznać za pośrednie pomiędzy jazdą ciężką (husarią) i lekką (wołoską i tatarską). Do lekkich chorągwi zaliczano jednostki nie noszące uzbrojenia ochronnego, które składały się głównie z Mołdawian i Wołochów, ale także Polaków i Ukraińców. Chorągwie te były wykorzystywane do zwiadów i innych działań pomocniczych.
Koniec XVI wieku zastał w Polsce nowoczesną armię, która składała się nie tylko z jazdy autoramentu narodowego (której podział przedstawiono powyżej), ale także z jednostek pieszych autoramentu cudzoziemskiego, uzbrojonej głównie według zwyczaju węgierskiego (hajducy, stanowiący nadworną chorągiew króla), oraz niemieckiego (muszkieterowie i pikinierzy). Istniała także nowoczesna artyleria oraz oddziały kozaków rejestrowych - te ostatnie jednostki utworzył Zygmunt August w 1570 roku.
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)

Re: Wykład I "Historia Wojskowości w Polsce"

Postprzez Henryk Horoch » 27 mar 2011, 13:28

Historia Wojskowości w Polsce
Część III

Wiek XVII można bez wątpienia uznać za złoty wiek w historii wojska polskiego. Z tego okresu pochodzą najświetniejsze zwycięstwa które w dużej mierze zależały od nowoczesnej i nowatorskiej struktury wojska oraz ich właściwego użycia w polu walki. Wiązało się to jednak z dużymi zmianami stosunku jazdy do piechoty w polskich siłach zbrojnych.
W roku 1618 użyto po raz pierwszy, tak popularnej w drugiej połowie stulecia dragonii, czyli konnej piechoty, szkolonej w walce pieszo i konno. Już 9 lat później podczas wojny polsko- szwedzkiej liczebność piechoty i dragonii, przekroczyła liczebność jazdy polskiej.
Siedemnastowieczna piechota była uzbrojona tak jak w poprzednim stuleciu według wzoru niemieckiego. Król Jan III Sobieski wprowadził do uzbrojenia muszkieterów berdysze, które służyły jako podpórki do muszkietów, były też groźną bronią białą. Zmiana ta zwiększyła siłę ognia regimentów piechoty, gdyż umożliwiła zmniejszenie ilości pikinierów w oddziale (8).
Istotną zmianę w sposobie finansowania wojsk zaciężnych spowodowało wprowadzenie w roku 1652 tzw. komputu czyli całkowitej ilości wojska zaciężnego wystawianego przez państwo - poprzednio komput dotyczył tylko wojska nadliczbowego. Wiązało się to z wprowadzeniem w 1637 roku nowej kwarty przeznaczonej na cele artylerii. Komput liczył w czasie pokoju 12 tysięcy dla Korony i 6 tysięcy dla Litwy, a podczas wojny 24-40 tysięcy dla Korony i 8-22 tysiące dla Litwy.
Od roku 1655 zaczęto stosować w sytuacjach nadzwyczajnych po raz pierwszy w historii przymusowy pobór rekruta. Był to żołnierz łanowy albo dymny, wcielany do piechoty bądź jazdy z 5-20 łanów na wsi oraz z 25-50 domów w miastach, ze wszystkich dóbr Rzeczpospolitej.
Artyleria i marynarka wojenna także przeżywały krótki okres rozkwitu w tym czacie:
W 1637 przywrócono stanowisko starszego nad armatą - wyjmując jednocześnie artylerię spod zwierzchnictwa hetmana polnego, a marynarka święciła tryumfy w bitwie pod Oliwą w roku 1627.
Niestety, wiek XVIII przyniósł polskiej armii upadek. W skutek zrywania sejmów przez posłów przekupionych przez Rosję bądź Prusy, nie udało się zwiększyć liczebności armii która w roku 1763 liczyła tylko 40 000 żołnierzy. Brakowało infrastruktury, kwater, magazynów, itp. Sprzęt używany przez wojsko w porównaniu z tym czym dysponowali nasi sąsiedzi, był anachroniczny. Zaczęło brakować dowódców, dodatkowo sytuacje pogarszał ciągły brak środków finansowych ...
(-) gen. płk. Henryk książę Horoch



Avatar użytkownika
Zmarły
 
Posty: 2325
Dołączył(a): 02 gru 2010, 17:03
Medale: 11
Order Orła Białego (1) Order Virtuti Militari II (1) Order Virtuti Militari III (1)
Order Zasługi RON IV (1) Order Zasługi RON V (1) Krzyż Monarchii I (1)
Krzyż Monarchii II (1) Medal Wojska (1) Medal za Długoletnią Służbę I (1)
Medal za Długoletnią Służbę II (1) Medal z Długoletnią Służbę III (1)


kuchnie na wymiar kalwaria zebrzydowska

Powrót do Instytut Wojsk Lądowych

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość