KSW o Majątkach Ziemskich i Miejskich

[Sebastian von Tauer]

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia XVI miesiąca XII anno MMXX
O Mayątkach Ziemskich a Mieyskich

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

C Z Ę Ś Ć · P I E R W A
S P R A W Y · W S T Ę P N E

I.
Chcąc udoskonalenia dotychczasowego systemu gospodarczego, stworzonego jako zupełnie nowe dzieło, unieważniamy wszystkie konstytucje o gospodarce oraz zapiski o niej, stanowiąc niniejszą Konstytucję.

C Z Ę Ś Ć · W T Ó R A
G O S P O D A R K A · Z I E M I A Ń S K A

II.
Z gospodarki ziemiańskiej korzystać może jeno szlachta Rzeczypospolitej na ziemiach koronnych, litewskich i nowokurlandzkich. Pozwalamy także na korzystanie z jej dobrodziejstw mieszczanom, lecz jeno na terenie Wicekrólestwa Nowej Kurlandii.

III.
Podstawą gospodarki czynimy majątek, który jest wyodrębnionym przez ziemianina zbiorem jego posiadłości. Dla ułatwienia zarządzania rozległymi ziemiami, majątek może być podzielony na mniejsze jednostki, jako folwarki czy klucze, gromadzące kilka wiosek.

IV.
Majątek szlachecki przede wszystkim składa się z wiosek. Utworzenie nowej wsi - wykupienie ziemi pod nią oraz skierowanie tam zasadźcy kosztować ma 1000 DPL.

V.
We wsi szlachcic może osiedlać chłopów, budując im chaty oraz wznosząc w niej inne struktury. Liczba tych, przynoszących zyski, nie może jednak przekroczyć liczby chat, w każdej wsi zaś musi się też znaleźć spichlerz. Ceny budynków podano poniżej:

1) budynki nieprzynoszące zysków:

1. kapliczka przydrożna: 100 DPL
2. cmentarz: 200 DPL
3. spichlerz: 300 DPL
4. chata chłopska: 400 DPL
5. stanica: 1 000 DPL
6. park: 5 000 DPL
7. klasztor: 7 000 DPL
8. szkoła parafialna: 7 000 DPL
9. dworek: 10 000 DPL
10. palisada drewniana: 10 000 DPL (tylko jedna na wioskę)
11. kościół lub insza świątynia: 10 000 DPL
12. pałac: 1 000 000 DPL
13. zamek: 2 000 000 DPL

2) struktury przynoszące zysk:

1. pastwisko: 100 DPL
2. pasieki: 100 DPL
3. chaty rybackie: 200 DPL
4. łan ziemi ornej: 200 DPL
5. smolarnia: 300 DPL
6. sad: 350 DPL
7. staw rybny: 400 DPL
8. tartak: 400 DPL
9. młyn wodny: 500 DPL
10. obora i chlewnia: 600 DPL
11. owczarnia: 650 DPL
12. kuźnia: 700 DPL
13. wiatrak: 800 DPL
14. stajnie: 1000 DPL
15. gorzelnia: 1000 DPL
16. browar: 1000 DPL
17. karczma: 1 500 DPL
18. kamieniołom: 5 000 DPL

VI.
Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą dochód właścicielowi w wysokości 20% wartości wybudowania. W przypadku nowych budynków zysk można pobrać w miesiącu następującym po miesiącu wybudowania.

C Z Ę Ś Ć · T R Z E C I A
M I A S T A

VII.
W miastach królewskich osiedleni mieszczanie mogą budować struktury dla siebie i swych rodzin. Szlachta może zaś całe miasta od podstaw lokować na własnych ziemiach. Ponadto mieszczanie prawo mają do zakładania miast w Nowej Kurlandii.

VIII.
W miastach królewskich jeno mieszczanie korzystać mogą z dobrodziejstw budowania. Szlachta prawo ma budować w nich wyłącznie miejskie pałacyki. Cena działki budowlanej w mieście królewskim w zależności od decyzji wójta wynosi od 600 do 2000 DPL, co stanowi dochód miasta. Cena lokacji nowego miasta wynieść ma 500 000 DPL, jednak w nim szlachcic nie musi już kupować działek, by rozpocząć budowę nowych struktur. W mieście prywatnym można wybudować do 50 struktur miesięcznie.

IX.
Poniżej zamieszczono listę możliwych do wybudowania struktur wraz z ich cenami:

1) Budowle, które mogą być w mieście tylko jedne i nie przynoszą zysków:

1. ratusz: 300 000 DPL
2. zamek: 2 000 000 DPL
3. mury miejskie: 3 000 000 DPL

2) Budowle nieprzynoszące zysków:

1. cmentarz miejski: 500 DPL
2. rezydencja w kamienicy: 4 000 DPL
3. strażnica: 5 000 DPL
4. klasztor: 7 000 DPL
5. szkoła parafialna: 7 000 DPL
6. kolegium: 10 000 DPL
7. kościół lub insza świątynia: 10 000 DPL
8. hospitium (dom gościnny, przytułek dla biednych i chorych — może byc postawiony przy kościele lub klasztorze): 15 000 DPL
9. pałacyk miejski: 20 000 DPL
10. katedra: 1 000 000 DPL

3) budowle przynoszące zyski:

1. stragany kupieckie: 200 DPL (nie wymagają działki budowlanej)
2. rogatki: 500 DPL (w miastach królewskich mogą być budowane jedynie przez miasto, zaś w miastach prywatnych przez właściciela miasta)
3. manufaktura: 600 DPL
4. drewniane domostwo: 800 DPL
5. tkalnia: 900 DPL
6. warsztat rzemieślniczy: 1 000 DPL
7. kamienica: 2 000 DPL
8. sukiennice: 5 000 DPL
9. przystań: 6 000 DPL
10. port morski: 18 000 DPL

X.
Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą szlachcie dochód w wysokości 20% wartości wybudowania, mieszczanom: 50%. W przypadku nowych budynków zysk można pobrać w miesiącu następującym po miesiącu wybudowania.

XI.
Jeśli mieszczanin otrzyma nobilitację, a dzierżyć będzie jakieś struktury w miastach królewskich, te nie przynoszą mu żadnych dochodów. Może on je sprzedać skarbowi państwa za 5/4 ich ceny.

C Z Ę Ś Ć · C Z W A R T A
D O C H Ó D

XII.
Na każdego szlachcica i mieszczanina, w specjalnym dziale w kancelarii podskarbiego, kładziemy obowiązek prowadzenia ksiąg skarbowych, w których notować będzie wydatki i zyski.

XIII.
Każdy szlachcic i mieszczanin sam do 25 dnia miesiąca raz może pobrać dochód ze swoich wsi i miast, niezależnie zaś od tego, w jakim dniu miesiąca go pobiera, jego wysokość jest ta sama. Jeśli ktoś w danym miesiącu dochodu nie pobierze, to jego dochód przepada.

XIV.
Każda operacja finansowa powinna być w odpowiednim miejscu na forum opisana, według szczegółowego rozporządzenia podskarbiego.

C Z Ę Ś Ć · P I Ą T A
A R T Y K V Ł Y · K O Ń C O W E

XV.
Wszelkie sprawy dotyczące gospodarki nieuregulowane niniejszą konstytucją bądź budzące wątpliwości będą rozstrzygane przez Podskarbiego Wielkiego.

XV.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.

/—/ Jan V
Król Polski a Wielki Xiążę Litewski

/—/ Xiążę Adriano Vittorino
Xiążę na Urbino

/—/ Beata Adrianna Zep
Xiężniczka Urbino

/—/ Michał Jerzy Potocki
Kanclerz Wielki

/—/ Maurycy Orański
Podskarbi Wielki

/—/ Samuel Radziwiłł
Wojewoda miński

/—/ Michał Franciszek Lubomirski-Lisewicz
Cześnik wileński

/—/ Józef Wilhelm Potocki
Wojski łęczycki

/—/ Hubert Szablarczyk-Hrychowicz
Wojski wołyński

/—/ Ludwik Potocki

/—/ Dominik Ostrogski

/—/ Eugenia Ostrogska

[Sebastian von Tauer]

Powyższy tekst jest tekstem ujednoliconym. Poniżej publikuje się tekst pierwotny, a jeszcze pod nim stosowne poprawki do konstytucji:

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
O Majątkach Ziemskich i Miejskich

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów, mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

CZĘŚĆ PIERWA - SPRAWY WSTĘPNE

I
Jako że dotychczasowy system gospodarczy nie spełnił pokładanych w nim nadziei, przeto unieważniamy wszystkie konstytucje o gospodarce oraz zapiski o niej, by stworzyć zupełnie nowe dzieło.

CZĘŚĆ WTÓRA - GOSPODARKA ZIEMIAŃSKA

II
Z gospodarki ziemiańskiej korzystać może jeno szlachta Rzeczypospolitej na ziemiach koronnych i litewskich. Pozwalamy także na korzystanie z jej dobrodziejstw mieszczanom, lecz jeno tym, żyjących w Wicekrólestwie Nowej Kurlandii.

III
Podstawą gospodarki czynimy majątek, który jest zbiorem wszystkich posiadłości leżących na danej ziemi. Dla ułatwienia zarządzania rozległymi ziemiami, majątek może być podzielony na folwarki, gromadzące kilka wiosek.

IV
Majątek szlachecki przede wszystkim składa się z wiosek. Utworzenie nowej wsi - wykupienie ziemi pod nią oraz skierowanie tam zasadźcy kosztować ma 1000 DPL.

V
We wsi szlachcic może osiedlać chłopów, budując im chaty oraz wznosząc w niej inne struktury. Liczba tych, przynoszących zyski, nie może jednak przekroczyć liczby chat, w każdej wsi zaś musi się też znaleźć spichlerz. Ceny budynków podano poniżej:

1) budynki nieprzynoszące zysków:
a) chata chłopska: 400 DPL
b) kościół lub insza świątynia: 10 000 DPL
c) kapliczka przydrożna: 100 dpl
d) stanica: 1 000 DPL
e) spichlerz: 300 DPL
f) dworek: 10 000 DPL
g) pałac: 1 000 000 DPL
h) zamek: 2 000 000 DPL
i) park: 5 000 DPL
j) cmentarz: 200 DPL

2) struktury przynoszące zysk:
a) łan ziemi ornej: 200 DPL
b) karczma: 1 500 DPL
c) młyn wodny: 500 DPL
d) wiatrak: 800 DPL
e) pasieki: 100 DPL
f) stajnie: 1000 DPL
g) tartak: 400 DPL
h) kamieniołom: 5 000 DPL
i) smolarnia: 300 DPL
j) pastwisko: 100 DPL
k) chaty rybackie: 200 DPL
l) sad: 350 DPL
m) staw rybny: 400 DPL
n) kuźnia: 700 DPL
o) obora i chlewnia: 600 DPL

VI
Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą dochód właścicielowi w wysokości 20% wartości wybudowania.


CZĘŚĆ TRZECIA - MIASTA

VII
W miastach królewskich osiedleni mieszczanie mogą budować struktury dla siebie i swych rodzin. Szlachta może zaś całe miasta od podstaw lokować na własnych ziemiach. Ponadto mieszczanie prawo mają do zakładania miast w Nowej Kurlandii.

VIII
W miastach królewskich jeno mieszczanie korzystać mogą z dobrodziejstw budowania. Szlachta prawo ma budować w nich wyłącznie miejskie pałacyki. Cena działki budowlanej w mieście królewskim wynosi 600 DPL. Cena lokacji nowego miasta wynieść ma 500 000 DPL, jednak w nim szlachcic nie musi już kupować działek, by rozpocząć budowę nowych struktur.

IX
Poniżej zamieszczono listę możliwych do wybudowania struktur wraz z ich cenami:

1) Budowle, które mogą być w mieście tylko jedne i nie przynoszą zysków:
a) ratusz: 300 000 DPL
b) zamek: 2 000 000 DPL
c) mury miejskie: 3 000 000 DPL

2) Budowle nieprzynoszące zysków:
a) rezydencja w kamienicy: 4 000 DPL
b) pałacyk miejski: 20 000 DPL
c) strażnica: 5 000 DPL
d) cmentarz miejski: 500 DPL
e) kościół lub insza świątynia: 10 000 DPL
f) katedra: 1 000 000 DPL
g) kolegium: 10 000 DPL
h) klasztor: 7 000 DPL

3) budowle przynoszące zyski:
a) kamienica: 2 000 DPL
b) drewniane domostwo: 800 DPL
c) warsztat rzemieślniczy: 1 000 DPL
d) manufaktura: 600 DPL
e) rogatki: 500 DPL
f) sukiennice: 5 000 DPL
g) stragany kupieckie: 200 DPL (nie wymagają działki budowlanej)
h) przystań: 6 000 DPL
i) port morski: 18 000 DPL

X
Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą szlachcie dochód w wysokości 20% wartości wybudowania, mieszczanom: 50%.

XI
Jeśli mieszczanin otrzyma nobilitację, a dzierżyć będzie jakieś struktury w miastach królewskich, te nie przynoszą mu żadnych dochodów. Może on je sprzedać skarbowi państwa za 5/4 ich ceny.

CZĘŚĆ CZWARTA - DOCHÓD

XII
Na każdego szlachcica i mieszczanina, w specjalnym dziale w kancelarii podskarbiego, kładziemy obowiązek prowadzenia ksiąg skarbowych, w których notować będzie wydatki i zyski.

XIII
Każdy szlachcic i mieszczanin sam raz w miesiącu może pobrać dochód ze swoich wsi i miast, niezależnie zaś od tego, w jakim dniu miesiąca go pobiera, jego wysokość jest ta sama. Jeśli ktoś w danym miesiącu dochodu nie pobierze, to jego dochód przepada.

XIV
Każda operacja finansowa powinna być w odpowiednim wątku na forum opisana, według szczegółowego rozporządzenia podskarbiego.

CZĘŚĆ PIĄTA- ARTYKUŁY KOŃCOWE

XV
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.



Jan V
wraz z całym ludem szlacheckim

[Wilhelm Orański]

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia VIII miesiąca I anno MMXXI
uzupełniająca Konstytucję o Majątkach Ziemskich i Miejskich

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
W art. V, pkt. 1 KSW o Mayątkach Ziemskich a Mieyskich dodajemy:
„m. palisada drewniana: 10 000 DPL (tylko jedna na wioskę)”.

II.
W art. V, pkt. 2 KSW o Mayątkach Ziemskich a Mieyskich dodajemy:
„r. owczarnia: 650 DPL”.

III.
W art. IX, pkt. 2 KSW o Mayątkach Ziemskich a Mieyskich dodajemy:
„j. hospitium (dom gościnny, przytułek dla biednych i chorych- może byc postawiony przy kościele lub klasztorze): 15 000 DPL”.

IV.
W art. IX, pkt. 3 KSW o Mayątkach Ziemskich a Mieyskich dodajemy:
„j. tkalnia: 900 DPL”.

V.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.

/—/ Jan V
Król Polski a Wielki Xiążę Litewski

y lud slachecki

[Stanisław]

KONSTYTVCYJA SEYMOWA
z dnia miesiąca anno MMXXIV
uzupełniająca Konstytucję o Majątkach Ziemskich i Miejskich

My, Rady Koronne i Litewskie oraz stany oboyga narodów,
mając na uwadze dobro całej Ojczyzny naszej, a także dać wyraz woli naszej, postanawiamy, co następuje:

I.
Art. VI. KSW o Majątkach Ziemskich i Miejskich
o brzmieniu „Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą dochód właścicielowi w wysokości 20% wartości wybudowania.” otrzymuje brzmienie:
„Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą dochód właścicielowi w wysokości 20% wartości wybudowania. W przypadku nowych budynków zysk można pobrać w miesiącu następującym po miesiącu wybudowania.”.

II.
Art. VIII KSW o Majątkach Ziemskich i Miejskich
o brzmieniu "VIII.
W miastach królewskich jeno mieszczanie korzystać mogą z dobrodziejstw budowania. Szlachta prawo ma budować w nich wyłącznie miejskie pałacyki. Cena działki budowlanej w mieście królewskim wynosi 600 DPL. Cena lokacji nowego miasta wynieść ma 500 000 DPL, jednak w nim szlachcic nie musi już kupować działek, by rozpocząć budowę nowych struktur." otrzymuje brzmienie:
"W miastach królewskich jeno mieszczanie korzystać mogą z dobrodziejstw budowania. Szlachta prawo ma budować w nich wyłącznie miejskie pałacyki. Cena działki budowlanej w mieście królewskim w zależności od decyzji wójta wynosi od 600 do 2000 DPL, co stanowi dochód miasta. Cena lokacji nowego miasta wynieść ma 500 000 DPL, jednak w nim szlachcic nie musi już kupować działek, by rozpocząć budowę nowych struktur. W mieście prywatnym można wybudować do 50 struktur miesięcznie."

III.
Art. X. KSW o Majątkach Ziemskich i Miejskich
o brzmieniu „Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą szlachcie dochód w wysokości 20% wartości wybudowania, mieszczanom: 50%.” otrzymuje brzmienie:
„Co miesiąc budynki przynoszące zyski przynoszą szlachcie dochód w wysokości 20% wartości wybudowania, mieszczanom: 50%. W przypadku nowych budynków zysk można pobrać w miesiącu następującym po miesiącu wybudowania.”

IV.
Art. XIII. KSW o Majątkach Ziemskich i Miejskich
o brzmieniu „Każdy szlachcic i mieszczanin sam raz w miesiącu może pobrać dochód ze swoich wsi i miast, niezależnie zaś od tego, w jakim dniu miesiąca go pobiera, jego wysokość jest ta sama. Jeśli ktoś w danym miesiącu dochodu nie pobierze, to jego dochód przepada.” otrzymuje brzmienie:
„Każdy szlachcic i mieszczanin sam do 25 dnia miesiąca raz może pobrać dochód ze swoich wsi i miast, niezależnie zaś od tego, w jakim dniu miesiąca go pobiera, jego wysokość jest ta sama. Jeśli ktoś w danym miesiącu dochodu nie pobierze, to jego dochód przepada.”

V.
Artykuł XV KSW o Majątkach Ziemskich i Miejskich otrzymuje brzmienie: "Wszelkie sprawy dotyczące gospodarki nieuregulowane niniejszą konstytucją bądź budzące wątpliwości będą rozstrzygane przez Podskarbiego Wielkiego.

VI.
Sejm tę konstytucję uchwali a pieczęć królewska mocy jej nada.

Król Polski i Wielki Książę Litewski
wraz z bracią szlachecką