2. Dzieło Mikołaja Kopernika
Mikołaj Kopernik, urodzony w 1473 roku w Toruniu, jest najczęściej kojarzony z rewolucją w opisie ruchu planet, jednak miał ogromny wpływ na rozwój fizyki. Jego dorobek jest nawet porównywany do Newtona, jako że uważa się, iż zasada przyciągania w sensie newtonowskim została po raz pierwszy wyrażona przez Kopernika.
Jako syn kupca z Krakowa, Mikołaj Kopernik wychowywał się po śmierci ojca pod opieką wuja, biskupa Łukasza Watzenrode. Wstąpił na
wydział sztuk wyzwolonych w Akademii Krakowskiej, gdzie zdobył solidne wykształcenie z astronomii, matematyki, optyki i fizyki oraz zapoznał się z krytyką systemu Ptolemeusza i Arystotelesa.
Po studiach Kopernik podjął naukę
prawa kanonicznego w Bolonii, ale jego pasją nadal była astronomia. Aktywnie uczestniczył w obserwacjach astronomicznych i kontynuował
studia medyczne w Padwie i Ferrarze. Po powrocie do Polski, został kanonikiem na Warmii, gdzie oprócz praktyki medycznej i prawnej,
napisał traktat ekonomiczny formułując "prawo Kopernika-Greshama" o wypieraniu dobrego pieniądza przez ten gorszej jakości.
Prawo Kopernika-Greshama – zasada mówiąca, że jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza, pod względem prawnym równowartościowe, ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy (np. o wyższej zawartości kruszcu), ten „lepszy” pieniądz będzie gromadzony (tezauryzowany), a w obiegu pozostanie głównie ten „gorszy”. Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy.
Wikipedia
Nie wiadomo, kiedy dokładnie Kopernik sformułował swoją teorię kosmiczną, ale przypuszcza się, że nastąpiło to po powrocie z Włoch. Jego krótka rozprawa z 1514 roku, "De Hypothesibus motuum coelestium... commentariolus", przedstawiała ogólny zarys nowej teorii opartej na "założeniach zwanych aksjomatami". Ta koncepcja miała uprościć i pogodzić teorie astronomiczne starożytnych w bardziej spójny sposób.
Zarys założeń teorii Kopernika obejmuje kilka kluczowych punktów:
1. Nie istnieje jeden środek wszystkich sfer niebieskich;
2. Środek Ziemi nie jest środkiem świata, lecz tylko środkiem ciężkości i sfery Księżyca;
3. Wszystkie sfery krążą wokół Słońca jako środka i dlatego w pobliżu Słońca znajduje się środek świata;
4. Odległość Słońca od Ziemi jest niezauważalnie mała w porównaniu z odległością do firmamentu (rozumianego jako sfera gwiazd stałych - mój przypis);
5. Każdy ruch na firmamencie jest wywołany ruchem Ziemi, która się obraca w ciągu doby;
6. Ruch Słońca po niebie nie jest jego własnym ruchem, lecz skutkiem ruchu Ziemi i naszej sfery, z którą się obracamy wokół Słońca podobnie jak każda inna planeta; Ziemia wykonuje więc kilka ruchów;
7. To, co u planet wydaje się ich ruchem wstecznym lub posuwaniem się naprzód, nie pochodzi od nich, lecz od Ziemi, której ruch wystarczy dla wyjaśnienia tak wielu nierówności dostrzeganych na niebie.
Wikipedia
Podczas pobytu we Fromborku, Mikołaj Kopernik, będąc tam jako kanonik, poświęcał wiele czasu na badania astronomiczne. To właśnie tam skupił się nad rewolucyjną teorią dotyczącą ruchu ciał niebieskich, która znacznie zmieniła późniejsze rozumienie wszechświata.
Choć nie opublikował jeszcze swojego obszernego dzieła, już w 1532 roku prawdopodobnie miał je praktycznie ukończone. Zdecydował się jednak wstrzymać z publikacją, być może chcąc jeszcze uzupełnić i udoskonalić swoje rozważania.
De Hypothesibus motuum coelestium commentariolus 1514
Jego odkrycia nie pozostały jednak niezauważone. Informacje o wynikach jego prac zaczęły się szerzyć, a jego rozprawa "Commentariolus" krążyła wśród uczonych w postaci rękopisów. Interesujące, że w 1536 roku kardynał Nikolaus Schönberg z Rzymu usilnie namawiał Kopernika do udostępnienia swojej teorii jak najszybciej.
W maju 1539 roku do Fromborka przybył profesor matematyki z uniwersytetu w Wittenberdze,
Georg Joachim von Lauchen, znany jako Rheticus (Retyk). Jego wizyta miała ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju idei Kopernika. Kopernik prowadził z Retykiem naukowe dyskusje i zgodził się udostępnić mu rękopis swojego dzieła.
Retyk opracował krótkie streszczenie nauki Kopernika, które ukazało się w 1540 roku w formie listu do Johanna Schonera, matematyka z Norymbergi, pod tytułem "Narratio Prima" (Opowieść Pierwsza). Było to pierwsze wydane drukiem omówienie teorii Kopernika.
Narratio Prima 1540
Ostatecznie Kopernik zgodził się na wydanie całego swojego dzieła. Praca została podzielona na sześć ksiąg, gdzie omawiane były szeroko zagadnienia astronomiczne, ruchu planet, oraz teoria ruchu Ziemi. Teoria Kopernika była wstrząsem dla ówczesnego obrazu świata, prezentując model heliostatyczny, ze Słońcem w centrum, a nie geocentryczny, gdzie Ziemia była punktem centralnym.
De revolutionibus orbium coelestium 1543
Mimo pewnych zmian wprowadzonych przez edytorów, prace Kopernika stanowiły
punkt zwrotny w rozwoju nauki i astronomii. Jego dzieło, mimo niepełnego zrozumienia wówczas jego koncepcji, miało ogromny wpływ na późniejsze badania kosmosu oraz
zmianę sposobu postrzegania świata.
Strona z Księgi I
De revolutionibus...
