Wielkie Księstwo Litewskie

Historia Litwy/Lietuvos istorija

Po raz pierwszy nazwy Litwa użyto w stosunku do ziem zamieszkałych przez Bałtów i terenów dzisiejszej Litwy, także Bałtowie- przodkowie dzisiejszych Litwinów zapoczątkowali tworzenie Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Aż do XIII wieku Bałtowie nie wytworzyli żadnego większego organizmu państwowego. Pozostawali luźnymi plemionami z lokalnymi wodzami. Dopiero ok. 1200 roku pojawia się pierwszy książę Litwy - Ryngold, ojciec Mendoga. W 1214 roku przyjmuje on tytuł wielkiego księcia.

Wielkie Księstwo Litewskie w XIII-XV wieku

Jego panowanie nie stanowi jednak zjednoczenia plemion litewskich. Tego dzieła dokonał dopiero Mendog, jego syn. Ten to w 1251 r. przyjął chrzest, co było warunkiem wydania przez papieża Innocentego IV zgody na koronację. 6 lipca 1253 Mendog został koronowany na króla Litwy. Zginął w 1263 r. w wyniku spisku książąt.

Litwa, konkurując z Wielkim Księstwem Moskiewskim, jednoczyła księstwa ruskie pod swoim zwierzchnictwem. W 1320 r. wielki książę Giedymin zawarł sojusz z księciem twerskim. Wykorzystując osłabienie księstw ruskich swój protektorat Litwa narzuciła Smoleńskowi (przed 1326), Pskowowi (1322), księstwu Halicko-Wołyńskiemu (ok. 1320–1324) oraz Kijowowi (1325). Lokalni książęta (kniaziowie) zachowywali swoją władzę, ale podlegali wielkiemu księciu. W pewnym momencie granica WKL zbliżyła się do Moskwy na około 130 km. Litwini dwukrotnie oblegali Kreml moskiewski w 1368 i 1370.

Giedymin miał siedmiu synów. Dwaj z nich (Kiejstut i Olgierd) ostatecznie podporządkowali sobie braci i ustanowili wspólne rządy na Litwie. Kiejstut był ojcem Witolda, a Olgierd Jagiełły.

Osoba Jagiełły przyniosła unię polsko-litewską. Ten to pojął za żonę króla Jadwigę i został królem Polski. Litwa oficjalnie przyjęła chrzest, a tzw. unia krewska – zawarta 14 sierpnia 1385 - miała już na zawsze połączyć Polskę i Litwę osobą jednego władcy.

Polska i Litwa po unii w Krewie

Faktyczne zjednoczenie Polski i Litwy wprowadziła unia realna, podpisana 1 lipca 1569 w Lublinie. Odtąd mamy do czynienia z nowym państwem: Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Polska i Litwa w 1600 roku, po unii lubelskiej

Polska i Litwa trwają połączone unią aż po dziś dzień. Kolejni królowie Polski automatycznie zostają też Wielkimi Książętami Litewskimi.